6
t y desregulación, pueda contribuir a promover la equidad en América L Iwemgack del Csouo de Estudios de Fmnieras c Integrseidn (Cm) de la Univmidad de los Andes, San Vcncmla f

Vm- - servicio.bc.uc.edu.veservicio.bc.uc.edu.ve/faces/revista/a16n28/28-6.pdf · ha sido como el proceso de globaiización y la apertura económica que lo aco programas sociales,

  • Upload
    haphuc

  • View
    220

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

t

y desregulación, pueda contribuir a promover la equidad en América

L Iwemgack del Csouo de Estudios de Fmnieras c Integrseidn (Cm) de la Univmidad de los Andes, San

Vcncmla f

Cada vez más se discute sobre la relación existente entre comercio ex entre Canadá y Estados Unidos, suscrito entre estos dos países en crecimiento y pobreza. Este ha sido un debate que ha sido intenso inclus a que el acuerdo fue seguido por un violento cierre de industrias en seno de instituciones multilaterales como el Banco Mundial. El centro de la di n laconsecuente pérdida de empleos. E1 libre comercio habría también ha sido como el proceso de globaiización y la apertura económica que lo aco programas sociales, la calidad del medio ambiente y la actividad han impactado a los sectores más pobres de la población, en especial en los monda, 1994). Evaluaciones del Tratado de Libre Comercio de del Tercer Mundo. En este aspecto no se puede escapar a la dicotomia qu el Norte, vigente desde enero de 1994 entre Canadá, Estados Unidos y venido planteando con gran fuerza desde la Reunión Ministerial la organiz oncluyen también señalando que los ganadores del proceso de apertura Mundial del Comercio de Seattle (1998), entre quienes apoyan el pr han sido las grandes Empresas Transnacionales, mientras sectores como globalización (los globalifilicos) y quienes perciben a aquel como marca en México y obrero en Estados Unidos ha sido severamente golpeados nocivo en general para el mundo (los globalifóbicos). Por supuesto, al., 2000). En otras palabras, la apertura comercial y la ghbalización pueden encontrar posictones intermedias, que reconocen a la globalieación perdedores que ganadores. un proceso social inevitable debido al desarrollo de naturaleza humana, debe ser objeto de profundas modificaciones, pues en SU versión ac a esta línea de argumentación, se responde señalando que generando un pequeño nhmero de ganadores y un gran número de perde a lo señalado por los opuestos a la apertura, ésta ha sido un estímulo

ento económico y la reducción de la pobreza, pennitiendo una El argumento inicial es que la globalización y la apertura intemcional reforzando las desigualdades en el ingreso. En un reciente trabajo de Kev a brecha entre ricos y pobres (Dollar y Kraay, 201: 16). Gracias ala

Asesor de la Organización no gubernamental (ONG) británica Oxfam, dses globalizadotes habrian incrementado su tasa de crecimiento

"francamente, el argumento de que la mundialización beneficia a los p cto interno bruto (PIB) que en 1980 pasó de 1,4% obtenido en 10s merece ser tomado en serio. La tasa anual de reducción de la pobreza % en los ochenta y 5% en los noventa. Paralelo a este crecimiento no entre 1988 y 1998 fue un penoso 0.2 %. Las grotescas desigualdades de i entamn las desigualdades sino que, contrariamente, se produjo una nivel mundial siguen acentuándose. Al finalizar los años noventa, los p n de la pobreza. Un ejemplo sena Malasia, país en el que ingreso medio i n p s o alto que representaban un 14% de la población del mundo percib la población más pobre aumentó a una tasa anual de 5.4%. de las tres cuartas partes del ingreso mundial.. .íJVatkins, 2002: 24) y Kmeger (2002: 17-18) también aseveran que existe una relación

Otro de los argumentos más frecuentes en contra de la globalizaci 'ento económico y apertura. Según estos especialistas, trabajos apertura señala que estos procesos han contribuido a deprimir los saldos alizados en los últimos 15 anos concluyen que la apertura comercial países en vías de desarrollo y provocando además el desplazamiento de e able explicativa importante del nivel O tasa de crecimiento del PIB. La desde los países ricos hacia a los países pobres con salarios más bajos. S mercial y la creciente competencia que genera ayuda a incrementar la que esto ha conducido a la aparición de una "economía de explotación", ad y, en consecuencia, el crecimiento. De igual forma, el camercio las empresas estan'an obligando a los gobiernos a competir en una carre crementar la productividad debido al acceso de bienes importados. En atraer sus inversiones, teniendo como incentivo los bajos salanos. L

de estos enfoques explica y ayuda a interpretar de forma más precisa desarrollados (Berg y Krueger, 2002: 16). tual? ¿En que medida cada uno de estos enfoques representa apenas

