36.

2014-15 ikasturteaGurasoentzako aldizkaria• Urtekaria

Lea Artibai Amankomunazgoa • Prebentzio Zerbitzua

rebisti36_rebisti 04/05/15 14:35 Página 1

2 E g i t e k o P r e s t ! • 3 6 . z e n b a k i a • 2 0 1 4 - 1 5 i k a s t u r t e a

Lege Gordailua BI-2770-01

Ikastetxe laguntzaileakEtxebarriko Manuela Zubizarreta Eskola

Lekeitioko R.M. Azkue IkastolaMarkina-Xemeingo Bekobenta Eskola Publikoa

Markina-Xemeingo Berakruz IkastolaOndarroako Txomin Agirre Ikastola

Ondarroako Institutua

Maketazioa: 11BARRI

EgileaLea-Artibaiko Amankomunazgoa

• Droga Gaietako Prebentzio ZerbitzuaPatrokua Jauregia • Xemein Etorbidea, 13

48270 MARKINA-XEMEINTf.: 94 616 90 78 • Faxa: 94 616 92 78

prebentzioa@lea-artibai.orgwww.lea-artibai.org

Babesleak

36. zenbakia

3 BarriakHaurren eskubideeiburuzko hitzarmena

4 2tik 6 urteraUme izatea zer den Maialen Sanchez

6 6tik 12 urteraHaurtzarotikaurre-nerabezaroraJohana Rekagorri

8 Zeure TxokoaFamilia OrientazioZerbitzuaren X. urteurrena

10 12tik 18 urteraNerabezaroa, gurasoekinAinhoa Manzano

12 DenentzatFamilia eta umeeneskubideak Elsa Fuente

• Aldizkarian agertzen diren liburuen eta webguneeninformazioa, artikulu egileekgomendaturikoak dira.

Ekintza honek Foru Aldundiarendirulaguntza jaso du

rebisti36_rebisti 04/05/15 14:35 Página 2

barriak

3

• Hemen agertzen diren liburu, KD edotabideo guztiak Amankomunazgoko preben-tziorako zerbitzuan dauzkagu, zuotako edo-zeinen eskura erabili ahal izateko. Doanuzten dira denbora zati baterako. •

“Egiteko prest!” aldizkaria Interneten:www. lea-artibai.org

Egiteko Prest!aldizkariaridagokion

informazioa

Seme-alaben hazkuntzari buruzkoedozein galdera, kezka edotaarazoari erantzun bat emateko,eta baita etorkizunean sortu

daitezkeen arazoakprebenitzeko.

ANONIMOA eta DOAKOZERBITZU PROFESIONALA DA.

ARRETA ZUZENAeguaztenero:11:30-13:00 / 16:00-17:30

telefonoz: 94 405 15 49 postaz: ETXADI

Maximo Agirre, 18 bis, 5. pisua, 10. dptoa.48011 Bilbo

internetez: www.etxadi.org

E g i t e k o P r e s t ! • 3 6 . z e n b a k i a • 2 0 1 4 - 1 5 i k a s t u r t e a

GURASOENTZAKO ORIENTAZIO PSIKOLOGIKOA ZERBITZUA

1989an Nazio Batuen BatzarOrokorrak Haurren eskubideeiburuzko hitzarmena onartu zuen.Ordundik hona 25 urte bete direlakontutan hartuta, gurasoen aldiz-kari hau berezia izatea nahi izandugu eta horretarako, eurei, umezein adoleszente/gazteei ahotsaematea erabaki dugu. Zuzeneaneurei galdetu diegu arduratzenzaien gauzetaz, gurasoekin dutenharremanetaz, egiten dutenazegunerokotasunean, etab…

Horra hor ba, parte hartu dutenikaszentru eta ume eta adoles-zente/gazteei geure eskerrikberoenak.

Kontutan hartuta, aipatu eskubi-deak bermatzeko gizarte osoadagoela konprometituta eta bere-ziki gu gurasook, ezinbestean ustedugu GURASOTASUNA bultzatubehar dugula, hau da, gurasookseme-alabak ondo hezteko trebe-ziak ikasi behar ditugula, gu ere“konpetenteagoak” izateko gureguraso funtzio honetan.

Horretarako, Lea Artibai Amanko-munazgotik urtero bezalaxe,

ONDORENGO EKIMENAK buru-tu ditugu eta burutzen ari garagurasoen formakuntza honetarazuzenduak, eta informazio hauematen dugu era honetara guztiokeskura izateko, hala nola:

1. GURASOENTZAKOORIENTAZIO PSIKOLOGI-KOA ZERBITZUA. Urte osokozerbitzua, doakoa eta profesio-nala izanda, erabiltzera anima-tzen zaituztegu. Galdetu gurioraindik argi ez baduzu zerta-rako erabili ahal duzun.

2. ON LINE IKASTAROA 2-6URTEKO UMEEN GURASO-ENTZAKO. Aurtengo edizioaoraintxe maiatzaren hasieranamaituko da eta guraso taldepolit batek parte hartu du. Iadatorren ikasturtean be besteguraso batzuk parte hartzeraanimatzen zareten.

3. “GIZARTE SAREEN ABAN-TAIL ETA DESABANTAILAK”,gurasoentzako hitzaldiak herrizherri. Urtez urte 3 udalerri des-berdinetan burutzen ditugu,aurten Lekeition, Markina-Xemeinen eta Ondarroan izan-go dira 2015eko azken hiruhi-lekoan.

4. ADOLESZENTEEN GURA-SOENTZAT FORMAZIOA.Aurten be guraso talde bat sor-tuta, Markina-Xemeinen emandugu 6 saio, 2 ordutakoak. Iadatorren ikasturtean be posibledugun guraso talde bat anima-tzea.

5. GAITASUNAK IKASTEN,Lekeition, Markina-Xemeineneta Ondarroan. Adin guztietakoume eta adoleszenteen gura-soei zuzenduta, apirila-ekaine-an trebetasunen inguruko for-mazio saio praktikoak egin etaegingo ditugu.

6. EGITEKO PREST! ALDIZ-KARIA: nola ez ba, gurasoen-tzat egiten dugun aldizkari hauaipatzea. Bertan GOMENDA-TUTAKO LIBURU GEHIE-NAK, prebentzio zerbitzuanditugu gurasoen eskura.PRESTAMO ZERBITZUAeskaintzen da.

