NUEVO TESTAMENTOEN MIXTECO DE YOSONDA

La Liga BblicaLas Sagradas Escrituras para Todos

El Nuevo Testamento en el mixteco de Yosonda

La Liga Bblica 1M primera edicin 1988 [mpm] La Liga Bblica versin electrnica 2010

Publicado por

La Liga Bblica 1988

Se permite copiar, distribuir y comunicar pblicamente esta obra bajo las siguientes condiciones:

Reconocimiento. Reconozca a la Liga Bblica los derechos que tiene en la impresin o distribucin de esta obra, deslindndola de responsabilidad alguna por cualquier uso que se le de a la presente publicacin.

No comercial. No puede utilizar esta obra para fines lucrativos.

Sin obras modificadas. No se puede alterar, transformar o generar una obra a partir de sta.

PRLOGO Este libro es la parte de las Sagradas Escrituras que constituye el Nuevo Testamento de nuestro Seor Jesucristo, el cual ha sido traducido al idioma mixteco del sur del distrito de Tlaxiaco, estado de Oaxaca.

Este libro es la parte de las Sagradas Escrituras que constituye el Nuevo Testamento de nuestro Seor Jesucristo, el cual ha sido traducido al idioma mixteco del sur del distrito de Tlaxiaco, estado de Oaxaca.

El Nuevo Testamento fue escrito originalmente en el idioma griego. Esta traduccin al mixteco est basada en el manuscrito griego llamado Textus Receptus, que fue el que De Valera utiliz en su revisin de 1602.

Los traductores del Nuevo Testamento al mixteco, al emprender su tarea, tuvieron dos objetivos principales: 1) tratar de comprender a fondo el significado que el original expresa, y para esto, se refirieron al manuscrito griego y a varios comentarios de la Biblia; y 2) tratar de comunicar este significado lo ms natural y claramente posible en el idioma mixteco. Para realizar esta labor, los traductores contaron con la valiosa cooperacin de varios habitantes nativos del rea mixteca, por lo cual desean expresarles su ms profunda gratitud.

Hay algunas palabras griegas que tienen un significado muy complejo y que no se pueden traducir al mixteco con una sola palabra. Es por eso que en ocasiones ha sido necesario expresarlas por medio de dos o tres palabras mixtecas, o frases descriptivas ms largas para expresar mejor el significado exacto del texto original.

La gramtica vara mucho entre el griego y el mixteco. Si se tradujeran literalmente las figuras o formas retricas del griego, a veces no se entenderan o se entenderan mal en el mixteco. Por lo tanto, los traductores han procurado expresar el significado del original de una manera natural en el mixteco. Para lograrlo, han escogido las construcciones gramaticales, el orden de las oraciones, las figuras retricas y el estilo propio, no del griego ni del espaol, sino del mixteco.

En algunos casos, para poder comunicar a los hablantes del mixteco el mismo mensaje que el original en griego comunicaba a los lectores de la antigedad, los traductores han decidido explicar detalladamente y con claridad aquella informacin que se encuentra slo implcita en el manuscrito griego.

La traduccin mixteca contiene unas referencias que varan un poco de las que se encuentran en la traduccin al espaol; el propsito de estas referencias es que sirvan de ayuda a aquellos que apenas comienzan a estudiar la Biblia.

ACLARACIONES LAS LETRAS

LAS LETRAS

El mixteco es un idoma muy distinto al espaol; sin emargo, casi todas las letras que se utilizan son las mismas que se usan en espaol. Pero como el mixteco tiene sonidos que no se encuentran en espaol, ha sido necesario representar estos sonidos adicionales, con letras distintas, para tener un alfabeto mixteco completo. Por ejemplo:

se encuentra en palabras como qut animal.

x se encuentra en palabras como xini cabeza.

h indica un pequeo cierre glotal (saltillo) entre dos letras, como en uhu doler.

TONOS

() indica el tono ms alto, como en chc pescado.

() indica el tono ms bajo, como en j lleg.