Bajo esta perspectiva, la apertura comercial y la globalización ha cid de la realidad, expresión de grupos de interés que lucha influir producido un incremento en las desigualdacfes existentes no sólo entre los o de la política comercial de los países? Todas estas preguntas se sino al interibr de éstos. Una de las primeras evaluaciones del Tratado de n un tema central en las discusiones actuales sobre libre comercio: 10s

m- m M=

Vm- sale!a*amoa woi~jlod ap sappuaiod sepuerre8 se[ anb uequan3ua

anb wnap EI ap ug!3elauoxa e[ e s q e i p ! ~ as sand 'aluma~ai souam uoa sodn.18 salsa 'p-ep~an u 3 .ejmouooa el ua sollo ap sep!piad aia wuaixa spnap el ap uglaanpar e1 ñ sauo!~aau! se[ 'op~amw e 0!31auro3 a1qg la u03 opwupaiuy sopFas las uapand sasawu! sns ua eqeluqsns as anb 'aq.3 Ia ñ ewe? eauauv ap saspd sol U oaua uapand s?~aiu! ap sodru8 o sa~e!mdsa sauopxs 'ona ap zaa ug ap oa3añard un 9 ~ n w o j ñ ue8eaa oap! q puroiar qsna .(6 :166r e1 epDl m d enuoa ñ ord so1 aiqos o!pnlsa osoppp!na un ap sandsap o8and 1ap =a!& mseq u o y n ~ apsap o!alauroa arqg ap euoz ns uamlqeisa saspzd sol anb ~auodns onuazq epas,, :(91Z :E661) Wqu! ns o p a a j ~ u r v~qeq ueá 'w~ ppuox iosamm ns eñ anbune yue~g 'aae3 ap puo!3euraiu! ejrnoaoaa ap p n m oa!sgp @ J!pnDe aiuap!sau la ~ o d 0661 ap o!unC ua i?pepunm 'vd~ e1 E eiuomal .sqsp!mdsa soslaap lodeppp op!sey q d a i d q s a e qsandsar q

¿misaua!q eune u~smpuoa anb st?3qqcdseay~od~anomo~d uep!mp s03~qyd

'oardma ap sauo!odo sara

ou seso3 s t?~ orrea!xam avou lap segsnpq se1 e a d 'o!qrrrea u 3 .apea soFeqw sol ua asopuguaurepun~ .o!a~amo3 ap UgpE!ASap el o p e q u i o ~ d ns e,uesn-e3 Ñuamalq!sod anb opJan% un e ue~a!sndo as soaauedeg -el ua 'eiuasas ~ a p epe3ap -e1 ap oms!~euo!~ai ap epea~o e ~ a w r d el SOI anb emd alua!ognns eia EL so!p!sqns sopeaala uaqpar anb sasu sa ua 'sopran3e sosian~p oiuasns aq as pepgeai e[ ua ' a~wsqo ON ZJem aP sa~o1anpo~d U 0 3 ~gadmoa anb ~ a u a l ap opeuaisa 13 i 'o!a~amoa ap ug!a-eala el rre~a!~omo~danb wxarrtrnpe sauopn

o m d as aub Jquamn8m 03!;19l epas 'sosadfu! sns m z p p m ueasnq ~ u a p '~v3'1.t. @ o~sando w q as sde!q;) ap seua3jpq 01 anb zod? !3e1 saroi3e ouro:, e r a m p uqtun tun ua uedpgied anb sopniq sol gae 01 lea!ldxa ai.iad oms!@uo!%a~ ap epea~o enanu EI ap oldma as !S .Wsaua!q la ua ep!pr;rd aun e opuapnpuo3 'nlauenpe uglun eun e