Ekimen guztien informazioaizateko, deitu lasai prebentzio

zerbitzura: 94 616 90 78edota idatzi mezu bat:

prebentzioa@lea-artibai.org

Haurreneskubideeiburuzkohitzarmena

rebisti36_rebisti 04/05/15 14:35 Página 3

Ume bakoitza bakarra eta bere-zia. Hazteko eta garatzeko berez-ko prozesua eta erritmoa du.Abilezia, izateko modu, zailtasun,lehentasun eta behar propio etazehatz batzuk ditu. Atal honetan,4-6 urte bitarteko umeak diraprotagonista, zehazki, Bekoben-ta eta Manuela Zubizarreta esko-la publikoetako eta Bera KruzIkastolako ikasle batzuk. Egu-nero egin eta bizi duten errealita-teaz galdetu diegu eta beraieniritzia jaso dugu: zertara jolastuohi duten, zer den gehien etagutxien gustatzen zaiena, fami-lia-harremanak, sozialak etaeskolarekiko harremana, beraienportaerak eta ondorioak…. Ezerbaino lehen, beraien parte har-tzea eta harrera ona eskertu nahidiegu. Horrez gain, ume hauenfamiliei eta eskola eta ikastoleta-ko profesionalei ere gure eskerona adierazi nahi diegu, lanaerraztu digutelako.

Adin txikikoekin jolastera eta egunero-koaz duten iritziak jasotzera hurbildugarenean, konturatu gara adin haueta-ko umeek, gustuko dutela batez erejolastea, jolasaren bidez ikasi eta ondopasatzen dutelako. Beraien aisialdian,bereziki, mugimenduzko jolasetarajolasten dute, bakarrik (korrika, saltoegin, dantzatu, “ziburutan” jolastu…)nahiz lagunartean (ezkutaketara,harrapaketara, “zezen neskara”, pilota-rekin…). Horrez gain, borroka egitera,jolas sinbolikoetara edo antzezpen jola-setara (errealitatea irudikatzen dituztenjolasak: ama-aita, irakasle-ikasle,sukaldari… izatera), abilezia eta erre-flexu jolasetara (ping-pong, puzzle-ak…) eta sormenezko jolasetara(marraztu, plastilinarekin jolastu…)jolasten dute. Ama edo/eta aitarekinere jolasten dutela eta aisialdiaz goza-tzen dutela esan digute (ipuinak konta-tzen dizkiete, pilotarekin jolasten dute,

ezkutaketara, eskupilotara, mendi buel-tak egiten dituzte…). Hala ere, neba-arreba dutenek, onartu dute neba-arre-bekin gurasoekin baino gehiago jolas-ten dutela, aitek edo/eta amek jolaste-ko denbora gutxiago izaten dutelako:“gurasukin gitxia, denbora gitxia dau-kielako, neba-arrebekin gehixa”. Gustatzen zaienaz gain, gustuko ezdutena ere argi izaten dute, momentuz,esperientzia onak gailentzen direnarren. Gustuko ez dituztenen jarduerenartean, honako hauek aipatu dizkigute:ez dute gustuko inork jotzerik edo ziri-katzerik, ez dute gustuko gaizki porta-tzerik, ezta ama edo/eta aita haserre-tzerik. Nahiago dute dibertigarria ezzaien hori edo gustuko ez dutena eginbeharko ez balute, esaterako, igerileku-ra joan edota gelan bertan lanak egi-tea.Oro har, adin hauetako umeak, soziali-zazio prozesu bidez, hau da, erreferen-tziazko pertsonekin, ingurukoekin, ber-dinkideekin eta testuinguruarekin dutenelkarrekintza eta harremanaren bidez,familia eta gizarte arauak eta baloreakbarneratzen dituzte. “Egin dezaketena”eta “egin ezin dezaketena” desberdin-tzen dute eta horregatik ulertzen dute

amak edo/eta aitak noiz eta zergatikhaserretzen diren. Adibidez, umeekesan digute, beraien gurasoak haserre-tzen direla, gaizki portatzen direnean,jaramonik egiten ez dietenean, beraienneba-arrebak jotzen dituztenean, zer-bait apurtzen dutenean… nahiz etagehienek aitortu, beraien neba-arrebe-kin gehiago haserretzen direla guraso-ekin baino. Beraien jokabideek, ondorioak dituztelaulertzen dute, batez ere egin edo eginez duten zerbaitengatik zigortzen dituz-tenean. Batzuk, zigor hauek ezartzendizkietela aipatu dituzte: “pentsalekura”edo beraien logelara bidaltzen dituzteegin dutenaz pentsatzera edo lasaitze-ko denbora hartzera. Bestalde, telebista aurrean ematenduten denbora edo ikusteko dutenordutegiaz galdetu diegu. Gehienek,telebista nahi dutenean ikusi ezin dute-la esan dute eta gehienbat arratsalde-tan eta gauetan afaldu aurretik edoondoren ikusten dutela. Baina, badira,gosaldu edo bazkaldu bitartean ikustendutenak (etxean bazkaltzera joatendirenak batik bat). Ikusten dituzten tele-sailen artean: Disney Channel, RobinFood, Doraemon, Bob Esponja, Sin

2tik 6raMaialen Sanchez Murciano

Psikologian Lizentziatua • Masterra Arreta Goiztiarrean • Familia-psikologia Unibertsitate zentroa • ETXADI

• BILBO

2tik 6 urteraUme izatea zer den

4 E g i t e k o P r e s t ! • 3 6 . z e n b a k i a • 2 0 1 4 - 1 5 i k a s t u r t e a

rebisti36_rebisti 04/05/15 14:35 Página 4

Chan, Hitz eta Pitz, BerebizikoEspioiak, Hartz Txiki, Songoku, DoraLa Exploradora, Peppa Pig, Super-nanny….Familia zabalarekin duten harremanazer nolakoa den ezagutzeko, aitona-amonekin duten harremanaz galdetudiegu, beraiekin ematen duten denbo-raz eta beraiekin egiten dituzten jardue-raz. Erantzunak, aitona-amonen hurbil-tasuna, denbora librea, osasuna etagurasoekin duten harremanaren arabe-rakoak dira. Batzuk, arratsaldeetanegoten dira aitona-amonekin eta bestebatzuk beraiekin bizi dira. Baina guz-tiek, aitona-amonekiko miresmena etamaitasuna adierazi dute eta batzutanberaiekin haserretzen diren arren, ongipasatzen dutela eta asko zaintzendituztela aipatu dute. Eskolari dagokionez, iritzi ona dute,pozik joaten direla eta ongi pasatzendutela esan digute, bereziki, psikomotri-zitate gelan, bideoak ikusten dituztene-an edo patio orduetan. Eskolaz kanpo-ko jardueretara ere, pozik joaten direlaaipatu digute: balet, gimnasia erritmi-koa, ingelesa, arte eskola edo karate,besteak beste. Gutxien gustatzen zaie-na eskolako lanak egitea da. Egunerokoan aukeratzeko betarikduten galdetu diegu, eta hasieran pen-tsakor agertu badira ere, adibide bateskaini ondoren, beste batzuk jartzeraausartu dira: zein arropa jarri, zein libu-ru irakurri, parkera zein jostailu eraman,askarirako zer nahi duten, leku bateraedo bestera joan nahi duten… galde-tzen diete gurasoek (bi aukeren arteanhautatzeko eskatzen diete). Adin hauetan, ohikoa izaten da beldu-rra izatea. 2-3 urte bitartean, aurrekoepealdiko beldurrak mantentzen dira(arrotza den pertsonari, zaratei…beldu-rra). 3 urtetik aurrera, irudimenaren