El tono medio no se escribe, pero se encuentra en palabras como yuu petate.

NDICE Mateo ......................................................................................1Marcos ..................................................................................72Lucas ...................................................................................114Juan ....................................................................................190Hechos ................................................................................250Romanos .............................................................................3181 Corintios ..........................................................................3542 Corintios ..........................................................................387Glatas ................................................................................409Efesios .................................................................................423Filipenses ............................................................................435Colosenses ...........................................................................4441 Tesalonicenses .................................................................4532 Tesalonicenses .................................................................4611 Timoteo ...........................................................................4662 Timoteo ...........................................................................477Tito .....................................................................................485Filemn ...............................................................................490Hebreos ...............................................................................492Santiago ..............................................................................5171 Pedro ...............................................................................5252 Pedro ...............................................................................5351 Juan .................................................................................5412 Juan .................................................................................5503 Juan .................................................................................552Judas...................................................................................554Apocalipsis ..........................................................................557

1

Sv yv ni ka kuu jnaan Jitoyo Cristo Jess (Lc. 3.2338)

1 Jaa kuu n lista taka yv ni kikoyo nuu uyv na janaan jiin Cristo Jess, ja ni kuu ya jnaan David jiin Abraham. 2Abraham ni kuu tata Isaac, ti Isaac ni kuu tata Jacob. Jacob ni kuu tata Jud jiin uu ga ani da. 3Jud ni kuu tata Fares jiin Zara, ti nana da ni kuu Tamar. Fares ni kuu tata Esrom, ti Esrom ni kuu tata Aram. 4Aram ni kuu tata Aminadab, Aminadab ni kuu tata Naasn, Naasn ni kuu tata Salmn. 5Salmn ni kuu tata Booz, ti nana da ni kuu Rahab. Booz ni kuu tata Obed, ti nana da ni kuu Rut. Obed ni kuu tata Isa. 6

Isa ni kuu tata rey David, ti rey nacin Israel ja ni nani David jiin as Uras, ni ka kuu tata Salomn, ko ja ni jii Uras sa ni kaku Salomn.7

Salomn ni kuu tata Roboam, Roboam ni kuu tata Abas, Abas ni kuu tata Asa. 8Asa ni kuu tata Josafat, Josafat ni kuu tata Joram, Joram ni kuu tata Uzas. 9Uzas

ni kuu tata Jotam, ja ni kuu tata Acaz, ti Acaz ni kuu tata Ezequas. 10

Ezequas ni kuu tata Manass ja ni kuu tata Amn, ti Amn ni kuu tata Josas. 11Josas ni kuu tata Jeconas jiin uu ga ani da. Ti kuiya yukan ni kaiin yv uu Israel presu nuu yv uu Babilonia.12

Yukan na ti Jeconas ni kuu tata Salatiel, Salatiel ni kuu tata Zorobabel, 13Zorobabel ni kuu tata Abiud, Abiud ni kuu tata Eliaquim, ti Eliaquim ni kuu tata Azor. 14Azor ni kuu tata Sadoc, Sadoc ni kuu tata Aquim, Aquim ni kuu tata Eliud. 15Eliud ni kuu tata Eleazar, Eleazar ni kuu tata Matn, ja ni kuu tata Jacob. 16Jacob ni kuu tata Jos, chaa ni kuu y Mara. Ti Mara ni kuu nana Jess ja nani Cristo, ni taji Yandios ja ndiso ya jniu anu.17

Ja yukan kuu ja undi uxi kuun yv ni ka kuu ja ni kejaa undi Abraham ti ni jaa undi David, ti uxi kuun ga tuku ja ni kejaa jiin David, ti undi kuiya ni ka jaan yv Israel presu nuu yv uu Babilonia. Ti uxi kuun ga tuku ja undi kuiya yukan, ti ni jaa kuiya ni kaku Cristo, ja ni taji Yandios ya, ndiso jniu anu.

