Vision A premier Philippine university by 2028

Mission

To develop virtuous human capital and sustainable innovations in a knowledge-driven global economy

Our Core Values

Knowledge Inclusivity

Professionalism Spirituality and Social Responsibility

MMSU-ED-IEC-

Material No.

2018-03

ISSN 2651-8287

Naimaldit iti Nobiembre 2018

Suerte Mia M. Soriano

Nagduduma a Wagas iti

Panagproseso iti Makmakan

Editorial Board Immuna a naipablaak iti Bannawag Magazine iti panangisurat ni Mercy R. Gano Compiled and Lay-out Mercy R. Gano Kimberly S. Miguel Consultants Dr. Aris Reynold V. Cajigal, Director of Extension Dr. Epifania O. Agustin, VP for Research, Extension and Business

& Director, ILAARRDEC Dr. Shirley C. Agrupis, President, MMSU

Daytoy a pagbasaan ket maysa kadagiti pito a naaramid manipud kadagiti

nagduduma nga impormasion ken teknolohia nga iwarwaras ti Mariano

Marcos State University (MMSU) iti pannakibinnuligna kadagiti ahensia kas iti

Phillipine Council for Agriculture Aquatic and Natural Resources Research and

Development (PCAARRD), Ilocos Agriculture, Aquatic, Resources Research

and Development Consortium (ILAARRDEC), Department of Agriculture

(DA), Agricultural Training Institute (ATI) ken dadduma pay nga ahensia.

10

Panagaramid iti Peanut Butter Dagiti ramen ken kasapulan 1 kilo a mani .75 kilo nga asukar 2/5 gramo nga asin 1 botelia ti gin a cooking oil 1 cup a margarine 5 botelia wenno garrapon Bottle sealer Corn mill wenno peanut butter grinder Panagisagana 1. Pilien dagiti napintas ti kalidadna a mani; dagitay awan ti

ngisitngisitna. 2. Kirogen wenno iprito agingga nga agmaris brown dagitoy.

Pabaawan a dagus tapno maliklikan ti panagkessetna. 3. Ilaok dagiti ramen sa gilingen. 4. Paburkan dagiti botelia/garrapon iti las-ud ti 15 a minuto.

Pamagaan. 5. Ibotelia wenno igarrapon ti peanut butter. Siguraduen a

namaga dagiti botelia ket pairutan a nasayaat ti kalub dagitoy. 6. Ikkan iti marka wenno label let idulin iti namaga a lugar.

9

Panagaramid iti Peanut Polboron Dagiti ramen ½ kilo a bukel ti mani ½ kilo nga asukar 1 box (180 g) skim milk 3 tasa a margarine 1 box (1 kilo) all purpose flour Panagisagana 1. Kirogen ti mani agingga nga ag-brown daytoy. Gilingen

daytoy iti napino. Kirogen met ti arina agingga nga ag-light brown.

2. Paglalaoken dagiti nagiling a mani, naluto nga arina, asukar, skim milk, ken nalunag a margarine agingga a maballin a maporma daytoy.

3. Alaen ti pagsukogan ket in-inut a sukogen daytoy. 4. Bungunen iti water cellophane. Ikabil/iyurnos a nasayaat iti

supot.

2

Pakauna

Maysa ni Suerte kadagiti naginterest ken immasideg iti MMSU tapno maasistiran daytoy iti benneg ti panagiproseso kadagiti makmakan.

Kalpasan a

nabasa ni Suerte Mia Soriano iti maysa nga artikulo nga inaramid ti MMSU-Extension pakaseknan kadagiti immunan a natulungan ti MMSU iti benneg ti panagproseso kadagiti makmakan “Tapno Maaddaanka iti Nayon a Panguartaan” nagsurat met iti MMSU tapno kiddawenna iti tulong iti benneg ti panagsanay (training) ken dadduma pay a mabalin a maipaay ti MMSU kenkuana.