garapenak, “iluntasunetik ager daitez-keen elementuei”, munstroei, fantas-mei, etab. beldurra izatea eragiten du.Beraiek aipatu bezala, sarritan animaliabatzuei izaten diete beldurra (katuak,txakurrak, tigreak…) edo naturakofenomenoei, adibidez, trumoiei, tximis-tei… Horrez gain, adin hauetan, mozo-rrotzeari, medikura edo eskolara joate-ari izan diezaioke beldurra. Bukatzeko, handitan zer izan nahiduten galdetu diegu. Honako lanbideakagertu dira: etxegile, mediku, botikaria,sukaldari, irakasle, polizia, lapurra,anbulantzia gidaria… Orain arte jasotako erantzunek, adinhauetan bizi dutena eta behar eta nahidutena jasotzeko aukera eman digute.Ondorengo lerroetan, zuen seme-ala-ben hitz eta iritzien laburpena egin nahiizan dugu beraien ahotsaren bozgora-gailu bilakatuz:

“Behar den bezala jokatzen ezdudanean nirekin haserretzen zara,eta ulertzen dut, baina gogoratuarau eta balore sozialak barneratueta nire emozioak eta erantzunakbideratzen ikasten ari naizela eta

beraz, zure ulermena, pazientzia etagidaritza behar dudala. Ez dut gus-tuko elkar haserretzen garenean.Batzutan ez dakit zergatik haserre-tzen zaren “gaizki portatu” naizelaesaten didazulako soilik. Saiatu

zehatzagoa izaten, zure haserrearenarrazoia ulertzeko. Badakit ez duzu-la nahiko zenukeen besteko denbo-ra, baina jakizu gustuko dudala

zurekin jolastea,zure egunerokoazjakitea (egin duzuna edo egingoduguna kontatzen didazunean…)eta nire egunerokoaz jabetzen zare-la ikustea (zer gustatzen, gogai-

tzen,pozten, aztoratzen edo beldur-tzen nauen galdetzen didazunean,

eskolan zer egin dudan, aitona-amo-

nekin ongi pasatu dudan… galde-tzen nauzunean).Gure arteko elka-rrizketek are gehiago elkartzen gai-tuzte. Gustuko dut hautatzeko auke-rak ematen dizkidazunean, hautatze-ko gaitasuna dudala erakutsi eta

nire iritziak garrantzia duela adieraz-ten didalako. Lasaitzen nau, behardudanean zure laguntza eta babesadudala jakiteak. Pozten nau, pertso-na autonomo izatera iristeko, erron-kak jartzen dizkidazula ikusteak,

gaitasun berriak eskuratzeko aukeraematen didazulako. Gustuko dutgauza berriak irakasten dizkidazu-nean eta umorea galdu ez duzulaazaleratzen dituzten egoerak ema-

ten eta sortzen direnean.Konfiantza izan egiten etaesaten duzun horretan”. •

Cada niño y niña es único, tiene supropio proceso y ritmo de creci-miento y desarrollo, sus propiashabilidades, dificultades, preferen-cias y gustos. En este apartadohemos querido recoger la opiniónde niños y niñas de 4-6 años sobrecuestiones que hacen referencia asu día a día: los juegos a los quesuelen jugar, lo que les gusta y loque no, las relaciones familiares,sociales y escolares, sus compor-tamientos y las consecuencias…Para ello, hemos contado con laparticipación de los alumnos yalumnas de las escuelas públicasde Bekobenta y ManuelaZubizarreta y los/as de la IkastolaBera Kruz. Muchas gracias a todosy todas, tanto a los niños y niñas ysus familias como al personal delos centros que nos facilitaronnuestra labor.

5

Qué es ser niño/a

E g i t e k o P r e s t ! • 3 6 . z e n b a k i a • 2 0 1 4 - 1 5 i k a s t u r t e a

ikerketa

WOOLFSON, R.C. (2004)Entender a su hijo.

Guía práctica para ayudarlea crecer feliz y

seguro de sí mismo.

Guras

oentza

ko gom

endatu

tako l

iburua

k

rebisti36_rebisti 04/05/15 14:35 Página 5

Johana Rekagorri GorostiagaPsikologian Lizentziatua • Masterra Arreta Goiztiarrean • Familia-Psikologia Unibertsitate-Zentroa • ETXADI

• BILBO

6tik 12ra6tik 12 urtera

Maiatzean Lekeitioko ikastolarajoan eta bertan 6 urtetik 12 urtebitarteko neska mutilekin batuginen, hazkuntza eta hezkuntzagaien inguruan zuten ikuspuntuaezagutzeko. Lehenik eta behinproiektu hau aurrera eramateabultzatu eta erraztu duten guztieieskerrak eman nahi dizkiegu,bereziki Lekeitioko Ikastolanparte hartu duten neska mutiko-ei. Beraien erantzunak jasoaurretik garrantzitsua ikustendugu adin tarte horretako neskamutikoen garapen aldia gogoraekartzea.

Adin tarte honetako neska mutikoekfamilian, ikastolan eta lagunen arteanpartekatzen dute beraien denbora, jar-duerak… eta hauetako testuingurubakoitzean norbanako bakoitzak bereirizpideak azaleratzen ditu (bereziki 8urtetik aurrera hasten dira agertzen).Irizpide hauek beti ez datoz bat guraso-ek, irakasleek edota lagunek garrantziaematen diotenarekin. Egoera hauen aurrean gurasoek, ira-kasleek edota lagunek egokia denarenedo ez denaren arabera erantzutendute, hauen erantzuteko modua ezber-dina izan daitekeen arren (arrazoiaeman/haserretu; saritu/zigortu; eginduenari garrantzia eman/arau edomuga argiak jarri…). Neska mutikoen-gan erantzun hauek beti ez dute eraginberdina izaten.Hori dela eta ikastola honetako neskamutiko partehartzaileei ondorengo gal-derei buruz galdetu diegu, besteakbeste: gustatzen zaiena eta ez zaiena,gurasoak beraiekin haserretzen direne-ko gorabeherak, gurasoak jartzen diz-kieten zigorrak betetzen dituzten alaez…. Egin dizkiegun galdera guztietatikhezkuntza eta hazkuntzarekin loturaduten galderak hautatu ditugu.