Jnuun Yandios ni chaa

Mateo

2

Ni kaku Cristo Jess (Lc. 2.17)

18Siaan ni kuu na ni kaku Cristo

Jess. Nana ya Mara, iyo tratu a ja nandaa a jiin Jos. Na ti najnaan ga a jiin Jos, ti ja ni jakuun see a. Ti maa Espritu Santo ni saa ja na jakuun see a. 19

n chaa vaa ni kuu Jos, ti tu ni kuni da ja stuu da maa da nuu yv ja xndoo da a, chi ni ndoo ini da ja xndoo xee da a. 20Ni ndoo ini da siaan, ti ni kenda n ngel ja junukuachi nuu Yandios. Ti ni kaan ngel un jiin da nuu ujani, ti ni kachi:Jos, roo ja kuu ra jnaan rey

David na janaan, koto yuu ra ja kiin ra Mara ja kuu as ra, chi see uun chii a un vaji nuu maa Espritu Santo. 21Ti nu na kaku suchi lulu un, ti skonani ra i Jess. Siaan konani suchi lulu un chi maa i kuu ja nama sk kuaa anijnaan i, yv ka iyo kuachi ni kachi ngel Yandios un.22

Taka un ni kuu nava na kundaa taka jnuun ni kachi profeta Isaas na janaan, na ni kaan da jnuun Yandios: 23 Jakuun see n aan lulu un, ti

kuu i n suchi y.Ti suchi lulu un konani i

Emanuel,ja kuni kaan: Kancha Yandios jiin yo.

24Nu ni ndoto Jos, ti ni saa da

nava ni tau ngel Yandios un jniu. Ti ni jaka da Mara ja na kuu a as da. 25Ko tu ni ka najnaan da, chi ni ndatu da undi ni kaku see a. Ti ni ka skonani da i Jess.

Ka jandee chaa tuva nuu Jess

2 Jess ni kaku ya n uu lulu nani Beln, ja kuu n ndauu Judea. Ti kuiya yukan ni kuu Herodes rey ja tau jniu nuu uu yukan. Ti ni jakoyo uni chaa uu kaiin ichi nuu kaa ndikandii uu Jerusaln, ti chaa un ka kuu da chaa tuva. 2Ti ka nduku jnuun da:Nanu kande rey yv uu Judea

ja ni kaku un? Chi nuu andv ichi nuu sau ndikandii ni ka jini ri n luceru jaa sea ja, ja ni kaku i. Ti ja yukan kuu ja vekoyo ri jaa ja na chiuun ri i naa ri ni ka kachi da.

3Nu ni jini rey Herodes jnuun

un, ti ni kejaa kaa ii ini da, ti suni kuaa yv uu Jerusaln. 4Ti yukan na ti ni nastutu rey un taka sutu ka kuanu jiin taka ga chaa ka xnaan ley Israel un, ti ni ka jikajnuun da nau uu ni kaku Cristo. 5Ti ni ka kachi chaa un:uu Beln, n ndauu Judea,

chi siaan ni chaa profeta nuu tutu ja ni kachi da: 6 Ti roo yv uu Beln, ja

kanchuku ra uu Jud,tu ndau xaan kendo ra ja kuu

nuu taka ga uu ka iyo nuu uyv,

chi jaa kuu nuu kaa n chaa kuanu, ja koto uu ri Israel.

Kachi tutu.Siaan ni ka kachi chaa un nuu rey Herodes.7

Yukan na ti ni kana xee Herodes chaa tuva un, ti ni jikajnuun ndaa da nasa ja ni kuu ja ni kenda luceru un, na ni ka jini da. 8Yukan na ti ni taji da chaa un kuankoyo da uu Beln, ti ni kachi da:

Mateo1 , 2

3

Kuankoyo naa ra ti nduku jnuun ndaa ra nanu kancha suchi lulu un. Nu ni ka naniin ra nuu kancha i, ti chakoyo ra ti kasjnuun ra nuu ri nava suni na kiin tu ruu, kin chiuun ri i ni kachi da.