~ u ~ ~ ~ s u ~ a a a p ns ua uappu! d anb saspd ap squawga oaod s a ~ o i a n p d ~ o d sopm~dsap uos opunm - saopem8 sa1-e!3uaiod so1 omoa e u u q el ua -eg!lpnDsa as ou 1% p ezaqod BT Ua 01Uam3aJ3 la ua l o u ~ x a o!31awoa lap er3uanpq el q o s uamazau! un opua!3upo~d 'p'~e!a~ajard opianae aP euI?J el 'JP opeilnsa ' o p ~ a s @] u 3 .OA!l3a103 Jqsaua!q Iap sqsw e osnpu! 'soe>gauaqle1a Ñua!xja sarol3npoid iod saaua!3ga omd s a i o p n p d ap olua!mr?m~dsap a1 4~ anb m u w a p ñ wa~auro:, eaglod e1 ua i!p!au! m d iapod q u r~a r as e ~ a @ e? 30!3~amoa ap ojasap ñ o!alauroo ap u9!3ea~a anna sodnr% sol ap ylpuaao~d 'e'enr!~~ tasa e oñode 13 .e~wade el ap uppnm p e1 osndord (0561) J ~ U M qo3el ' o ~ p eled 'sappnala~aid sa@!aramoa la ua miUU! so~!lod ~osm3a.1 ap uauodsrp ou anb ñ 0!3iamos ai tnae SOI ap mjsaua!q la arqos sol3aja so1 r e u p x a @ seJamnPe sauo!un s*I soPei3aR uapand sasalaw! sns anb uaqra~ad 2mo-m anb sod& SO ~oa? -e1 ap v ~ n i ~ r q ! ~ e1 trris.mrns 01 oiuauin3m asa a3gdxa emd oldueib u n ePEzeq3aJ las @!aJauroa eiwade el e ug!3!sodo e? .msaua!q lap 03 rgoompeppuo!3~~ol U 0 3 uaape4uoa as 'sauo!seao maod ua ou 'anb seag~~od Un UaluamoJ anb @!31amo3 eaglod eun aanbojq uapand 1e!aiamo3 rspap e aaapaqo u?;qumi anb oqs 'oplaauere a@iuouisap Iap m=ua!q "1 mu.lalQP u ~ n d samIn3!md sodm8 ap sasaiap sol 'seiqe[ed m o

laxa eIaaem ap apuodsa~ ou @!%amo3 eagnod e1 anb WJaPPa S 3

'@!31am03 e alua~aiUanmJ3 esuadmoms oqajlod osaoard la anb saiua!asuo3 ugs de a1 ap uq!ae~uama~d~ a ogas~p la ua uañnnu! "zan ns e 'solW 0~103 a O J

'@lo1 aP sozJanJSa aP ñ sosJn3ar ap p+~uqsns upsianu! sun uaJazam sal

puaispqq u g ~ n a x e1 nseq souam 01 iod 'anb sa pep!pai e 7 '(ES :O oddyg !a) msyd sol sled souoie8!~qo sospoidmo:, auodns ou m ~ d

ap m ~ d osop!qme un gidope as anb la ua 'o8e!iue~ ap ap!dsg3 e1 ua

se1 'pnles 'u9!3e~npa omo:, sema~qoid e ugpuaie el misa sale!3os ~ 3 9 ~ 1 0 d se1 ap emai p op3!pap 119!~!308a~ ap o d m ~ un ap saua!nb 'saiuappaq so1 iod opeiapap~suo:, a y ~e!:,os ema~qoid la e el euoiou sz .oiuamn8re a sa rep!@n ai!uuad opian3v ap soimñou so1

ai anaiq s u n .pepmba el ap u9pouroid 21 iod ug!3edn:,oaid ap e!auasne ~ b 7 [a ua ehIasqo as 'sappiamo3 sema sol ap o!u~opauí @ a]uag

'aiuaquo:, lap sasjed symap

se1 ñ o!:,iauro:, la no:, sepeuo!:,eIai mqeisa semrou sns ap q ~ o ñ e m el 6

13mpad zaA eun 'epuapsen v37v [a anb pep!~q!sod el sauopepo8au giuasa~d as ' m q a a ap pepn!a ir1 epezlpar sesuaurv lap aiqmn3 ei

.opeaimld eq as ou 'son!iarqo sosop!qmi! soisa ap msad v .eqmguo3a

la uomwde sauo!3ey308au se1 sand 'sauo!saaAur a o!3~aaro:, ap .!se our~ugu~s un anj as v 3 - 1 ~ la 'souyx1g sono u 3 .sawqap salsa ap saiw

3~b7 la 'awd eqo iod .(.3ia 'okqeq 'aiua!qme O F ~ ~ U I 'sa@iuamtuaqn"d osa3oid lap a w d ioñeur .e7 '9661 ap aquragdas ua IFerg 's!-[odo

se1 ap ug!:,ez![!q!xaa el ñ Ie!:,iamoci up!aen@raq!~ e1 euqopaid anb

eiap!suo3 'sauo!sianv a o!:,iamo:, ap u9!:,ezp1aq!1 e1 ua opwua:, a l u a q opeisa eq v37v la '!me!m ap a r q m ~ el ap lepos epua8e el ap resad

om:,uam aluau ap riuug el iod op!pa:,alue ejias anb 01 ' ~ e ~ u a p ! ~ ~ ~ ouajsyxa~ ~ a p saspd opoi e asañnpu! anb o!xamos aiqil ap suoz eun mala ap oi:,aXoid oso!:,!qm