Hona hemen esanguratsuak irudituzaizkigun galdera eta erantzun batzuk:Zergatik haserretzen dira gurasoakzuekin? Orokorrean gehiengoak 3arrazoi desberdinengatik haserretzendirela esan dute. Alde batetik neba-arrebekin haserretzen direla, “ahiztea-gaz txintxaten ibiltzen garelako”, bestealde batetik mobilaren erabileragatik“asteburuetan mobilegaz gehiegi ibil-tzen nazelako” eta azkenik ikasketen-gatik “eztotenez gehiegi ikasten amakbronkia botaten nau”.Zer gertatzen da gurasoak esanda-koa betetzen ez duzuenean? Galderahonetan adinaren araberako ondorioakdesberdinak direla ikusi daiteke. 6-8urte bitartekoak ondorengoa esan digu-te: “eperdikoa ematen dostie”/ “txutxe-ria barik izten nabe”. Aldiz 9-12 urtebitartekoak honakoa: “mobil barik iztennabe”…Gurasoak zigorrak jartzen dizkizue-tenean bete egiten dituzte? Galderahonen aurrean gehiengoak betetzen ezdituztela diote, hau da, guraso gehie-nek jartzen dituzten zigorrak betetzenez dituztela helarazi digute: “batzutanzigorra kendu edo ez da guztiz bete-tzen”/ “batzuetan aita ez da enteratenzigortuta nagoela orduan…”Zigorrak zerbaitetarako balio dutelauste duzue? Umeen ikuspuntutik ikusi-ta, zigorrek ez dute gurasoak nahiduten funtzioa betetzen, izan ereumeak jarri dieten zigorrean eta ondo-rioan zentratzen dira, zigorraren zerga-tian baino: “segun zein zigor eztaubalio”/ “eztau balio txutxeria barik zigor-tzia, bizi guztixa daukoat txutxeak jate-ko”…Gurasoekin jolasten duzue? Etaondo pasatzen duzue? Orokorreanduten pertzepzioa gurasoen laguntasuneta babesarena da, gurasoekin jolastendutela diote “kartetan”/ “partxisian”…Aldiz, gurasoengatik gustatzen zaienaeta gustatzen ez zaienari buruz galdetu

diegunean, ez dute ekintza konkreturikaipatu, gehiengoak gurasoekin egotekonahia agertu dute batez ere. Beste alde batetik, gutxien gustatzenzaienari buruz galdetu diegunean,ondorengoa esan dute: “bronkia bota-tia”/ “zaplastekoak emotia”Zergatik gustatzen zaizue aiton-amo-nekin egotea? “gauza gehiago egitenizten gaituztelako”/ “pagia emotendabelako eta txokolatia eitxen dabela-ko”/ “Gurasoak baino bronka gitxiaubotaten dabelako”…Eskolaz kanpoko jarduerei eta denboralibreari erreferentzia eginez, esanbeharra dago, gehiengoak denboralibrearen antolaketa formala eta neur-tua duela. Ondorengo galderak egitendizkiegu eta honakoa erantzun dute:Eskolatik irteten zaretenean zer eginduzue? Gehienek beraiek aukeratuta-ko eskolaz kanpoko jarduerak egitendituztela esan digute, besteak beste:“balleta”/ “gimnasia”/ “flautia”/ “solfeoa”/“igeriketa”/ “euskal dantzak”/ “futbola”…Jarduera hauetatik hainbat gauza posi-tibo ateratzen dituzte: lagunekin egonahal izatea eta ezagutza berriak beren-ganatzea: “nire amak berak esan eus-tan musika instrumentu bat joten haste-ko eta nik hasieran eneban nahi ustenebalako gatxa zala, baina azkenianhasi nintzan eta orain ondo”. Gainera,eskolaz kanpoko jardueretara joan etagero etxerako lanak egiteko gelditzenzaien denborarekin ados daude.Gurasoak erabakiak hartzen uztendizkizuete? Egunerokoan erabakiakhartu ahal izateak, umeen asertibitateaeta autoestimua indartzen laguntzendu. Gehiengoak familian gai batzueninguruan erabakiak hartu ditzaketeladiote 6-8 urte bitartekoak honako haudiote: “arropa erabakitzen uzten dida-te”/ “oporretan joateko bi leku esatendabez eta nik bat erabaki ahal dot”.Aldiz 9-12 urte bitartekoak erabakigehiagotan parte hartzea gustatukolitzaiekeela esan digute, bereziki

6 E g i t e k o P r e s t ! • 3 6 . z e n b a k i a • 2 0 1 4 - 1 5 i k a s t u r t e a

Haurtzarotik aurre-nerabezarora

rebisti36_rebisti 04/05/15 14:35 Página 6

beraien denbora librean norekin egonnahi duten erabakitzerako orduan.“oporretan goazenean astebete arinagoenteraten naz eta neri ez nau ilusiñorikeitten”/ “gauza bat da lagunekin mendi-ra jutia eta beste bat gurasoekin egunapasaten jutia, ze lagunakin hobetopasaten dot gurasuakin baiño”Lagunekin egotea gustatzen zaizue?Uste duzue lagunak garrantzitsuakdirela? Lagunen gaiaren inguruangehiengoak lagunak oso garrantzitsuakdirela esan digute, baina 9-12 urte bitar-tekoak askotan asteburuetan gurasoedo lagunen artean denbora parteka-tzearen aukeraketa egitearen egoeranaurkitzen direla esan digute, familiakoplanak arinago egiten direla eta orduanlagunak deitzen dutenean, familiakoplana lehenetsi behar dituztela.“Familiako planak lagunan planak bainoarinago egiten dira, orduan lagunak dei-tzen dabenien ezin dogu eurakin lotu”/“askotan aititte eta amumaren etxerajoan behar izaten dot bisita eiten,orduan ni han aspertu eitten naz, etaorduan batzutan lagun bat eruaten dotnigaz, ez aspertzeko”.Ordenadorea, Tablet-a… erabiltzeagustatzen zaizue? Zertarako erabil-tzen duzue? Ordutegirik daukazueerabili ahal izateko? Gehiengoak tek-nologia berriak erabiltzen dituzteladiote, nahiz eta adinaren arabera erabi-lera desberdina izan. 6-8 urte bitarteko-ak marrazki bizidunak ikusteko erabil-tzen dituzte “Caillou” / “Peppa pig”…9-12 urtekoak aldiz, musika entzuteko“youtube”, “mobil barik zigortzen naute-nean mobileko aplikazioak jeisteko”.Bestalde 8-9 urte bete dituztenetik