9Siaan ni xndaku rey un nuu chaa

tuva un, ti kuankoyo da. Ti luceru jaa sea ja ni ka jini da ichi nuu kaa ndikandii un, yoxnuu tuku nuu da naa da undi ni jaa nuu kancha suchi lulu un sa ni jaku. 10Nu ni ka jini chaa tuva un ja ni jaku luceru un, ti ni ka kus xaan tonto ini da naa da. 11Nu ni ka kv da ini vee un, ti ni ka jini da suchi lulu un kancha i, yjn nana i Mara suchi. Ni ka jakunjit da, ti ni ka nakuaa da ja yuun suchi lulu un. Yukan na ti ni ka jia da kaja da, ti ni ka jaa da oro, suxia kutu vixi jiin nga nuu suxia (ja nani mirra), ni kutau i.12

Yukan na ti ni kasjnuun n ujani nuu da naa da ja tukaa ga nandeoku da nuu kancha rey Herodes. Ti ni ka nandeoku da nga ichi kuan nukoyo da uu da naa da.

Kuankoyo Jos jiin Mara ichi uu Egipto

13Nu ni ka yaa chaa tuva un

kuankoyo da, ti ni kaan tuku n ngel Yandios jiin Jos nuu ujani, ti ni kachi:Kiin suchi lulu ja jiin nana i, ti

kuankoyo ichi uu Egipto naa ra. Ti yukan kunchuku ra naa ra undi na kachi maa ri tuku, chi kuni nanduku rey Herodes suchi lulu ja ja kani da i ni kachi ngel ya.14

Yukan na ti ni kiin Jos suchi lulu un jiin nana i, ti ni ka kee da

jakuaa un kuankoyo da ichi uu Egipto. 15Ti yukan ni kaiin da undi ni jii rey Herodes. Yukan ni kundaa nava ni kachi Yandios ja ni kachi profeta na janaan un: Undi Egipto ni kana ri see ri.

Ni tau Herodes jniu ja na ku taka suchi y kuachi

16Nu ni jini Herodes ja ni ka kuu

ichi ini chaa tuva un maa da. Ti ni kt xaan tonto ini da, ti ni tau da jniu ja na ku taka suchi kuachi iin uu kuiya, jiin taka suchi y kuachi ga ja kanchuku uu Beln, jiin taka ga uu kaiin yajni un. Siaan ni saa da, chi ja ni niin vaa da jnuun nuu chaa tuva un, chi ni ka kachi chaa un nasa ja ni kuu ja ni kaku Jess. 17Yukan ni kundaa nava ni chaa profeta Jeremas nuu tutu ja ni kachi da: 18 Ni ka ndee xaan yv uu Ram,

ti iyo xaan jnuun kuiya ini.Raquel kuu aan ndee xaan

jaa see a,ti tu kuni ndus ini a, chi ja ni

nd i ni ka jii.Kachi tutu.19

Nu ni jii rey Herodes, ti ni kaan tuku n ngel Yandios jiin Jos nuu n ujani nuu kande da uu Egipto un, ti ni kachi:20

Kiin suchi lulu ja jiin nana i, ti nandeoku uu Israel, chi ja ni jii chaa kuni kani maa i un ni kachi ngel Yandios un.21

Yukan na ti ni kiin Jos suchi lulu un jiin nana i, ti kuanoon da uu Israel. 22Ko nu ni jini Jos ja Arquelao ni nuku da nuu tata da Herodes ti tau da jniu nuu uu Judea, ti ni yuu da kiin da yukan,

Mateo2

4

chi ja ni iyo n ujani nuu da, ti kuaan da ichi uu Galilea. 23Nu ni ka jakoyo da yukan, ti kuankoyo da uu Nazaret. Yukan ni kunchuku da. Ti ni kundaa taka jnuun ni ka kaan profeta ja Jess konani ya,

chaa uu Nazaret.

