Os dereitos humanos[Algúns momentos do seu percorrido galego]

2

Unha mesquita onde todos, independentemente das súas crenzas, deben descalzarse para entrar. Un neno xace no chan logo de lle faceren a cir-cuncisión. Un policía xoga co seu móbil, mentres un cidadán observa como o manexa. O neno é atendido por unha muller. Os/as turistas/as ob-servan e fotografan o que ven quizais como algo exótico, quizais alleo á súa cultura, natural, nor-mal, condenábel, indiferente, etc. Abofé, esta imaxe daría por si soa para refl exio-nar sobre múltiples dimensións relacionadas cos dereitos humanos. Mais, se cadra, nin reparamos un instante en valorar aspectos como o feito de que a vestimenta pode separar os seres huma-nos até o punto de que lle outorgar “autoridade” e status a uns fronte a outros ou que a ninguén se lle ocorra xulgar o paradoxal que resulta que, nesta representación de falla de diálogo entre culturas, un teléfono, que debería ser un instru-mento de comunicación, pase a ser un fi n en si mesmo, un produto de consumo, unha intromi-sión do século XXI nunha sociedade mergullada na Idade Media para desviar a atención dunha situación de subdesenvolvemento e centrala en certos elementos illados que coa súa luminosida-de encobren a contorna precaria e deteriorada na que habitan. Talvez nin sequera nos paremos un segundo a pensar no que pode denotar a imaxe e deixemos de percibir moitas cousas que non nos resultan signifi cativas ou que integra-mos nos prexuízos que temos sobre outras cul-turas. O costume lévanos a non cuestionar o que

vemos acotío e a comodidade dos estereotipos impídenos ver máis alá. Se ollamos con apatía as imaxes coas que nos bombardean como, por exemplo, a idea dos países musulmáns como un espazo do mundo onde non rexen os derei-tos humanos, moito menos nos imos interrogar sobre o que nos rodea habitualmente sobre o país no que vivimos e no que damos por suposto que se respectan os dereitos humanos. Se se ten esta idea, o pensamento lóxico posibelmente sexa que o que pasa aquí non é nada compara-do co que pasa nos países árabes. Dende esta refl exión até o desinterese e a desmobilización a nivel práctico, nin sequera hai un chanzo. No plano teórico, ninguén se opón aos dereitos humanos. Da propia refl exión abstracta sobre estes dereitos –se se leva até as últimas con-secuencias- derívase a necesidade concreta de profundar neles no momento e no lugar en que cada un se atopa. Podemos partir do concreto, como neste caso dunha imaxe, e chegar ao con-cepto de dereitos humanos ou podemos facer o camiño ás avesas, partindo do abstracto, da idea, para despois desembocar nalgúns exem-plos da concreción histórica do noso país. Isto é o que faremos aquí. En calquera caso, a disocia-ción entre a teoría e a praxe e o divorcio entre os dereitos universais e a súa aplicación particular é a coartada que serve de escusa para vulnerar unha e outra vez uns principios que se están a incumprir, en maior ou menor medida, na maio-ría dos países do mundo.

Unha mirada desde Galiza

3

DEREITOS HUMANOSPérez Nuño de-

fi ne os dereitos hu-manos como unha realidade a medio camiño entre o dereito e a moral: son un conxunto de facultades e institucións que, en cada momento histórico, concre-tan as esixencias da dignidade, a li-berdade e a igual-dade humanas as cales deben ser recoñe-cidas positivamente polos ordenamentos xurídicos a nivel nacional e internacional. Mais esta defi nición non resolve o problema de pechar o contido do que representa este slogan tan repetido e que ninguén se atre-ve a cuestionar explicitamente pero que, é infrinxido a diario por quen ten oportunida-de de facelo, isto é, quen ten o “poder” de facelo. Con todo, enumera os camiños que debemos percorrer para concretar máis o que estes dereitos son como base para quen ten que loitar por eles. Como que-da dito, teñen un aspecto histórico sobre o que nos pararemos en detalle que deixa en evidencia como non son un regalo co que nacemos senón unha conquista produto do combate que desenvolvemos os seres humanos ao longo do tempo. Mais, como veremos, ese carácter histórico non quere dicir que sexan irreversíbeis ou obsoletos os logros acadados, senón que, do mesmo xeito que fomos quen de ir visualizando a cara oculta da lúa grazas ao progreso tec-nolóxico, tamén fomos decatándonos de que o ser humano tiña máis dimensións esenciais que reclamaban ser atendidas para recoller de xeito máis completo unha

serie de dereitos fundamentais sobre os que construír unha sociedade máis xusta. Enten-dendo por Xus-tiza mais aló da que administran os tribunais, mais esixindo-que esta lexis-lación particular se someta a esa

idea máis ampla de dereitos. O que leva a cuestionarse a oposición que se fai entre dereitos civís (concedidos polos Estados dentro dos seus límites territoriais) e de-reitos humanos (inherentes ao ser huma-no, independentemente do Estado ao que pertencen), pois, os dereitos civís non son máis que dereitos humanos que aspiran a verse recollidos nas lexislacións estatais e respectados polos poderes dos ditos Esta-dos e non unha especie de “moralina” sen consecuencias prácticas.

Dereitos individuais e colectivosOs dereitos civís están vinculados ao

concepto de cidadanía e este á súa vez á aparición do Estado Moderno e á supera-ción do status de súbdito/a. Non se pode falar de cidadán/á e dos dereitos que isto comporta sen referirse ao concepto de “na-ción” da que un é cidadán ou cidadá e que garante os ditos dereitos. Por iso, a batalla polos dereitos humanos está intimamente ligada ao xurdimento do nacionalismo e á aparición dun modelo de humanidade con-formado pola irmandade da diversidade de pobos e culturas en pé de igualdade fronte á imaxe xeraquizada en razas na que se

sefusocosoxudetizquosmaqulacse

á

4

DEREITOS HUMANOSDEREITOS HUMANOSxustifi ca a supremacía de uns e a subor-dinación de outros. O concepto de nación iguala a nivel interno, todos os seus cida-dáns/ás e equipara, a nivel externo, todos os pobos como suxeitos colectivos de de-reito internacional, independentemente do seu tamaño, poder económico, militar, etc... Mais, que esa igualdade se produza alén do papel, dependerá do contido con-creto que se consiga insufl ar a estes derei-tos abstractos.