e ~ p p u ! ap pep!saaau el ap opa!m!nouomJ la sa ' ~ O Z ap oiaua ua 'Lana

ns aiqos sepnp ieiaua8 apand anb 01 ' ~ 3 7 ~ lap on!)ni!)suo:, Iap aiuei%aju! a w d sa ou HX la ' qwsqo ON .ug!:,ei8a]u! el ap sap ou so13adse sol emioj eun8p ap mie~i eied ( ~ 3 d ) e:,u?js!maH u9!xi

u03 ns ti @!3iauro3 01 ua qseju? la iod sopeua!s sopeisa ueq up!m&!aju! '95-6~'dd 'ZOOz plqe 'IOOZ aquia!nou '21 'OU '9 0- 'opun anm sosIan!p so[ 'aiuam@uoeopei~ . ~ o p e ~ o ~ apamlsai Opran3ir un ua

eapw ',,sogesap h sauopdo : v 3 ~ [a ua u?!aedp!wed ns d @lanza p eWanuo3 ug!3e!3ofaau ap ~pua8e e1 uasema soisa ap ug!snli~ ' ( ~ 0 0 ~ ) a l u ~ m s n g ñu al re^ ñ z!na ogaaua ?sor 'lanbex 'sa101d ap z

'(VS :E002 lsna 'oga3ug 'zmnw) soglqpd so!3r~as ñ empmsaeiju! el ua .wlo[am

BWU! a3glod 'ug!aesnpa a[ a oñode 'pnps e1 ap v@opu3al 'iabm a1 ap

1 E renal1 erraqap ouqozauah om!qo8 [a anh solmdsil sono .seqo aqua a d K ~ 3 p 3 ? i ug!3a!3edea '@!30S pep-s el ap esuajap ' sopps sol e

ap sep!pam JE!308an aqap OoeIozauan ouarqo8 la 'ona ap zan ua .qemq .pep!nba el ap ug!30woid ñ ezaiqood el ap u9p~npai ap eia omm ap wajo al ap aseq e1 aiqos 019s sauo!naAu! se1 ap enp3ene ua

opanbspq el ua uapqeq ñ mis!xao3 @pos 01 6 @~3iau103 O[ anb [a ua on 3 as elanzauaA anh m!r\a ñ saIeioqeI soqmap sol rezgmm8 e sepugsap u9!3ei8alur ap olapom un iauodoid ap eiauew ap 'o!.~ajs~aq lap mpu! aqap tr;,w [a ' O U X S ~ S V 'spalem a s ? ua so- sampuyisa saiolae so1 ap ug!3ed!3gred ioñeur eun 'ey3uan3asuo3 ua 'o!msa3au s a sa anb sa@$ua!qme sopianm ia3a[qeisa uaqap as ie[ni!md aisa osa30id la ua so]!qdm! sasaiaiu! sol uaquasap 'sa[eiuamuraqd seidu~ rpp u9!3i?lqod ap @irneo ia!qyq [a uos sa@iua!quie semasa msa ap o lep.1awo3 wnuade e[ o p n i m ~ a l p pirpa!doid o sano!sIanu! aiqos svmo anb e8aSt as anb 01 a 'pep!s.tan!po!q aIqeropm eun auag anb s ~ e d unlas u p a e q q v a u s q na epeaua3 epuaae e? .ezaiqod e1 ap ugp~npai el ñ pep!n uzauaA e s d on!le3!j!u%!s sa anb 01 '0!3iam aiq!1 p p sapma!quie solso:, oiuamoj la ua ug!3nq!nuo3 ns aiqos sepnp e p s va2ue~d v3w p p gis!@! suadmos vmd mppaw a!nlau! aqap v3w la ua le!3os epuaae eun aluamn~saaxa iq3yma la 'op!$uas alsa u3 eng gamba syur pepa!ms e!m ap el sa anb soñetu ug un rezoe3@ sred oluamiuisu! un las uaqap mppa . 0 ~ S 0 3 okq ns sa se[auan seKn3 ap eun 'so3u?uaa soionpard so[ ap