Jnuun Juan, chaa ni skuanducha (Mr. 1.18; Lc. 3.19, 1517; Jn. 1.1928)

3 Yukan ti ni kii Juan, chaa skuanducha un, nuu uun tee uu Judea, ti kaan da nuu yv, 2ti ni kachi da:Nakani ini naa ra, chi ja kuan

kuyajni kv tau maa Yandios jniu nuu ra naa ra ni kachi da. 3Ti sk Juan jaa kuu ja ni kaan profeta Isaas na ni chaa da n tutu siaan:

Kin kaan n chaa, kin kaan undi nuu uun tee un, ti kachi da:

Koo tuva ra naa ra, chi ja yajni chaa Jitoyo.

Ti kuni ja na kaka ndaa ra naa ra.

Siaan ni chaa profeta Isaas nuu tutu na janaan.4

Sama Juan ni kuu jiin ixi camellu. Ni y n sanchi chii da. Ni yaji da ndkuay jiin nduxi uu yuku. 5Ni ka kii yv uu Jerusaln, jiin yv ndauu Judea, jiin yv uu kaiin yajni yucha Jordn un, ti ni ka usoo i jnuun kaan da. 6Ti nu ni ka kachi i ja, ja ni ka nakani ini i naa i nuu kuachi i, ti ni skuanducha Juan i ini yucha Jordn.

7Suni ni ka jakoyo kuaa chaa

fariseo, ja ni ka kuu da chaa ka jito vaa nuu ley Israel, jiin kuaa chaa saduceo (chaa un ni ka kuu da nga

partido ja suni ka xnaan da sk nasa kuni kaan ley Israel). Ni ka kii uu grupo un nuu skuanducha Juan, ti ni jini Juan ja nde kuaa chaa un ni jakoyo. Ti ni nduxaan da nuu chaa un naa da, ti ni kachi da:Roo ka kuu ra nanu koo xaan

jiin see t, chi ndevaa xaan ka saa ra. Xi ka jani ini ra ja nama ra maa ra nuu nundoo ja kuan kuu yajni nuu ra naa ra nu? 8Na kachi ri ja kava yuun ra naa ra nava na kuni ndaa yo ja, ja ni ka nakani ini ra nuu kuachi ra naa ra. Ti nava siaan na nduu ra nanu n yujnu vixi ja jaa ndee vaa, chi ka saa ra jniu vaa. Ti siaan ka stuu ra ja, ja ni ka nakani ndixia ini ra, ti ni ka xndoo ra kuachi ra. 9Ti tu kondoo vixi ini ra naa ra ja kaan ra: Maa yo naa yo ka kuu yo jnaan Abraham. Tu kaan ra siaan, chi na kachi ri ja vasu undi yu jaa, ti kuu saa Yandios n jniu anu ja na kuu i jnaan Abraham, nu kuni ya. 10Ti nuu yv ja tu ka kuni nakani ini i nuu kuachi un, ja iyo tuva Yandios ja kuaa ya nundoo nuu i. Ti nundoo ja kuaa Yandios un kuu nanu n chaa ja iyo tuva da ja kin sandoo da nuu huerta da, ti kancha da yujnu ja tukaa jaa ndee vaa, ti skiin nuu uun ja na kayu. Suni siaan kutuva Yandios kuaa ya nundoo nuu yv un.11

Jandaa kuu ja ruu chi skuanducha ri roo naa ra jiin nducha, ko kuan kuu yajni kv kenda n chaa kuu anu ga ja kuu ruu. Ti nanu ja skuanducha da roo naa ra ja kuaa da Espritu Santo ja kuncha ya jiin ra. Ti siaan nanu sandoo n uun nuu kayu, suni

Mateo2 , 3

5

siaan sandoo Espritu Santo undi ini ra naa ra. Ti chaa kuu anu un, tu kuu kandu ri nuu da, chi kuu anu ga da ja kuu ruu. 12Ti sasn da yv nanu n chaa yjn pala da ja xndeche da triu da, ti kendo da paja, savaa da triu da ini vee da, ti kama da paja un. Ti chaa un, chi kuaa da nundoo yv jiin n uun ja tu ndava kut siaan ni kachi Juan nuu chaa fariseo jiin chaa saduceo un.