A “nacionalidade” dun cidadán/á é a que substancia aquilo máis determinado ao que este ten dereito (educación, saúde, traba-llo, servizos sociais, vivenda…) pero, care-cer dunha determinada nacionalidade non debe implicar a perda de todo dereito, pois non se carece de humanidade e, xa que logo, de dereitos humanos, por iso debe ser unha aspiración universal que todas as nacións atendan uns mínimos comúns para desenvolverse sen se ter que ver na obriga de fuxir cara a outros países para atopar satisfeitas as necesidades vitais bá-sicas de realización persoal. A inmigración ilegal coloca os Estados na situación de ter que decidir que facer cuns individuos que no seu territorio están excluídos dos derei-tos básicos dos seus cidadáns/ás mais que se os expulsan ao seu lugar de orixe aín-da empeorarían a súa situación. Por outra banda, sostense que outorgarlle automa-ticamente iguais dereitos provocaría unha atracción dos habitantes dos pobos máis desfavorecidos que poderían pór en risco eses mesmos servizos e condicións sociais que gozan os seus nacionais, creándose así compartimentos estancos entre os seres humanos, con diferencias abismais na sa-tisfacción dos dereitos humanos segundo se habite nun ou noutro país.

Neste controvertido asunto queda en

evidencia que ao contrapoñer dereitos co-lectivos para negar dereitos individuais ou ás avesas, dereitos individuais para impedir dereitos colectivos, corremos os riscos de lexitimar agresións contra a dignidade das persoas posto que todas elas comportan unha dimensión individual e colectiva que non se pode disociar e que é impresicindí-bel conciliar. Non existen os individuos sen identidade colectiva e non existen os colec-tivos sen individuos que o compoñan.

Tres caras dos dereitos humanosJavier Muguerza fala do rostro “jánico”

dos dereitos humanos porque posúen un perfi l ético (esixencias morais) e un per-fi l xurídico (plasmación legal) que deben substanciarse no marco do debate entre o iusnaturalismo que considera que os derei-tos son inherentes á natureza humana e independentes do ordenamento xurídico e o positivismo que sostén que só se poden denominar dereitos a aqueles requirimen-tos que poidan facerse valer diante dun tribunal de xustiza. Mais, entre a ética e a xustiza introdúcese outro elemento en dis-cordia: a política.

1.- Perfi l Ético1.1. Fundamentación ética: Noberto

Bobbio fala de atopar razóns para defender e lexitimar os dereitos co fi n de convencer a maior cantidade de xente da necesidade de recoñecelos. Trátase de xustifi car a univer-salidade e lexitimar a xeneralización pola súa utilidade de protexelos. Mais hai quen considera que non hai fundamentación po-síbel destes. O Positivismo non cognitivista (Wéber, Kelsen, Ross) nega a posibilidade de cimentar racionalmente os dereitos hu-manos porque os consideran como meros produtos dos sentimentos.

5

DEREITOS HUMANOSEntre os que si sosteñen a fundamen-

tación destes dereitos, Pérez Luño defende que existen tres perspectivas desde as que se defi nen e xustifi can.

Obxectivista: Existencia obxectiva dunha natureza humana universal e in-mutable sostida tanto pola ética material dos valores no plano fi losófi co con Sheler e Hartmann e no plano xurídico por Coing e Reiner coma polo obxectivismo ontolóxico cristián que pretende recuperar o nexo ser-deber-ser. Criticóuselle o seu intuicionismo arbitrario e decisionista. Qué suxeitos deci-den o que é obxectivo e o que non?

Subxectivista. Principios propios que parten da autonomía e da autoconciencia individual para fi xalos. Popper aposta pola liberdade na confrontación coa igualdade, Rawls fala dos principios estabelecidos des-de unha posición orixinal: o de liberdade, igualdade de oportunidades e de diferenza ou discriminación positiva; Dworkin defen-de un liberalismo social oposto ao de Nozik e baseado na igualdade de todos diante da lei, o dereito habería que xustifi calo na realidade e non en algo transcendente e Nozick defende o individualismo libertario e anárquico.

Ao subxectivismo criticóuselle a inca-pacidade de incorporarse á teoría dos de-reitos fundamentais como recoñecemento xurídico dos dereitos humanos.

Intersubxectivista. Habermas e Luckacs sosteñen que os dereitos humanos son va-lores intrinsecamente comunicábeis. Nun-ha situación comunicativa ideal ofrécense criterios para xulgar os dereitos humanos: Agnes Heller funde as súas raíces nos con-tidos antropolóxicos das necesidades radi-cais e Pérez Luño defende a necesidade de fundar a comunidade ideal de diálogo nas necesidades radicais de Agnes Heller.

1.2 Fundamentación Moral: Os de-reitos humanos son entendidos como mo-ral mínima por Adela Cortina e, polo tanto, como a ética pública da modernidade.

1.3. Crítica fi losófi ca: Critícase a xe-neralización internacional dos dereitos hu-manos desde a fi losofía (Levi-Straus, MacIn-tyre) e a política (países que consideran isto unha inxerencia e non asinaron as declara-cións universais) por etnocentrismo. E a ni-vel nacional, Rawls e Kymlicka mostráronse contrarios a que as maiorías democráticas impoñan pola forza os seus valores. Débese aprender a convivir con minorías antidemo-cráticas que executan prácticas contrarias aos dereitos humanos?

2.- Perfi l xurídicoAs declaracións universais de dereitos

humanos fóronse incorporando nas distintas constitucións como dereitos fundamentais. Os dereitos fundamentais teñen a mesma efi cacia xurídica que as demais normas constitucionais e vinculan todos os poderes. Chámanse fundamentais porque no caso de confl ito con algún outro dereito preva-lecerá sempre este primeiro. Con todo, non recollen todos e cada un daqueles dereitos que se entenden esenciais á dignidade hu-mana porque a súa enumeración non está pechada e aceptada por todo o mundo e tampouco están libres de ser suspendidos por situacións de excepcionalidade que con-templan algunhas constitucións, violando o seu carácter de incondicionais.

No caso da Constitución do Estado Es-pañol estes dereitos fundamentais son:

Dereito á vida, incluíndo a abolición da pena de morte.

Dereito á integridade física e moral, prohibindo torturas, penas ou tratos inhu-manos.

6

DEREITOS HUMANOSDEREITOS HUMANOSLiberdade de crenzas, tanto ideolóxicas

como relixiosas. Declárase a aconfesionali-dade do estado e o dereito a non declarar sobre ideoloxía, relixión ou crenzas.

Dereito á seguridade xurídica e tutela xudicial que garante un proceso penal con garantías.

Dereito á vida privada que inclúe derei-to á intimidade persoal e familiar, unha vida privada e dereito á honra e a propia imaxe. Inclúe a limitación do uso da informática para protexer a intimidade.

Dereito ao segredo das comunicacións. Inviolabilidade do domicilio. Liberdade de circulación e residencia,

así como de entrar e saír do país sen limi-tacións políticas ou ideolóxicas.

Dereito a un matrimonio igualitario con igualdade xurídica entre as partes.