mugikorra dutela eta logelan telebistarikez dutela esan dute.Adin tarte honetako neska-mutikoekteknologia berriez egiten duten erabile-ra gainbegiratu behar dugu, hauen era-bilera egokia eta neurtua egin dezaten:zertarako erabiltzen duten ezagutzea,bertan ikusten dituzten edukien iragazkilanak egitea... Kontuan izan behar dugu teknologiaberriak denontzat ezagutza eta lagun-tza iturri izan daitezkeela baina arris-kuak ere badituela. Adin txikikoei arris-kuak ikustarazi eta aurre egiteko balia-bideak eman behar dizkiegu.Proiektu honetan parte hartu duten 6-12urte bitarteko neska mutikoen arteanaldea dagoela nabari da. 6-8 urtekoak,jolasa eta etxekoen babesa duteburuan eta beraien helburua ondo

pasatzea da. 9-12 urte bitartekoakaldiz, etxekoengandik distantzia gorde-tzen hasiak dira, izan ere garai honetanlagunei garrantzi handia ematen diote.Lagunekin egotea eta denbora libreakonpartitzea gustatzen zaie, beraienartean ondo pasatzen dutelako etaantzeko bizipen eta kezkak partekatzendituztelako. Honela pixkana-pixkanakaaurre-nerabezaroan murgiltzen doaz. •

Los y las participantes de la IkastolaAzkue de Lekeitio compartieron connosotros algunas de sus opinionessobre como se comportaban ellos yellas ante determinadas situacionesque compartían con sus padres ymadres en el día a día. Agradecemosa todos y todas, a sus familias y alcentro que nos acogió en esta diná-mica su participación. En general, lalínea más significativa en este grupoes la diferencia que puede haberentre los más pequeños del grupoque aún guardan la imagen de padresy madres como único modelo a seguiry la opinión de los más mayores delgrupo, que ya comenzando la pre-adolescencia, como es lógico,comienzan con algunas discrepan-cias con los criterios de sus padres ymadres, y amplían, enriquecen yponen en común sus puntos de vistacon los de los amigos y/o amigas uotras personas del entorno.

7

De la infancia a lapre-adolescencia

ikerketa

E g i t e k o P r e s t ! • 3 6 . z e n b a k i a • 2 0 1 4 - 1 5 i k a s t u r t e a

MUÑOZ, A. (2010).Psicología del desarrollo

en la etapa deeducación primaria.

Editorial Pirámide

Guras

oentza

ko gom

endatu

tako l

iburua

k

rebisti36_rebisti 04/05/15 14:36 Página 7

Familiek, erakunde ofizialenarreta eta orientazioa behardute, familia bakoitzaren barneezaugarriak aintzat hartuta,eskura dituzten baliabideak etazerbitzuak ezagutzeko eta mailapertsonalean nahiz familiarreandituzten beharrizanak asetzeko.

Lea-Artibai Amankomunazgoak,Euskal Herriko Unibertsitatearekin(EHU/UPV) eta Etxadirekin elkarlane-an, orain 10 urte Familia OrientazioaZerbitzua martxan jarri zuen. Egunindarrean jarraitzen duen Zerbitzua da.Zerbitzu honek, 0-18 urte bitartekoseme-alabek dituzten familiek, haz-kuntza eta hezkuntzaren inguruandituzten zalantzei erantzuna ematendio. Zerbitzua, konfidentziala eta doa-koa da familientzat.

Gaur egun, Orientazio Zerbitzuakdituen helburuak honako hauekdira:

• Gurasoei familia eta hazkuntzagaietan aholku zerbitzua eskain-tzea

• Familia-harremanak eta haurgarapen psikologikoa hobetzenlaguntzea

• Haurtzaroan eta nerabezaroanzehar agertzen diren arazoeiaurre egitea

• Tratamendu berezia beharduten kasuak garaiz antzematea

Aurreko helburu horiek betetzeak,ondorengo onurak dakartza:

• Hazkuntza gaietan sortzendiren zalantzak argitzeko infor-

mazioa eta orientazioa jasotzea

• Erantzun edo ebazpen zehatzaeta pertsonalizatua jasotzea

• Esku hartzea behar duen egoe-ra zehatz baten aurrean Zerbitzupubliko edo pribatuetara bidera-tzea

Familia Orientazioa Zerbitzua inda-rrean egon den 10 urte hauetan zehar,zerbitzua eraberritzen joan da familieneskuragarritasuna bermatzeko. Horrezgain, hazkuntza eta hezkuntza alorre-tan ebidentzian oinarritutako irizpideakezagutzera emateko modu desberdi-nak eskaini dira.

Orientazio Zerbitzuaren deskribapenahiru ataletan laburbiltzen da:

HAEZI - ETXADI Taldea.

8 E g i t e k o P r e s t ! • 3 6 . z e n b a k i a • 2 0 1 4 - 1 5 i k a s t u r t e a

FAMILIA ORIENTAZIO ZERBITZUAREN

X. URTEURRENA

ZEURE TXOKOA kontsultak • zalantzak • kezkak...

rebisti36_rebisti 04/05/15 14:36 Página 8

9E g i t e k o P r e s t ! • 3 6 . z e n b a k i a • 2 0 1 4 - 1 5 i k a s t u r t e a

ZERBITZUAREN10 URTEKO BALANTZEA Lea-Artibai Amankomunazgoko fami-liak Familia Orientazioa Zerbitzuanaktiboki parte hartu dute. Oro har,1401 kontsulta jaso dira, 782 euskarazeta 619 gazteleraz. Kontsultak egitekogehien erabilitako bidea, posta elektro-nikoa izan da (874). Telefonoz (514) etaposta arrunt (13) bidez ere jaso dira.Artatutako kontsultetatik, 1070 haur-tzaroari egiten diote erreferentzia eta331 nerabezaroari.

Haurtzaroan landu diren gai nagusiak

honako hauek izan dira: haserrealdiak,harreman sozialak, esfinterren kontro-la, eskola-errendimendua, lo ohiturak,portaera-arazoak, autoestimua, jelos-kortasuna, beldurrak, arauak etamugak, banantzea eta dibortzioa etagai hauekin harremandutako webguneeta bibliografía eskaerak.

Nerabezaroan, honako gai hauek gai-lendu dira: harreman sozialak, bull-ying-a, sexu orientazioa, portaera-ara-zoak, eskola-errendimendua, eskolamotibazioa, tabakoa, alkohola eta dro-gak, gauetako irteerak, autoestimuarazoak, komunikazioa eta gai hauekin

harremandutako webgune eta biblio-grafía eskaerak.