Ni janducha Jess (Mr. 1.911; Lc. 3.2122)

13Yukan ti ni kee Jess uu

Galilea, ti vaji ya ichi yucha Jordn nuu kande Juan ja na skuanducha da ya. 14Ko tu kuni Juan ni kuu, ti ni kachi da jini Jess:Maa ni kuu ja skuanducha saa,

ti ansu ja maa ni vaji nuu na ni kachi Juan.15

Ti ni kachi Jess:Na koo siaan vijna, chi kanuu

ja na siuku yo taka jniu ni tau Yandios ni kachi ya.

Yukan ti sa ni jantau Juan. 16Nu ni janducha Jess, ni kee ya ini nducha un, ti yukan ni nua andv nuu kancha Yandios, ti ni jini Jess ja vaji Espritu Yandios, ti ni jinu xini ya, nanu n sata. 17Yukan ti ichi andv ni kaan Yandios jiin Jess:Jaa kuu see ri ja kundau xaan

ini ri. Ti kus xaan ini ri jiin ya ni kachi Yandios jiin see ya.

Kuni skaan jauu un Jess (Mr. 1.1213; Lc. 4.113)

4 Yukan ti ni yndaa Espritu un Jess kuaan ya undi nuu

uun tee un, ja kuni jauu un kuee ya ja na saa niin ini ya. 2Ti siaan ni kundee ya uu xiko nduu kv, ti uu xiko jakuaa, ni iyo ndicha ini ya. Yukan ti sa ni chaa n soko ini ya. 3Yukan ti ni tuva jauu un nuu Jess ja kuni kee ya, ti ni kachi:Nu ndixia ra ja See Yandios kuu

ra, saa ja taka yu jaa na nduu staa kaji yo kachi jauu un.4

Ti ni kachi Jess:Kachi nuu tutu Yandios: Ansu

jiin nn staa kuchaku yv naa i, chi suni kuu kuchaku i jiin taka jnuun kaan Yandios, ni kachi Jess.5

Yukan ti kuaan tuku jauu un jiin ya ichi uu Jerusaln, ja kuu maa uu ii, ti ni kaa ya xini veuun kanu Israel, 6ti ni kachi tuku jauu un jiin ya:Nu ndixia ra ja See Yandios kuu

ra, ti skanakava maa ra undi nuu uun un, chi siaan yoso nuu tutu:

Na tau Yandios jniu nuu ngel ya ja na koto ya roo.

Ti nakindaa ya roo jiin ndaa ya,nava tu tuji sn ra nuu ni n

yuu.Kachi tutu, ni kachi jauu un.7

Ti ni kachi tuku Jess:Tuu, chi suva yoso nuu tutu

Yandios: Koto maa kee ga ra maa jitoo ra Yandios, kachi tutu ni kachi Jess.8

Yukan ti kuaan tuku jauu un jiin Jess xini n yuku sukun xaan, ti yukan ni xnaan nuu ya taka uu ka iyo nuu uyv jiin taka ndajniu vii ja iyo nuu, 9ti ni kachi:Taka jaa kuaa ri nuu ra nu na

jakunjit ra ti chiuun ra ruu ni kachi jauu un.

Mateo3 , 4

6

10Yukan na ti ni kachi Jess:

Kuxio nuu ri roo jauu, chi suva kachi nuu tutu Yandios:

Chiuun nuu maa n ni ya kunukuachi ra nuu, kachi tutu ni kachi Jess.11

Yukan ti ni kuxio jauu un nuu Jess ti kuaan. Ti sa ni ka chakoyo ngel Yandios, ti ni ka chindee i maa ya.