Dereito á igualdade ante a lei e prohi-bición de certas discriminacións no contido da lei. Dereito a unha comunicación libre que abarca toda unha serie de dereitos como a liberdade de expresión, produción e creación literaria, artística, científi ca, téc-nica e a tarefa docente.

Dereito á información, a recibila e emi-tila con prohibición expresa da censura previa ou secuestro administrativo e cal-quera manobra para difi cultar o acceso á información e á cultura.

Dereito a participar en asuntos públicos directamente ou mediante representantes democráticos. Inclúe o dereito a acceder á función pública en igualdade de condi-cións.

Dereito de reunión, manifestación e asociación.

Dereito de petición, é dicir, de poder di-rixirse aos poderes públicos.

Dereito de participación en asuntos pú-blicos de forma activa ou pasiva.

Dereito de acceder a cargo público en condicións de igualdade.

Dereito á educación libre e gratuíta. Liberdade de ensino e de cátedra. Dereito á autonomía universitaria. Liberdade de sindicación e á súa vez

non obrigación de afi liarse.Dereito de folga. Dereito á negociación colectiva. Dereito e deber ao traballo que inclúe,

á súa vez, outros dereitos fundamentais: li-bre elección de profesión ou ofi cio, promo-ción a través do posto de traballo e mellora do posto, retribución sufi ciente, non discri-minación por idade ou sexo no traballo e a obriga do estado de velar por unha política de pleno emprego.

Dereito á liberdade privada e herdan-za…

Como se ve faltan dereitos básicos re-coñecidos pola ONU como é o dereito de autodeterminación e os que aparecen non sempre se garanten, ben polo seu carác-ter abstracto, ben polo feito que entren en confl ito entre si (liberdade de expresión e dereito á intimidade…), facilitando ao Po-der resolver a controversia segundo a súa conveniencia. Por iso, o desenvolvemento e exercicio destes dereitos non son unha concesión absoluta e irreversible senón que precisan dunha batalla permanente pola súa defensa a través das distintas ac-tuacións de grupos e individuos que esixen o seu cumprimento e concreción, como é o caso dos movementos polos dereitos civís, organizacións políticas e sindicais…

3.- Perfi l políticoAutores como Slavoj Žižek falan de que

a política supostamente despolitizada dos dereitos humanos é unha ideoloxía do in-tervencionismo militar que serve a uns

7

DEREITOS HUMANOSpropósitos políticos e económicos específi -cos. O feito de converter as guerras con-vencionais ou as invasións en “accións hu-manitarias” empregando uns dereitos que traspasan toda fronteira como xustifi cación para conculcar a lexislación internacional e aproveitando que en caso de confl ito xurídico deben prevalecer os dereitos hu-manos, serve de coartada para agresións militares a países nos que se vulneran os ditos dereitos. Isto provoca, en moitos ca-sos, un desastre humanitario moito maior que a situación que trataban de resolver e deixan en evidencia os verdadeiros intere-ses económicos e políticos que se acochan cando se aplica unha diferente vara de medir ao non actuar sobre outros moitos Estados nos que eses mesmo dereitos son violados.

A dimensión política debe, pois, terse en conta sempre e sospeitar que quen axi-ta a bandeira dos dereitos humanos desde unha posición exclusivamente ética e non política, sobre todo cando se trata dun polí-tico, quere ocultar que a efectividade real e a concreción destes dereitos non se resolve con declaracións de intencións senón coa busca duns resultados prácticos avaliábeis nos que se aprecie unha mellora gradual dos índices de exercicio de todos e cada un deses dereitos.

HistoricidadeSon decorrentes do proceso histórico

da humanidade, nacen, amplíanse e modi-fícanse co transcorrer dos tempos. Mesmo comeza a falarse dos “dereitos do home” nun momento histórico concreto como é a Revolución Francesa, realízanse Declara-cións Universais destes por Institucións e Estados nunhas determinadas datas, e na medida en que non poden ignorar a exis-

tencia de fi tos anteriores, que non repiten senón que expanden e concretan, pode-mos falar dunha evolución. Por iso, tivo éxi-to a idea de “xeración” de dereitos huma-nos aínda que tamén é criticada por quen considera que esta analoxía podería dar a entender que uns dereitos substitúen a outros, ou proveñen de outros. Mais, a idea de “xeración” é acertada en canto a que uns dereitos se erguen sobre os ombreiros dos anteriores, elevando máis o horizonte ao que chegaron estes e aprendendo das defi ciencias atopadas no exercicio dos da pasada camada. A división dos dereitos hu-manos en tres xeracións foi realizada por primeira vez por Karel Vasak en 1979 e a súa enunciación difi re entre os diferen-tes autores e mesmo hai quen fala dunha cuarta xeración, tendo en conta as novas tecnoloxías e a sociedade de información na que vivimos, xurdindo novos xeitos de discriminación e desigualdade.

En calquera caso unha posible formula-ción destas xeracións podería ser:

Primeira Xeración de Dereitos Hu-manos. (Dereitos individuais) A Decla-ración dos dereitos do home e do cidadán de 1789 e os demais dereitos proclamados referidos á liberdade relixiosa, de concien-cia, liberdade e propiedade privada. Nace o Estado de Dereito, ráchase cunha socieda-de estamental e aparece a idea de igualda-de diante da lei, mais esa igualdade trata a todos como individuos sen ter en conta a condición social que impide a cada un a oportunidade de exercer eses dereitos.

Segunda Xeración de Dereitos Hu-manos (Dereitos colectivos) O proleta-riado industrial reclama dereitos económicos e sociais (educación, sanidade, prestacións, salarios dignos, descanso...). O modelo de Estado é o Estado Social de Dereito. Rei-

8

DEREITOS HUMANOSDEREITOS HUMANOSvindícase que se eliminen as barreiras eco-nómicas que impiden ás clases populares o exercicio dos ditos dereitos sociais e cultu-rais, mais non son capaces de ir máis alá dos intereses dun colectivo histórico moi concreto: o proletariado dos estados occi-dentais, esquecendo outros grupos marxi-nados ou subordinados que son discrimina-dos e invisíbeis e que van máis alá dunha determinada condición de clase.

Terceira Xeración de Dereitos Hu-manos (Dereito á igualdade na diversi-dade) Dereitos da muller, medio ambiente, a paz e autodeterminación dos pobos; derei-tos de colectivos ou da natureza que recla-ma a solidariedade e o respecto mutuo. Se as anteriores xeracións de dereitos huma-nos obedecen a unha concepción do “home” restritiva que excluía a colectivos como as mulleres ou os pobos sen Estado do exerci-cio dos ditos dereitos, esta xeración trata de rachar con esta visión etnocéntrica e andro-céntrica para incorporar outras concrecións históricas e naturais nas que se determina o ser humano. Completaríase o lema da mo-dernidade empregado pola revolución fran-cesa coa que se inaugurou o debate sobre os dereitos humanos: liberdade (dereitos individuais de primeira xeración), igualdade (dereitos colectivos de segunda xeración) e fraternidade (dereito a unha relación de alianza e igualdade entre diferentes que es-tabelece a terceira xeración).