Jasotako esku hartzerako kontsultakbideratuak izan dira beste zerbitzupubliko edo pribatuetara, kontsultaegin duen familiaren egoeraren arabe-ra.

Etxadi Taldeak, Zerbitzuaren baloraziopositiboa egiten du. Azkenik,Amankomunazgoko familien onurahelburu izanik, Amankomunazgoarieskertu nahi dio ekimen honetanhasieratik parte hartzeko izan duenprestutasuna. •

1. Familia Orientazio Zerbitzua

Zerbitzu honek, familien funtzio ordez-kaezina suspertzeko alternatiba izannahi du, hazkuntza lanetan segurtasu-nez jarduteko. Internet erabiltzeak, zer-bitzurako sarbidea berehalakoa izateaahalbidetzen du konfidentzialtasuntestuinguru batean, aditu taldearekinbakarkakoa eta jarraitua den elkarre-kintza garatzeko aukera ematen duela-rik.

Zerbitzua erabiltzeko prozedura:

Familiak, duen zalantza, Internet,telefono edota posta arrunt bidezagertzen du.

• Telefonoz (eguaztenetan 11:30etik 13:00etara eta 16:00etatik 17:30era):

1. Familiak Etxadira deitzen du(94.405.15.49) kontsulta egiteko.

2. Etxadi taldeak, kontsultaren arra-zoia eta familiaren datu espezifikoakjasotzen ditu. Jarraian, familiari,gehienez 5 lan-egunetan erantzunajasoko duela jakinarazten zaio,familiak nahiago duen bidetik (tele-fonoa, posta elektronikoa edo postaarrunta)

• Internet bidez(ordutegi zehatzik gabe):

1. Familia, Etxadiko webgunera sar-tzen da (www.etxadi.org). Bertan,“Egin zure kontsulta” ikonoa aurki-

tuko du eta bertan klik eginez, besteherri eta Mankomunitate batzuekinbatera bere Amankomunazgoarierreferentzia egiten dion esteka aur-kituko du “Lea-Artibai Amankomu-nazgoa”. Lotura horretan, kontsultaegiteko galdetegiak agertuko zaiz-kio eta hauek bete eta bidalita, kon-tsulta egingo du.

2. Familiak berehala, kontsulta jasodenaren agiria jasotzen du. Horrezgain, mezuan, bere zalantzei eran-tzungo dion orientazioa gehienez 5lan-egunetan jasoko duela jakina-razten zaio.

3. Erantzunean, kasu bakoitzariegokitutako orientazio espezifikoaeskainiko da, programa zehatz bat,bibliografia edota beharrizanen ara-berako orientazioaren bidez.

4. Bestelako erantzun zehatzagobat behar duen kasua antzematenbada, lehenik eta behin, kasua,Amankomunazgoak dituen zerbi-tzuetara bideratuko da. Baina zerbi-tzu hauek kasura egokitzen ez badi-ra, Psikologoen Elkargo Ofizialerabideratuko da, kontsulta erantzun-go duen aditurik egokiena aurkitze-ko helburuarekin.

• Posta arruntaz (ordutegi zehatzik gabe):

Familiak, kontsulta ondorengo hel-bidera idatziz eta zuzenduz egindezake: Etxadi. Maximo Agirre

kalea 18 bis, 5.solairua, 10.departamentua. 48011 Bilbo.

• Behin familiak erantzuna jaso duene-an, hautazkoa den aldizkako jarraipe-na egiten da eraginkortasuna ebalua-tzeko, familiaren eta talde adituen arte-an prozesu interaktiboa zabaltzekoaukera ematen duena.

2. Gurasoentzako formazio bilkurak

Zerbitzuarekin batera, modu paralelobatean, urtero gurasoentzako formaziobilkurak egiten dira Amankomunaz-goko familientzat. Aurten, 2015ean,landuko den gaia “Sare sozialen aban-tailak eta desabantailak” izango da(haurtzaro eta nerabezaroan). Lehensaioa, irailaren 30an izango da18:00etan, bigarrena, urriaren 28aneta azkena, azaroaren 11n.Informazio gehiago nahi izatekotan,deitu telefono honetara: 94 405 15 49.

3. Familientzako on-line ikastaroak

Familiek, euren seme-alaben hazkun-tza eta hezkuntzari buruzko on-lineikastaroak gauzatzeko aukera dute.Ikastaro hauek, gurasotasunean oina-rritzen dira eta 0-2 eta 2-6 urte bitarte-ko epealdiei erantzuten die.Informazioa gehiago nahi izatekotan,Amankomunazgoarekin harremanetanjarri (94 616 90 68) edo Etxadira deitu(94 405 15 49). •

rebisti36_rebisti 04/05/15 14:36 Página 9

Ainhoa Manzano FernándezPsikologian Doktorea • Familia-Psikologia Unibertsitate-Zentroa • ETXADI

• BILBO

12tik 18ra12tik 18 urtera

Komunikabideek, nerabeen irudinegatiboa zabaldu dute eta gaz-teekiko aurreiritziak sortu, eza-gutu gabe epaitu eta ezaugarrinegatiboak esleitzea eragin duhorrek, izatez horrela ez badaere. Jakina da, nerabezaroa hel-tzen denean familia-gatazkakgehitzen direla, baina gatazkakez dira zertan, gehiegizkoak izanbehar.

Belaunaldien arteko harremanak susta-tzeko, nahitaezkoa da nerabezaroaperspektiba positibo batetik ikustea etaeguneroko “talkak” erlatibizatzea.Oraingo honetan, Ondarroako BigarrenHezkuntzako Institutura eta TxominAgirre Ikastolara hurbildu gara. Bertan,nerabezaroko ezaugarri positiboakikusteko aukera izan dugu. Ikuspuntupositiboa izateak, gurasoen egunerokohezkuntza lana erraztu dezake. Horrezgain, seme-alaba nerabeak, helduaroraegin beharreko jausian eta autonomiaeta sozializazio prozesuen garapeneanaurrerapausoak ematen laguntzekolagungarria izan daiteke. Elkarrizketa-tutako gazte gehienek beraien gurasoe-kiko pertzepzio positiboa dute, behardituztenean babesgune direla eta

gurasoek beraiekiko konfiantza dutelauste dute, gauza berriei beldurrik gabeeta errespetuz heldu eta aurre egitekobeta ematen dielako.Sarritan entzuten da, nerabezaroan,gure seme-alabak kontrolatu beharditugula eta hein batean horrela badaere, hobe izaten da kontrolatu bainogainbegiratzea eta arauak eta mugaknegoziatzea. Elkarrizketatutako gazte-ek garrantzia ematen diete etxekoarauei eta horrela arrazoitzen dituzte:"asko laguntzen digutelako", "etorkizu-nerako balio digutelako", "gure izaeraneragiten dutelako", "bakarrik bizitzeranoanean ordenatua eta formala izate-ko".... Baieztapen hauek, adierazpenhau egitera garamatza: gurasoak araueta mugekin konstanteak badira, baina