.sauo!sianu! se[ ap ug!3ez![!q!xap 81 O eu~1aamre u9!3ene&!sap el ouig[g mauq ou [euo!8ai upvdaiu! a emuade ap sosa3o~d sol anb oTsa3au añnpuor, a s .so- s o q p so1 ua opoellomsap oppa.4 ~?q as aieqap aisa OUI

el ap ugpdu3sap anaiq eun opez!leaJ eq as oLesua alsa un .pep!nba ñ u9p (zooz

UED) eapna3enuej u9!muuo~u! ap son!sn[3xa soqmap uapaouoa a s .p

'(9s :EOOZ 'aiuemeisna 'oga3pg 'zannlv) sope!3gauaq uallns .o!mauIq ap le!punmuy!3ez!ue8~

anb vJaueur ap 'so3p souaui sopos so1 u03 eñnqyu03 osa3oid [a ua 03 sopeldwa~uoa s o w oz so1 ap elle sem saluajod se1 apua!ixa .Z O ~ O S la anb 'sqsrprnannsa seap! se1 zanetm o p m o i a ~ 'aagdur! anb 01 'u ua saluals!xa s\waur:se A sapep!l!qelauTnn seuraqxa se1 m~adns auodns Ipam se1 ap ope3iam la ua epuaiaduro3 ap sapepn!q!sod se1 a p q a .[ opedsa asa ap upsqsuo : , e 7 .ug!3e&!alu! el aiqos eis![eiw3nnsa oiua :soiund p ua erlua3uoa as asandoid e i ~ '[enimlaiu~ [a aqpuo:, 01 o11103 le1 'pep!mp!los ap olaedsa un ap ugpeai3 el O I d aiqos u9!38!308a~ ap o d m s la ua sopmn sopeisa ap qsandoid

3 ua psa @:aos anga[qo asa '.paqsqo ON .salq!sa33e sopald pp!nbager i o d e p m w ñelre3uaureoupq v1 owoa u9!3areun 'S osame ee%ual ug!3e1qod el ap ejioñeui e[ anb 'seso3 seno sou&[e ua 6 seyaqpa ñ semauaureougeI sapepa!ms se1 ap s a ~ o i s s s q w 'auodns o&sg ,pn@s el ua e!mwud ug!auaje el mz!$uem% ap ospoidu103 openuo3ua eq ~3737 [a anh ozeqgai [a e~![dxa ep!pam ueB ua o ~ s a .ese O p as ! m ! ~ ap aiqwn3 el ua 'oldma. ~ o d .soy~punaas oprs neq sappos eq uggai e1 ap sasjed sol uquasaid anb sapep!l!qeiaulnn se[ ap ug!3nups?F' SE sol ñ oppapnaxd eq @!3iau103 ouadse [a sauo!3e!308au se1 ua 8oi!@ ap

lm¿Bdrrñn KUh

Arroyo Picard, Alberto y otros (2000), Resultados del Tratado de Li Comercio de América del Norte en México, México, RMALC.

Berg, Andrew y Anne Krueger (2002), "Dar vela al comercio", Finama Desarrollo, septiembre, pp. 16-19.

Cave, Richard E., Jaffrety A. Frankel y Ronald W. Jones (1993), World Trade' Payments. An Introduction, London, Harper Collins, 1993.

Delgado Rojas, Jaime (2000). "Los temas no comerciales del ALCA", ~stud Latinoamericanos, México, UNAM, nueva época, año 7, no. 14, jd diciembre, pp. 73-95.

Dollar, David y Aart Kraay (2001), "Comercio exterior, crecimieqq pobreza", Finanzas y Desarrollo, septiembre, pp. 16-19.

Di Filippo, Armando y Rolando Franco (2000), "¿Qué modelo de iutegrq regional puede contribuir a un desarrollo con equidad?", So& Revista Latinoamericana de Política Social, Buenos Aires, no. 3, novierill pp. 45-62 1

1,

Friedland, Roger y Roberi R. Alford (1993), "La sociedad regresa al p q plano: Símbolos, prácticas y contradicciones institucionales2' 4 Abierta, 63/64, Madrid, pp. 155-207. '1

Gandásegi, Marcos (2002), Comercio, salud y ambiente: difícil comb para ALCA, ALA1 América Latina en Movimiento, http: //alainet.or/a show (consulta: 27/01/2003).

Johnson, Harry "An Ecouomic Theory of Protectionism, Tariff Barg and the Formatiou of Customs Union", Joumal of Political Econom 1965, pp. 253-283.

Kreklewich, Robert J., North American Integration: interplay of world stpte & production, Occasional Papers in Latin American and Studies, no. 2, Apnl 1991, Centre for Research on Latin Amen Caribbean (CERLAC), York University, Ontario, Canada

Viner, Jacob Tbe Customs Union Issue, New York, Carnegie Endo 1950.

Watkins, Kevin (2002), "Para que la mundializaeión beneficie a los Finanzas y Desarrollo, marzo, pp. 24-27.

bre

and

lios lio-

ión [lis, bre,

ner ona

ión ivel

ing 73,

ier, ean the