As ¾ partes das constitucións vixen-tes promulgadas despois do 69 recollen a declaración universal de dereitos humanos das Nacións Unidas e atópanse adheridas aos pactos sobre dereitos económicos e sociais, da muller, infancia, dereitos civís, etc....

Os dereitos individuais implican un “non facer” do Estado, os dereitos sociais

e culturais esixen un “facer” e nos casos de colectivos subordinados e invisíbeis pola dominación doutro grupo social é preciso mesmo levar a cabo actuacións chamadas de “discriminación positiva” porque só a través da limitación do acceso dos domi-nantes se pode mudar unha determinada situación inxusta e desigual.

Estabelécense institucións nacionais e organismos internacionais de garantías dos dereitos humanos así como lexisla-cións progresivas que posibilitan o seu exercicio. En calquera caso, estas conquis-tas son produto da loita dos máis débiles por facer valer estes dereitos fronte a un poder estabelecido que prefi re a ausencia de ningún tipo de dereito para quedar coas mans libres e actuar con discrecionalida-de en función da súa conveniencia e sen respectar outra norma que non sexa a lei do máis forte. Por iso, detrás de cada un dos dereitos citados hai unha historia de combate, hai persoas con nomes e apeli-dos que se enfrontaron co poder que lles negaba os ditos dereitos e que sufriron, en moitos casos, as consecuencias desa bata-lla desigual sen poder gozar dos froitos da súa loita. Estas persoas e colectivos que, en cada país son os que facilitaron a con-creción histórica destes dereitos, deben ser coñecidos e recoñecidos polo seu carácter exemplarizante, pois, o seu labor non foi en van mais tampouco irreversible, e– como é evidente– aínda sen rematar, esixindo o compromiso de todos e de todas para a súa continuación e desenvolvemento.

Con este caderno tratamos de achegar-nos sucintamente a algúns exemplos da Galiza para contribuír a lembrar que o que hoxe temos é produto do esforzo de xera-cións anteriores e que a súa insufi ciencia só se superará co noso propio pulo.

9

L I B E R D A D EL I B E R D A D EDereitos humanos de 1ª XeraciónDereitos

“Todo individuo ten dereito á liberdade de opinión e de expresión; este dereito inclúe o de non ser molestado por mor das súas opinións, o de investi-

gar e de recibir informacións e opinións, e o de difundilas, sen limitación de fronteiras,

por calquera medio de expresión.”

A liberdade de expresión é un dereito fundamental ou un dereito humano sinalado no artigo 19º da Declaración Universal dos Dereitos Humanos e na maioría das constitu-cións democráticas. Dela deriva a liberdade de imprenta tamén chamada Liberdade de prensa.

Liberdade de expresión

Roberto Blanco Torres (Cuntis 1891- Entri-mo 1936). Foi director e columnista de numero-sos xornais galegos e defendeu a liberdade de prensa até as últimas consecuencias, pagando coa súa vida a defensa insubornable do dereito á información. Hoxe segue nunha foxa común.

En 1880 Manuel Curros Enríquez publicou Aires da miña terra. Perante ese texto o bispo de Ourense, Cesáreo Rodríguez, denuncia diante as autoridades xudiciais

o libro de Curros por conter proposicións

heréticas e blasfemias escandalosas. O xulga-

do ordenou o secuestro dos exemplares en poder do editor, des-

fi xéronse os moldes, e Curros foi procesado por delito contra o libre exercicio dos cultos

9

e 1ª Xeración11 Xeración

gar e de recibir informdifundilas, sen

por calquer

s (Cuntis 1891- Entri-(columnista de numero-fendeu a liberdade de nsecuencias, pagando nsecuencias pagandonsubornable do dereito ue nunha foxa común.

En 1880 Manuel CEn 1880 Manuel CAires da miña terrbispo de Ourense,Cesáreo Rodríguedenuncia diante aautoridades xudici

o libro de Curros poconter proposicións

heréticas e blasfemiaescandalosas. O xulg

do ordenou o secuestrdos exemplares endos exemplares enpoder do editor, des-

fi xéronse os moldes, e Curros foi procesado C f i dpor delito contra o libre exercicio dos cultosexercicio dos cultosexercicio dos cultos

humanohuman

ón é un u un dereito rtigo 19º sal dos a

e

esión

oooooosssssssssssssssss dddddddeeee

9

nooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooossssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssss ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeenoooooooooooooooooooooooooooooooooooooosssssss ddddddddddeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee

-

Deseño do xornal GALICIA en Arxentina no que se denun-ciaba a stiuación na que quedaba a cultura galega baixo o franquismo

10

L I B E R D A D EL I B E R D A D EDereitos humanos de 1ª XeraciónTodo individuo ten dereito á vida, á liberdade e á seguridade da súa persoa Art. 3 da Declaración Universal dos DH

DDDDDDDeeeeeeeeeeeeerrrrrrrrrrrrrreeeeeeeeeiiiiiiiiittttttttttttooo áááááááá vvvvvvvvviiiiiiiddddddddddddaaaaaaaaaaaAAAAArtAArttArtrtrtrtrtrtrtigoigogigoigogoigo 6 6 66 6666 6 do dodoo o o do o ppapacpapacapacppacppacpp totototooto to intttttinttintintinttin eeeernernernernerneeerne aciaciaciiaciaciaciaciaciaciaciaciionaonaonaonaonanonaall dl d dl dlll dll dl e de de de de de de de de de erereereerereeer itoooooitoooootos css cs cs cs ccs cs ccs ccs cccs ivíivíivíivíivívívívívíviv s es es ees ees es ees es pop po p popo popoolítlítlítlítlítlíttlítítlítlítlítítítíticicicoicooicoicoicoicoiicoic sssssssss