zenbaitetan malgutasunez jokatu etanegoziatzeko prestutasuna agertzenbadute, sortutako gatazkak arintzekoeta egoerak normalizatzeko joera izan-go du. Gazteek arauen funtzioa ulertueta arauak betetzearen pertzepzioapositiboa badute ere, batzutan zalan-tzan jarri ditzakete. Orokorrean, “kexa”hauek, heltzen eta “nagusi egiten” aridirenaren adierazle izaten dira. Ez dira,hortaz, erantzun hauek errespetu faltaedo mina eragiteko egiten duten zerbai-ten moduan interpretatu behar. Oro har,gustuko dute gurasoen izaera eta fami-lia-testuinguruaren antolakuntza. Gai-nera, ulertzen dute batzutan gurasoakhaserretzen direnean, ez dela betiberaiek egin edo esandakoagatik, bes-telako arrazoiak tarteko izan daitezkee-

10

Nerabezaroa, gurasoekin

E g i t e k o P r e s t ! • 3 6 . z e n b a k i a • 2 0 1 4 - 1 5 i k a s t u r t e a

«Ume bat nerabe bihurtzen da, heldu guztiak perfektuak ez direla konturatzen den egunean;barkatzen dituen egunean, heldu bihurtzen da; norbere burua barkatzen duenean, jakintsu». Alden Nowlan

rebisti36_rebisti 04/05/15 14:36 Página 10

la. Gustuko dute gurasoekin denborapartekatzea (momentu oro ez, noski).Izan ere, gurasoez gehien eta gutxiengustatzen zaiena galdetu diegunean,gehienek honakoa erantzun digute.Amaz, "konfiantza daukadala", "entzu-teko prest dagoela", "maitasuna emate-ko gaitasuna duela", "laguntza eskain-tzeko prest dagoela beti"..., eta aitez"barre eginarazteko gaitasuna duela","gauzen alde positiboa ateratzen lagun-tzen nauela" "gauza asko komuneanditugula" "bere eskuzabaltasuna"...Familiako beste kideekiko harremana,aitona-amonekikoa zehazki, errespe-tuzkoa eta afektuzkoa dela esan diguteeta positiboki baloratzen dutela.Gustuko dute beraiekin egotea, entzu-ten dituztelako, maitasuna ematen die-telako, kontatzen dietenetik ikastendutelako, kasu egiten dietelako, gaibatzuk umorez tratatzen dituztelako…Belaunaldien arteko onarpena etaerrespetua, babes-faktorea izaten dagazteentzako. Normalean, aurre-nera-beek ez dute guztiz bat egiten iritzihonekin, kritikoagoak direlako. Nerabe-zaroan, aldiz, helduekiko harremanakegonkortzen doaz. Bestalde, zaila izan arren, ezinbestezegunero sortzen diren gatazkei, lasaita-sunez eta urduritu gabe aurre egiteagarrantzitsua izaten da. Erreakzio emo-zionalek eta zaratatsuek egoera aregehiago zailtzen dute. Horrela balora-tzen dute gazteek ere, gurasoen aldenegatiboaz galdetzen diegunean: "ba-tzuetan arrazoirik gabe haserretzenda", "haserreak", "zerbait kontrolado-rea", "asko galdetzen dit zer egitendudan", "pazientzia gutxi izatea", "ezdela guk esaten diogun gauza askotazkonturatzen”, "txilixo asko"...Adin hauetan, maila kognitiboan, pen-tsatzeko moduan, aldaketa batzukematen dira. Haurtzaroan umeek gau-zak diren bezalakoak direla uste dutenbitartean, nerabezaroan, gazteek ideiasozial eta politikoen ulermena garatzendoaz. Familia, eskola edo gizarteanezarriak dauden ideiak ez bezalakoakizateko gaitasuna dutela pentsatzen

dute eta beraz, aldatu daitezkeela, adi-bidez: "nire amak gauzak gutxiago erre-pikatu zitzakeen eta aita hurbilagoaizan zitekeen”. Arrazoi honegatik, gus-tuko izaten dute gai desberdinen ingu-ruan hitz egitea (politika, pelikulak,albiste desberdinak komentatu...) etaberaien iritzia eta ikuspuntua errespeta-tzea. Hala ere, gurasoekin gai hauekdituzte mintzagai: institutua, alkoholaeta drogak, lagunekin duten harrema-na, batzutan teknologia berriez etagutxitan edo inoiz ez sexualitateaz.Entzunak direla eta gai desberdineninguruan hitz egin eta iritzia eman deza-ketela hautemateak, ongi sentiaraztendituzte. Positiboki baloratzen duten zer-bait da eta heldu bezala tratatuak direlaikusten dute. Hala ere, zenbaitetan dis-tantzia mantentzeko beharra izatendute. Era berean, gustuko izaten dutegurasoek gai batzuetan erabakitzekoeskubidea ematea, arropa, lagunak,denboraren antolaketa… aukeratzenuzterakoan. Aukeratzen uzteak, gazte-en segurtasuna eta autoestimua indar-tzen du eta beraien buruekiko konfian-tza eta segurtasuna areagotzen du.Azkenik, sare sozialen, pagaren etalagunen inguruan galdetu diegu. Saresozialei dagokionez, gehienak Insta-gram erabiltzen dutela diote, baitaTwitter, Facebook eta Twenty-a, azken

bi hauek gutxiago erabiltzen badituzteere. Egunero erabiltzen dituztela etaerabileraren araberako arriskuak dituz-tela esaten dute, arriskuez kontzientedirelarik. Pagari dagokionez, gehienakkonforme daude jasotzen duten dirukopuruarekin. Batzutan, jasotako dirua,gurasoek bere gain hartzen dituztenbestelako gastuekin erlatibizatzen dute.Oro har, pagaren erabilera egokitua etaarrazoitua egiten dutela esaten dute.Lagun taldeari dagokionez, denek dutelagun taldea eta taldeko partaide senti-tzen dira. Beraien erreferentziazko tal-dean gustura daude eta neska eta mutiltaldeak dauden arren, neska-mutilakelkarrekin daudenean ere gustura dau-dela eta harreman ona dutela esatendute. Nerabezaroan, lagun taldea izate-ak harreman sozialak erraztu eta abile-zia sozialak garatzen ditu. •

La mayoría de los padres y madres sen-timos curiosidad sobre qué pensarannuestros hijos y/o hijas en relación a loque cada día compartimos, momentosde diversión, de descanso, de enfado,de toma de decisiones... si bien es ver-dad que los y las más pequeños/as porla espontaneidad que les caracteriza,verbalizan y/o muestran más facilmentesu opinión, según se avanza en edad loque forma parte de tu pensamiento críti-co, como es lógico no siempre se com-parte o cuando se comparte, según laedad, a veces no de la manera másadecuada. Pero es ahí entonces dondeestamos los adultos para saber escu-char, entender, para encauzar y respe-tar sin imponer aquello que considera-mos que podría beneficiar. En estecaso, los alumnos y alumnas delInstituto y de la Ikastola Txomin Agirrede Ondarroa, nos han enseñado comomejorar como adultos. ¡¡¡Muchas gra-cias!!!