Ngarud, nasanay ni Suerte iti benneg ti panaglutuan

kangrunaanna iti panagaramid kadagiti processed food products a kas iti adobong a mani, polboron, pastillas, ken dadduma pay. Naipaayan pay iti nayon a pagpuonan babaen iti MMSU-Business Resource and Development Center (BRDC) ken babaen ti Extension Directorate ken ti College of Business, Economics, and Accountancy (CBEA) ken dadduma pay nga ahensia a kas iti DOST ken CHED-Technology Commercialization Program nga ipatpatungpal met ti College of Agriculture Food and Sustainable Development (CAFSD) ti MMSU.

3

Nangrugi ni Swerte iti P500 a puonan. Ita, napadakkelnan ti negosiona. Pagyamananna iti agtultuloy a tulong dagitoy nga ahensia karaman ti MMSU iti benneg ti pannakailako dagiti produktona kadagiti trade fairs nga at-atendaran ti MMSU. Manipud ngarud iti kosinada a pagar-aramidanna, nakapatakderen iti bukodna a pagaramidan kadagitoy a makmakan. Matultulonganna payen dagiti kaarrubana iti pannakaipaay kadakuada iti pagsapulanda. Agbalbalin pay a pagwadan iti panamagtalinaedna iti kinadalus ti aglawlaw ta dagiti rugit a mapataudna manipud kadagiti ar-aramidenna a kas iti ukis ti saba ket maaramid a compost nga isu met ti yab-abunona kadagiti sabana a paggapuan dagiti iprosesona. Saan laeng a dayta, iti agtultuloy a reggetna a mapasayaat ti negosiona iti benneg ti panaglutuan, nanayonan/napasayaatna pay dagiti resipena a kas iti banana chips, taro chips, ken dadduma pay. Itan, dagitoyen ti ar-araken ken paggugusto dagiti balikbayan ken dadduma pay a gumatgatang kadagiti produktona.

Kas iti pagsasao ni Suerte adut’ pagsayaatanna ti

agbasabasa ta adu ti masursuro. Sapay koma ngarud ta maluktan met ti oportunidad para kadakayo iti pannakabasayo kadagitoy resipena.

8

Sweet Coated Peanut Dagiti ramen: 3 tasa a mani 2 tasa nga asukar 2 tasa a danum 1 kutsarita a mantekilia 1 kutsara a vanilla Panagisagana 1. Paglalaoken ti mani, asukar, ken danum. Kiwarkiwaren

daytoy. 2. Iluto agingga a pumalet ti arnibal (syrup). Ilaok ti vanilla. 3. No makitan a dumket ti asukar iti mani, ikapsut ti apuyna. 4. Inayon ti mantekilia. Saan a sardayan a kiwaren agingga nga

agmaga. 5. Kalpasanna, adawen daytoy. Ituloy a kiwaren agingga a

mabaawan.

Panagpreserba iti Saba Dagiti ramen 6 bukel a naluom a dippig a saba 3 tasa a puraw nga asukar 1 ½ tasa a danum Panagisagana 1. Bugguan a nasayaat dagiti saba. Ipaburek. Kalpasanna, ukisan. 2. Mangaramid iti arnibal (syrup) wenno napagtipon nga asukar

ken danum. 3. Iluto ti saba iti naaramid a syrup iti 15 a minuto. 4. Ikarga iti nadalus a botelia wenno garrapon. Inayon ti arnibal

(syrup). 5. Ikkaten ti angin iti uneg ti botelia. Rikpan iti nairut.

7

2. Gilingen manen. Aramiden a nagtitimbukel. 3. Kirogen ti arina agingga nga ag-brown ti kolorna. Pabaawan a

nasayaat. 4. Ikabil iti nasayad a pinggan. Ipatulatid dagiti binulalo iti arina. 5. Ikarga iti nadalus a garrapon. Mabalin met a bungonen daytoy

iti japanese paper.

Panagaramid iti Peanut Brittle

Dagiti ramen ¾ tasa a nakirog

ken nairidiid a mani

1 tasa nga asukar ½ kutsarita nga asin 1 kutsara a

mantekilia Panagisagana 1. Lunagen ti asukar

iti nakapsut nga apuy. No nalunagen daytoy, ipisok ti mani, ken asin. Inayon ti mantekilia. Kiwaren agingga a pumalet daytoy.