1. 1.1. O dO dO dO dO dO dO dO dO OO O dO ddO ereereereereereeererererereererererer itoitotototitoitotoototoitooo á á á á á á á ááá á áá á ááá vidvididvidvidvidvidvidvidvidddvididvidvidvida éa éa éaa éa éa éa éa éa éa éa a a éa éa in inin inin in inherherheheheeherheheherherehherherhhhh entenentenentententententnenttte ááe áe áááee á pepe pepepepepepee peepersorsorsorsosrsorsorsosrsorsorsoorsosoa ha ha hhhhha hhha hhumaumaumamamamamamaumamamammumaumamumamm nananananana.nana.na.na.na.nana E E E E E E Es E EsE E EEste tte e derdderderderderderdederderderdereeeeeeiteeeeiteeito ooo oestestesesttaráaráaráaráaráarááa pp pr pr prpr p proteoteoteotetetetetteteoteotetetexidxidxidxidxixidxidxiddxidxidxididxidx o po po po po po po po ppo po po poo po po po po ololaolaolaolaolaolaolaololaolaolaolaolaolalolaaa leleeeeeeeleeeee leleeei. i. NinNinNinNinNinNinNinNinNiNinNinNNNNinNinNinnNinini guguuéééuéguguuéégugu nn pn pn pnn pppppppn pn pppodeodeodeodeodeodeodeodeeododedeodeoderárárááá ááá rááráá serserserssesersersersersersersererserserser pr pr prprprprprprprprprprrprivaivaivaivavavavavavaivavivaivaivado do do dddo da da dada dadada da da da da vidvvividvvvividv aa aarbarbarbrbar itrtrtrtrrrrritrrrt ariariariariarirariaarariarar amamamamamameammmentente. .22.22.2.2.2.2.2. 2.2. 2.22. NososososososNosNosNosNosNososNosNosNo pa pa pa pa pa paíseíseíseísíseísísísseísesíses s es ss s ss s es s n qn qn qq qn qn qn qqqueueueueee ueueeuee nonnonnonnonnonnonnonnonnonnononnonnonnnonnonnonnnonnnonn ab ab ab aba aaab abb ababb abab ababbabab aa lllaolaolalaaolaolaao an an aan an an an an an an aan an aan aa pepepepepepepepepepepepepep pepenana nana nnnnnnnnn capcapcapcapcapapititaitaitaititaitatital sl sl sl sl sl ssóó óóó só sssssse pe pe pe pe pe pe pppppppe pe odedodeodeodeodeodedeodeodeodeodeododeoddeeo rá árárárárááárá á impimpimpimpimpmpmpimimpiimpi or or or or ororroror or or or r a a pa pa a a a a paaa aa enaenaenenenaaenaenaee de dedee dedee mom mmomomoomom mortertertetrtrterteeeeerteee p p popopopopopoppo popopooop losloslosloslososososlosloosloloololos mmmmmmmámá máisisssissss s sssssss gragragragragragragragragragragragraggragrar vevevevesveveveveseveevevevves ddededededede deelitlitlititos os os ddddde dde d cocococonononononncoonnnforforforforforoforooforfoforoo mmmi-mi-mi-mi-mi-mmdaddaddaddaddaddaddaddaddaddaddaddadaddade ce ce ce ce cce cce ce ce ce ce ce on on on on on on on on ononon on lleleileleieileilllllle s qs qs qs qss qs quueueue e uueueu eseestestesttteeesestestteaneaeaeaeaaeaeaeaeaneaean eneneneenenenenenenennnen en vi vvi vi vivivi vi vi viviviggggorrg rggggggg nononononnononononooo mo mo mommomomo momomomomomomoommmenmenenennmeenmemm to to t dedededeeddee e comcomcocomcomcomcomcomcomcomcomcomcomcomcomcommeteeteeteeteeteeteeteteeteeteeteeteteteetett rserserserseeeeeeerse o do do do do do do ddo do do ddo deelieleelielieelielielieliiitoto toto ootootoottotototoot ee qeeee qe e qe qe qqe qqe ee ueueueueeeee ue ue e ueueue ueue nonnnonnnonnonnonnonnonnonnonnonnonnonnnno sesssesesesese ses sexanxanxanxanxanxanxanxaxan cocococoo cocontrntrntrntrntrtrtrtrtrntntrn iiariariiariariririaririririasasas as asasasaas asassasaasas áásásáásás ás disdisdisssdddisd sdi pospospopospospospoposiciiciiciicici ónsónóóónónnsnsnsónsónón dododododododdoo doo prprpprprprprpr pr prprpre-e-e-ee-e--eee-esenssessenenennnnnse te tete te teeee tee PacPPaPaPPaPaPaP ttto to o tto tttto ninninninninninninninninnninninninninninninninin áá á á á á ááááá áááá á ConConConConCCononConConConConConConConConConnvenvenvenennnnvennvennnnnnnciócióciócióciócióciócióciócióciócióócióciócióóc nnnnnn pnnnnnnnn pn pnn ararararararararaararara a a aaaaa a aa a PPrePrePPPPPPP venevenvenciócióciócióción n en een Sa Sancinciciciciciciciciciciciccic ónónónónónónón ónóóóón ón ón ón ddodo doDelDelDelelDelDe itoitoitoitoitooitoitototi ded de dede dede dede X XeXeXeXeXeXX nocnocnocnococococnocnococnocciidiidiidiidiidiidididiidiidididididio. o..ooo. ooo.o.ooo EstEstEstEstEstEstEsEstEstEstEEstEststEsttE a pa pppppppppppppa penenenenanaanenenenenennenenee só só só só só sósósó sósósó se sese seses se seses sesese pop p po po po po pop po po popop pop derderderdeedederdedededededededd á iá iiáá impompompompopmpomp r er er er n n n cn cn ccn cn ccn cn cumpumpumpumpumpumpumpumpumumumpumpmpmumpri-ri-rri-rirrrmenmenmenmennmeneee toto toto to oto daddaddadada daaa senssesensensensensenssee tentententententententententententententetententenetenza zaza zazazaa defidefidefidefidefidefifidefidefidefidefifidefiefiefiefifinnini n n nnitivtivvtivvtivtivvtivtivvvtivvvt a da da da da dddda da da da ddda ddun ununun uu trittritriririritritrriiritriribunbbunbunbubunbununnbunbbunnbbb aaalalaalal aaaaa comcomccoccomco petpettetepepetpetenenennntntnttentntentntentnntnttee ee. e. ee.e.eeeeee33.3. 33. 3.3. . CanCanCanCanCanCanCaCanCanCaCaCCanCananC ddddo do dodo ddddo ddd a pa pa ppa ppppppppppprivrivrivrivrivrivrivrivrivvvvvivrivacacacaciaciaciciciciaccacaciaciciciacccción ón nónónón dddadadadada ddadadda ada da vvvvvvidvidvidvidv ddvv aaa caa a onsonsonononsonnonononnsonsonn tittittittitititt ttittttúa a deleleleleleldele itoitoitoitoitoitoitoitoito d d de ddde ed xe xexexexexexexexexexexxexexxeeex nocnocnocnocnocn ididiidiidiiddiidididiididiidiid oo oo oteterteterterterterterttereeraseaaseaseaseaseseaseaseseaseaseaasa enen en en en e en eeeee ttettetenenttetentetentetteteenendiddiddiddiddidididdddiddiddddiddd do qo oo oo o o qqqo o qo o qo ue ueee e eeeee ueeee nadnadnadnaddnadnadddnadada da da da da da dda daa dda da daa da o o o ddo oo ispspppppppppppspispppoooostoostostooostososto tosto nnnesttesteste aaaae aa trtrtrtrttirrrtttigo o o oogogoo escescescescescescescccescccescscusausausausausausausausaususausausaausaarárárá rrá rádededede dede dede de edd nninninnnninnninninninninnininninngúngúngúngúngúngúngúngúngúngúnúnúngúngúngúngúgún xexexee xe xexeitoititoitototoooootooooooitoiito oos oo oo EsEsEsEEsEsEsEsEsstadtadtadtadtadttadtadtadtt osos os os osos osos PaPaParParParParPaParPaPaParPParartestestestestesstesste dodo do do dodo dodo dooo cc cu ccuu ccucuumprmprmprmprmprmprmprmprmprmprmprmprmprmmprpmprmprimemimeimeimeimeimeimemeeimeimeimeeimim ntonttotootooon ooo de de dede de dee dee nini nininn ninin nin-n-n-nnngununha ha ha ha hhaa ddasdasasdasdd sd s ob obobob obbbbobbrigrigrigrigrigrigrigrigrigri acacacacacaciaciaaaciaciaa óóóónsóóóó asaasasasasaaasasasassumumumiumiuuuuuuumiuu dasdddasasassdasda en en vvvivivivivviirtrrrttuuuutuurttr udededde de de ededde ddede deed dasdasdadasdasdasdasdasd ssdasdasdasda di di di di spsppppopposppppposppoposppposicsicsicióóónónónónónónnnónnnóóni nss s sss da da daa ConCoConConConConConCononCC venvvvennvvenvennnnnciócióiócióóóciócióción pn pn pn pn pn pn pn pn ppppn paaaaaraaraaraaaaa a PrePPrePrePrPPrerPP vvenvenve ciócióóóóón en nnn a aaa SanSSSSaSaaanannnnSS nS cióciócióciócccióción dnn n dddn d dn dn ddn dn dnn dnn do Do DDDo DDDDo Do DDDDDeeelielielito toto dededeeee eee XenXenXenXenXennXennnociociociociociocociociiiociocciciooc didiodddioiodd odiodiodiodio.. ..4.444. 4.44444. . T dT ddddTTTodTodaa pa pa pa a paaaa persersersersersersersersersr oaoa oa oa oa oaa aoa aoa aa oa oa oa oaoa conconconcoconcocononoco dendendendddendendendendenendenden ddadaddadaadaadaadadadadadadad ááááááá ááá á ááá mmmoromormmorrte te te ete terterterrterá dáááá ddáá ddá ereereeereereereereereereerereree iitoitoitoitoitoitoitoitoitotoitto aa lllsololssolsollsolols iiciciiciiciiciicicicicitartartartartartatarta oo o inininindndinndndndiininndnndn ultultultulttto oo oo oo oo oo u au au aau aaaau aaaa co co coco cocococococo cocoonmunmunmunmunmunmunmunmnmuunmunmunmnmnmutactactactacacacactacactacaciónióniónióniónióniónióniiónónón d dddadddaddd pepepepepe pepeenana na ananananan de de ddde mormormorormororrm te.tete.tetee.tete A A AAA amnamnamnmmnmnmnnnististttisttististía,ía,ía,ía,íaíaía o o oo oininininndndndddnndnnndddn ultultulttulto oo oo oooo oo oou au au aau aaaaaau aaaaaa coc co coco co cococococococoo coco c nmunmunmunmunmunmunmnmummmunmunmummm ttttactacacacactactactattacat ióióióniónióniónónióióiónió dadadadaaada da p p pepe pepe p p p naaaa naa a cacapcapcacacapitaitaital pl pl pl pl pppl ppppl pl ppodeodeodeodeodeodeodeodeodeodedooodeodeodeedeoderánránráránránráránránránránránránánn se sesesssessss s ss rr cr cr cccr cr ccoonononconconconcoononon e-e-e-ee-e-didididdiddiddiddiddiddiddididdiddiddddososososoosossos os ososs osossoos os enenenen nen en enenen eneneneennnn todtodtodtodtotododtodooodtodototodtodos oos os ososos osos oos ooos osoososososososososososos ccccascascascccasccascca os.os.os.os.os... 555.5. 5. 5. 55. 5 NonNonNonNonNonNonNonNonNonNonNonNonnNonNonNoo se se sese sese sese se se se sesesee imim im im m mporporporporporrporá aá aá aá aá aá aá a pe pe pppepepep p pe na nana nana na anana nana n dede de deddede de dedde edee mormomormormormomorte tetttete tttete ttetetetete popopopopoporporpopopopoppoopopo dedd deeeedeeelitlitlitlitlitllitlitlitittttooos os oososos ososos os s s cococococoomomcoocococometietietietidosdosdosdodddosodosdosdosdosdosdosdossdosso popo po pop po po pop po popopo po rrr rperpeperpperperperrerp rppersosoasoasoasoasoasoasoaoaoasoasoasoasoao s s s ddddddds ds s eeeeee mme me meeee enoenoenoenoenoenenos dddds ee 1e 1e 1e 1e 111e 1ee 1 1e 1188 a8 a8 a8 a8 aa8 aa8 a8 a8 a8 anosnnosnnosnosnosnnn dedede dededddeee id id idd id idid iddddid adeadeadeadeadadadadadadeadadeadadadd , n, n, nnnn, , , insnsnsssinsssssssnssee e e lee le le leee le lee lelleleleeeseeesle ap apliclicccaráaráaráaráráaráaráaráráááaráaráaráa árá á ásásásás mulmulmulmulmulmmulmululululmulmumuullerlerllerlerlerlerlelerlerlerlerleererellele esesesseses es essesseeesesese eeeeeeneneeeeenenen en estestestestestestesteeeestststestadoadoadoadooadoadoadoadoadoadadooo dededdedededddded dedeede d ggggrgrggrgrg g gggg gr g aviaviaviavivviaviaviavaviaviaviavivavaviaaaviddezdezdezdezdezdezdeddezdddddez. .. 6. NinNinNinNinNinNinNNinNinNingugugggggununggu ha ha disddisisisdisdisdisdisidisisdisdisdisissi popopopospoooopopopopospopoposicccicicicciic ón ón ón ónóón nn n desdesdesdedesdedesdedestete ettte aartrtrtrtrtaraa tigogogogogogoigogogog popopo ppo po pooderdddeerdererderde á sá sá sssá sá ssererer er erererer invinvvvinvinvinvnvocococcacacacacacacaoccaocoocccacac dda da dada da da dada da da ada dda aa pppppporpppppporp unnnn n nn EEstEstEstEstEstEstEstEstaaaadddoaaaada o Paaa Paaaarterterterterterterterterteerterterterterterterte non nono no n no nonn n n n noonono ppr prprprpprp pprp eseeseeseeseeeseeseeseeeeeee ntentetetetetetetetntntte Pa PaPaPaP ctoctocttooctoctctctoctoc papapapa paa pa paraaaa rara demdemdemdemdemdedemmdemdememoorororaoraraoororar or or oor ou uu iiiiiu mpmpmpmpmmpmpmpepempempmmpemmpmm eddirdiri a aa aaaaaaabolbolbbololollbololbolboliciciiciiicciicióón nn da da penpenpenpenpenpenpenpenpenpenenpenpppenpenp a ca ccccca capiapiapipipiiiipiapipippit ltaltaltaltaltaltaltaltaltaltalalltalalta .