La adolescencia encompañia de los

padres y las madres

11E g i t e k o P r e s t ! • 3 6 . z e n b a k i a • 2 0 1 4 - 1 5 i k a s t u r t e a

ikerketa

RUIZ, R.M. (2012).Adolescentes:

guía de educaciónpara la salud.Editorial Aljibe.

Guras

oentza

ko gom

endatu

tako l

iburua

k

rebisti36_rebisti 04/05/15 14:36 Página 11

Duela 25 urte mundua haur guztiekinkonprometitu zen: haurren eskubi-deak sustatu eta babesteko bereesku zegoen guztia egingo zuelaadierazi zuen. Nazio Batuen BatzarOrokorrak 1989an onartu zuenHaurren Eskubideei buruzkoHitzarmena, 10 urtez eztabaida ugariizan ondoren; Hitzarmen horretanageri den munduaren ikuspegian,haur guztiek bizirauten dute etagaratu egiten dira erabateko poten-tziala lortu arte, inolako bazterkeria-rik gabe eta euren bizitzetan eraginaduten erabakietan parte hartzeraanimatzen zaie.

Haur guztiek dute, osasun zaintza,janari elikagarriak, heziketa integralaizateko eskubidea baita indarkeriariketa esplotaziorik ez izateko eta jolas-teko denbora eta espazioa izatekoeskubidea, besteak beste. Eskubidehauen erantzukizuna gobernuena da,baina denok dugu eskubide hauekbabesteko erantzukizuna -familia etatutore bezala, edo/eta gizarte zibil,erkidegoko erakunde, komunikabide,irakasle eta sektore pribatu bezala-. Nahiz eta, egungo familien osaeraeta egitura aldatuz doan, familiagizartearen gunetzat hartzen da.Hala dio Haurren EskubideenHitzarmeneko (HEH) hitzaurreak ere:"oinarrizko taldea eta inguru naturalakide guztien hazkunderako eta ongi-zaterako, bereziki haurrentzako".Beraz, familia izango da haurrari edonerabeari behar duen guztia ematea-ren arduraduna eta, bere eskubideakburutzeko gidatuko duena.

Gurasoek partekatutako betebeha-rrak dituzte seme-alaben hazkuntzaneta Estatuak lagundu eta erraztasu-nak eskaini behar dizkie, behar dene-an, euren erantzukizunak bete ditza-ten; eta gurasoek euren zereginakbetetzerik ez dutenean, Estatuakhaurraren edo nerabearen beharraketa eskubideak beteko direla berma-tu behar dute.Askotan Estatuak ezin du gehiegiegin: gurasoek seme-alabei ekono-mikoki laguntzeko mekanismoakbaditu, baina ezin du kontrolatu gura-soek seme-alaba horiek egoki zain-duko dituzten edo ez. Puntu honeta-ra ez iristeko, biztanleria gurasoenerantzukizunen inguruan hezi beha-rra dago, horrela familiako indarke-riari eta famili egituren disoluzioariaurre hartuz.HEHko 9. artikuluak oinarrizko biprintzipio aipatzen ditu: haurra gura-soengandik ez banatzeko zaindu eta,banatu behar izanez gero, bidezkoprozedura erabili. Banaketa egonezgero, haurrak edo nerabeak gurasoe-kin harremanetan jarraitu behar du,izan ere aita edo/eta ama beharrez-koak baitira.Familietan beste modu bateko bana-ketak ere izaten dira eta haurrentzatedo nerabeentzat mesedegarriak iza-ten ez direnak: kalean edo haurren-tzako etxeetan bizi direnean, depor-tazioengatik euren etxeetatik urrun-tzen dituztenean edo gatazka arma-tuetan sartzen direnean.HEHrentzat ezinbestekoa da 18 urtezazpikoek gurasoekin harremanamantentzea, atzerrian bizi badira ere.

Hala balitz, edozein herrialdetatikirten eta sartu ahal izango dira, toki-aldatzea legez egiten bada.Laburbilduz, familiaren betebeharrada kiderik gazteenak artatzea etababestea. Hori dela eta, haur edonerabe bati aldi baterako edo betikobere familia kentzen bazaio, haur edonerabe hori berataz arduratuko dennorbaitekin bizi beharko da -ahal delafamilia biologikoko kideren batekinedo, horrelakorik ezean, beste familiaedo zentro batean-. Dena dela, berejatorri etnikoa, erlijioa, kultura eta hiz-kuntza errespetatuko den heziketare-kin jarraituko du.Familiengandik banandu diren adin-gabeek bizitzeko beste toki batenegoteaz gain beste premia handiago-ak ere izaten dituzte gehienetan. Izanere, beraien sustraiak eta familiakonortasuna galtzen dute, eta etxe berribatean egon beharrak ezegonkorta-suna sortzen die; guzti honek hau-rren garapen fisikoa, intelektuala etaemozionala oztopatu dezake.Haur eta nerabe guztiek familia batbehar dute, baita segurtasun etairaunkortasun sentimendua. •

Denentzat

12

Familia

Familia eta umeen eskubideak

Elsa FuenteZuzenbidean lizentziatua • Nazioarteko garapen eta lankidetzan aditua

• Giza laguntza eta bitartekaritzan diplomatua • UNICEFen koordinatzailea Euskal Herrian.

• BILBO

INTERNETen aurkitzekohitz gakoa.

Haurren eskubideeiburuzko hitzarmenagazteentzat egokitutako

bertsioa.

• Estado Mundial de la infancia 2014:http://www.unicef.es/actualidad-documentacion/noticias/emi-2014-millones-de-ninos-y-ninas-

sufren-desigualdad-y-exclusionGu

rasoen

tzako

lotura

inter

esgarr

iak:

E g i t e k o P r e s t ! • 3 6 . z e n b a k i a • 2 0 1 4 - 1 5 i k a s t u r t e a

rebisti36_rebisti 04/05/15 14:36 Página 12