2. Adawen ken ibukbok iti lamisaan a napunasan iti mantekilia tapno saan a dumket daytoy. Ipinas a nasayaat daytoy agingga nga agpapada ti kabengbengna.

3. Ilga-ilgaten iti kayat a kadadakkel. Pabaawan. 4. Kalpasanna, bungonen iti japanese paper.

4

Panagaramid iti Banana Chips

Dagiti ramen Pilien dagiti napintas ti

kalidadna a dippig a saba (saan a naluom)

Manteka 1 tasa nga asukar a

naipaburek iti 1 tasa danum (para arnibal)

Dagiti ramit Dakkel a pariok Pagsagatan Balde a pagkargaan

Panagisagana 1. Ukisan dagiti saba sa bugguan a nasayaat tapno maikkat ti

tubbogna. Paangsetan. Iwa-iwaen iti naingpis. Kalpasanna, isawsaw iti manteka tapno di agdedekket. Paangsetan manen.

2. Ipisok iti agburburek a manteka. Adawen no makitan a kumersang daytoy. Kalpasanna, ipisok iti inaramid nga arnibal.

3. Paubosan a nasayaat. Iprito agingga nga agmaris-brown. 4. Isupot kalpasanna.

Panagaramid iti Aba a Chips (Taro Chips) Dagiti ramen Mangpili iti dadakkel nga

aba (1 kilo) 1 galon a manteka ¼ kutsarita nga msg 1 kutsara nga asin 3 kutsara a napulbos a

bawang

5

Panagisagana 1. Bugguan a nasayaat ti aba sa ukisan ken iwa-iwaen iti

naingpis. 2. Iprito iti agburburek a manteka. 3. No nakersangen, mabalinen nga adawen. Paangsetan ken

pabaawan a nasayaat. 4. Kalpasanna, ilaok a nasayaat ti asin, msg, ken bawang. 5. Isupot ken siguraduen a di-mastrek ti angin.

Panagaramid iti Camote Chips

Dagiti ramen 1 kilo a kamote 3 tasa nga asukar a naipaburek iti 3 tasa a danum (para

arnibal) 1 galon a manteka

Panagisagana 1. Ukisan ti kamote. Bugguan a nasayaat. Iwa-iwaen iti naingpis. 2. Iprito iti agburburek a manteka agingga a kumersang.

Mabalinton nga adawen kalpasanna. 3. Yuper iti arnibal iti 5 a minuto. Irpito manen iti gaburburek a

manteka agingga nga ag-golden brown. Adawen.

6

4. Paubosan a nasayaat. Isupot ken siguraduen nga awan ti makastrek nga angin.

Panagaramid iti Peanut Adobo Dagiti ramen 1 kilo a mani (naukisan) 1 botelia a manteka (kuatro

kantos a botelia) 4 a ngipen ti bawang 2 kutsara nga asin 10 bukel a sili (silit’ sairo) ½ kutsarita nga msg 6 tasa a danum Panagisagana 1. Mangipaburek iti innem a tasa a danum. No nagbureken

daytoy, ipisok ti mani. Ipaburek iti lima a minuto. Adawen ti mani ket ikkaten ti kulanitna.

2. Kalpasanna, ipaburek ti manteka, igisar ti bawang. Ipisok ti mani ken sili. Iluto a nasayaat. Adawen ken paangsetan a nasayaat.

3. Iwarakiwak ti asin ken msg. ikiwar a nalaing daytoy. Isupot ken serran a nasayaat.

Panagaramid iti Peanut Balls Dagiti ramen: 1 tasa a nakirog ken naukisan a mani ½ tasa a nakaros a tagapulot (karayukay) 3 tasa a mantekilia ½ tasa a nakirog nga arina Panagisagana: 1. Gilingen ti mani. Paglalaoken dagiti mani, mantekilia, ken

tagapulot. Kiwaren a nalaing.