PPPaPaacactactactactctctaP ctc o Ino Ino InInInInno InInnntternternrternternternnternter acioacioacioacioiacioaciociociociciciccioacioacional nal lnalnal nalllnalnalnalnnalnanaaa de Dde Ddede Dde De DDde De Dde de De e e de Dd ereereereereiereeiereerereeere tos tos sss toss ss CivíCivíCivíCivíCivívívivívís e s s s ss e sss PolíPolílílílílíticoticottt s s sAAdoAdAAdododopopopAdoA opdoopoptadtadtadoadoadodododotadtadotad e a e ae ae a e ae a e aabertberbertbertbertbertbertbertbertbertbertberto á o á o o á á o oooo áoo fi rmfififififi rmfi rmfi rmfi rmfirmfifirmfi rma, a, a, a, a, ra, ra, a rraa,a, atifiatifitifiatififififiatifififififiififi caccac caccaccaccacaccaccacac caccaccac c c ción ióióióióióióión ónióióióiión e ee ade ade ade adadee ade ee adae de heshesihesihesiesiihesieesisisiesisieseshe ón pón pón pón pónón pón ppón ppón pón pónón pón pónnnó oola olaola olaaa ola oola AsemAsemAsemAsemAsemmAsemAsemmmbleablebleableableablebleableableablebleablee XerXere XerXereerer Xeer Xerer XererXeeral nal nal nnal na a súa súa súa súa súa súa súa súa súa súúa súa súa súsúa súúaaaaaaa aaaareesooesososooluciluluciluciucucucuccciuciuc ónónónón 2ónónónó 20200000000000000 00000 0 A (XA (XA (X(XX(XA X(((((( XI),XI),XI),XI),XI),I),I),),,XI),),,),,),), e de deddd dee de 16 d16 de deded cembembc ro dro ddde 19e 1966 66resorereesoesosoosoresore oe luclucluciluciluciluciciluciciiilucic ón 2ón 2ón 2ón 2ón 2ón 2ó 2ón 2n 22ónóón 200 2020200000 00 20202202200000 A (XA (XA (XA (XA (XA (XA (XA (XA (XA (XA (XA XA (XA (XA XI),XI)XI),XI),I)XI),XI),XI),XI),XIXI),XI),XI),X , de de d dee edeed 16 d16 d16 d6 d6 d6 ddd6 dde dee deddde dee dee dedddededd cembcembcembmbmbcembcembcembcembcemccemmbbcembmbmbro dro dro dro dro dro ddro dro dddo eee 19e 19eee 66 666666

Máis de 5000 galegos e galegas foron asasinados polo franquismo

11

I G U A L D A D EI G U A L D A D EDereitos humanos de 2ª XeraciónDereitos económicos, sociais e culturais

Dereitos sindicaisArtigo 8 1. Os Estados Partes no presente Pacto compromé-tense a garantir:

a) O dereito de toda persoa a fundar sin-dicatos e a afi liarse ao da súa elección, con suxeción unicamente aos estatutos da organización correspondente, para

promover e protexer os seus intereses económicos e sociais. Non poderán imporse outras restricións ao exercicio deste dereito que as que prescriba a lei e que sexan necesarias nunha sociedade democrática en interese da seguridade nacional ou da orde pública, ou para a protección dos dereitos e liberdades alleos. b) O dereito dos sindicatos a formar federacións ou confederacións nacionais e o destas a fundar organiza-cións sindicais internacionais ou a afi liarse ás mesmas.c) O dereito dos sindicatos a funcionar sen obstáculos e sen outras limitacións que as que prescriba a lei e que sexan necesarias nunha sociedade democrática en interese da seguridade nacional ou da orde pública, ou para a protección dos dereitos e liberdades alleos.d) O dereito de folga, exercido de conformidade coas leis de cada país. 2. O presente artigo non impedirá someter a restricións legais o exercicio de tales dereitos polos membros das forzas armadas, da policía ou da administración do Estado. 3. Nada do disposto neste artigo autorizará aos Estados Partes no Convenio da Organización Internacional do Traballo de 1948 relativo á liberdade sindical e á protección do dereito de sindicación a adoptar medidas lexislativas que menoscaben as garantías previstas no devandito Convenio ou a aplicar a lei de forma que menoscabe devanditas garantías.

Pacto Internacional de Dereitos Económicos, Sociais e Culturais Adoptado e aberto á fi rma, ratifi cación e adhesión pola Asemblea Xeral na súa resolución 2200 A (XXI), de 16 de decembro de 1966

En 20 anos (1984-2004) Galiza tivo 10 folgas xerais

Monumento de homenaxe á clase obreira galega conmemoran-do o 10 de marzo.As protestas dos operarios da Bazán, exixindo un convenio da factoría en oposi-ción ao que había de ámbito estatal, foron o xérmolo do confl ito que o Goberno quixo rema-tar cun peche patronal e a represión policial que deixou dous mortos, Daniel e Amador, e ducias de feridos o 10 de mar-zo de 1972 en Ferrol.

Xera

sindicsindicos Partrantir: ) O derdicatos con suxda orga

promover e protexer o

oico

homconm

arzo.dos

Bazán,venio

oposi-bía de foron o flito queo rema-patronal

policials mortos,r, e s

oos humanooossssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssss ddddddddddddddddddddeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee 2222222222222222222ªª Xcos, sociais e culturaiss

DDDDDDDDDDDDDDDDDDeereitos sDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDeereitos sAArArArtrtAAAAAAAArAArrtAAr igo 8 1111.1. . 1111111 Os Estadtententetentteteteentteentttteensesese sesee a ga a gga

a)aaadddc

menaxe á clasasassssssseeeeeeee e ee e e e e e nmemoran-n-n-

12

F R A T E R N I D A D EF R A T E R N I D A D EDereitos humanos de 3ª Xeración

Artigo 1 A discriminación contra a muller, por canto nega ou limita a súa igualdade de dereitos co home, é fundamen-talmente inxusta e constitúe unha ofensa á dignidade humana. Artigo 2 Deberán adoptarse todas as medidas apropiadas a fi n de abolir as leis, costumes, regulamentos e prácticas exis-tentes que constitúan unha discriminación en contra da muller, e para asegurar a protección xurí-dica adecuada da igualdade de dereitos do home e a muller, en particular: a) O principio da igualda-de de dereitos fi gurará nas constitucións ou será garantido doutro xeito por lei.b) Os instrumentos in-ternacionais das Nacións Unidas e dos organis-mos especializados relativos á eliminación da discriminación en contra da muller aceptaranse mediante ratifi cación ou adhesión e aplicaranse plenamente o máis axiña posíbel. Artigo 3 Deberán adoptarse todas as medidas apropiadas para educar á opinión pública e orientar as aspiracións nacionais cara á eliminación dos prexuízos e a abolición das prácticas consuetudinarias e de calquera outra índole que estean baseadas na idea da inferioridade da muller. Declaración sobre a eliminación da discriminación contra a muller Proclamada pola Asemblea Xeral na súa resolución 2263 (XXII), de 7 de novembro de 1967

donais cara á eliminación dosprácticas consuetudinarias e e estean baseadas na idea da

minación contra a muller Proclamada pola XXII), de 7 de novembro de 1967

tarse todas as medidas apropiadas a fi n de costumes, regulamentos e prácticas exis-nstitúan unha discriminación en contra da asegurar a protección xurí- da igualdade home e a ticular: da igualda- fi gurará óns ou será tro xeito

entos in-as Nacións

ganis-dos nación da n contra ranse ción ou ranse s axiña

s ased

rotección xuríe

s ducar á opinión pública e

i á li i ió d

“…Os que escriben e se teñen por graciosos non deixan pasar nunca a ocasión de dicirche que as mulleres deben deixar a pluma e repa-sar os calcetíns dos seus maridos se o teñen, e se non, aínda que sexa do criado…” Rosalía de Castro

“Non se pode fi xar límites á aptitude da muller, nin excluíla a priori de ningunha profesión como non sexa a das armas, que repugna a súa natureza, e oxalá repugnase a do home” Concepción Arenal

Eliminación da discriminación da muller

Galegas antifranquis-tas que se enfrontaron a unha ditadura particularmen-te machista e patriarcal

A linguaxe pode servir para ocultar a existencia das mulleres

13

F R A T E R N I D A D EF R A T E R N I D A D EDereitos humanos de 3ª XeraciónDereito a un medio ambiente san e ecoloxicamente equilibrado.

O dereito a un ambiente adecuado é un dereito recoñecido que, aínda que non se menciona explicitamente no Pacto Internacional de Dereitos Económicos, Sociais e Culturais, quedou consa-grado especifi camente en instrumentos rexionais como o Protocolo de San Salvador; tamén se ar-ticula en declaracións da ONU como a Resolución da Asemblea Xeral 45/94, onde se le que “todas as persoas teñen dereito a vivir nun ambiente adecuado para a súa saúde e benestar”. Así mesmo, este dereito está implícito como prerre-quisito de moitos outros dereitos, como o dereito ao alimento, o dereito á saúde e, até, o dereito á vida. Aínda que se suxeriu que pode haber un confl ito entre o dereito a un ambiente adecuado e o dereito ao desenvolvemento, tamén se sinalou que estes dereitos, en realidade, son insepara-beis e interdependentes como todos os demais dereitos humanos. O verdadeiro desenvolvemento sustentable é imposible baixo condicións nas que o ambiente natural se degrada en detrimento dos seres humanos e, de xeito similar, non é posíbel protexer o ambiente natural cando non están dadas as condicións esenciais para a supervivencia e a dignidade humanas.

Fronte ao desastre ecolóxico provocado polo afundimento do petroleiro “Pres-tige” o 13 de novembro de 2002, xurdiu na Galiza un movemento de resposta social a través da Plataforma “Nunca Máis” que sería un referente mundial da defensa do dereito a un medio ambiente adecuado fronte á neglixencia das multinacionais e o abandono do Goberno.

14

F R A T E R N I D A D EF R A T E R N I D A D EDereitos humanos de 3ª Xeración

14

1. A suxeición de pobos a un sometemento, dominación e explotación estranxeiras constitúe unha negación dos dereitos hu-manos fundamentais, é contraria á Carta das Nacións Unidas e compromete a causa da paz e da cooperación mundiais. 2. Todos os pobos teñen o dereito de libre determinación e en virtude deste dereito, determinan libremente a súa condición política e perseguen libremente o seu desenvolvemento económico, social e cultural.

Resolución 1514 da ONU sobre a concesión da Independen-cia aos países e pobos coloniais

Dereito de autodeterminación dos pobos

“¿Ten Galiza un idioma proprio? ¿Ten territo-rio diferente? ¿Ten unha vida económica pe-culiar? ¿Ten hábitos psicolóxicos refl exados nunha cultura autóctona? Pois logo Galiza é unha nacionalidade, e, polo tanto, ningún antifeixista pode negarlle o dereito de auto-determinación; é decir, o dereito a gobernar a súa vida. Non esquezamos que todos nós somos antiimperialistas.Claro está que os galegos podemos dividir-nos en canto á maneira e xeito de resolver os problemas que a morfoloxía social i eco-nómica de Galiza ten planteados; pero non sería honroso enaxenar o noso dereito e o noso deber de resolvelos, declarándonos incapaces, ou agardando a que os alleos gobernen a nosa casa mellor que nós mes-mos.”Castelao. “Sempre en Galiza”

Castelao intervindo nun mitin a prol do Estatuto Galego no 1936. Para Castelao o proceso de autodeterminación concrétase na progresiva conquista de maiores cotas de poder para o pobo galego até ser dono do seu destino.

Algúns Estados que recoñecen o dereito de autodetermi-nación como Franza negan a existencia de nacións no seu interior e outros como o Español que na súa consti-tución refl icte a existencia de nacionalida-des, aínda que non as cita, non recoñece en cambio este dereito fundamental dos pobos.

15

http://mpdc.blogspot.com/ www.cig-ensino.com

15

http://mpdc.blogspot.com/ www.cig-ensino.com

Autor: Xoán Carlos Garrido CouceiroEdita: Movemento polos dereitos civís e CIG-EnsinoAvda. Ferro Caaveiro, nº 10. 15706. Santiago de CompostelaColabora: Dirección Xeral de Creación e Difusión Cultural. Consellaría de Cultura. Xunta de Galiza

161616161616161616166616161661666166616161161

COLABORA