Ni kejaa Jess jiin jniu ya uu Galilea

(Mr. 1.1415; Lc. 4.1415)12

Ti yukan ni niin Jess jnuun Juan, chaa skuanducha un, ja kande da vekaa. Ti nu ni jini ya jnuun un, ni kee ya ti kuaan ya ichi uu Galilea. 13Ko tu ni kendo ya uu Nazaret, chi kuaan ya undi uu Capernaum, n uu kande yajni yuu mar Galilea, ja kendo nuu uun uu Zabuln jiin uun Neftal, ti yukan ni kuncha ya. 14Ti yukan ni kundaa nava ni chaa profeta Isaas nuu tutu na janaan: 15 uu Zabuln jiin uu Neftal, ja

kuu n ichi kuaan yajni yuu mar, ichi nuu kaa ndikandii yucha Jordn,

ti uu Galilea nuu kanchuku yv ja tu ka kuu yv Israel.

16 Yv ka iyo kuachi kanchuku uu un, kanchuku i nanu nuu uaa kut, chi tu ka jini i jnuun Yandios.

Ti yv kanchuku nanu ndat ujii, ni ndinchaa n uun nuu i.

Chi nu na nakuni ndaa i jnuun ya, ti kuu i nanu ja ni ka ndundijin nduchi i.

Siaan ni kachi profeta Isaas.

17Undi kv un ni kejaa Jess

xndaku ya, ti kachi ya:Nakani ini nuu kuachi ra naa

ra, chi ja ni jaa kv ja tau Yandios jniu nuu n tuu uyv ni kachi ya.

Ni kana Jess xini kuun chaa ka jn chk

(Mr. 1.1620; Lc. 5.111)18

Kuaan Jess yuu mar Galilea, ti ni jini ya uu chaa kaiin un, n da kuu Simn ja suni nani da Pedro, ti nga da kuu Andrs, ani da. Kaiin da ka jn da chk, ti ja ni ka chunde da unu da ini nducha, 19

ti ni kachi Jess jiin da:Kundikun ruu naa ra, na choo.

Ja ni ka jn xaan ra chk, ko vijna ruu, na xnaan ri roo nasa nastutu ra yv. Ti xnaan ra yv un maa jnuun Yandios ja na kandixia i ruu ni kachi Jess.

20Ti luego ni, ni ka xndoo da

unu da ti kuankoyo da jiin Jess.21

Ni jika ya tl ga, ti ni jini ya kaiin uu ga da, Jacobo jiin ani da Juan, see y Zebedeo. Kaiin da ini n barco jiin tata da, ka nachaa da unu da, ti ni kana Jess xini da. 22

Yachi ni, ni ka xndoo da barco un jiin tata da, ti ni ka ndikun da ya.

Xnaan Jess nuu yv kuaa (Lc. 6.1719)

23Kuaan Jess n uu Galilea,

kuaan ya xnaan ya nuu yv ini taka veuun yv Israel ja na kutuva yv un jnuun Yandios. Xnaan ya nuu yv nava tau Yandios jniu, ti suni kenchaa ya taka nuu kuee ka jnaan yv. 24

Taka yv uu Siria ni ka niin

Mateo4

7

i jnuun Jess, ti ni ka janchaka i taka yv ka jnaan taka nuu kuee nuu ya, jiin taka yv ka jnaan tachi xaan, jiin yv ka jnaan kuee jiy, jiin yv tkuku un. Ti ni saa Jess tajna i. 25Kuaa yv uu Galilea ni ka ndikun ya, yv uu Decpolis, yv uu Jerusaln, jiin uu Judea, jiin yv taka uu ka kendo ichi nuu kaa ndikandii yucha Jordn.

Kaan Jess nuu yv xini n yuku

5 Nu ni jini Jess yv kuaa un, ti kuaan ya xini n yuku, ti yukan ni nukoo ya. Ti yukan ni ka ndututu yv ka skuaa jiin ya. 2

Yukan ti ni kejaa Jess ni xnaan ya nuu i naa i.

Nau yv kuu ja iyo tau nuu Yandios (Lc. 6.2023)

3Ti ni kachi Jess:

Na kachi ri ja kandichi Yandios jiin yv ka iyo jnuun kuiya ini sk ja ni ka nakani ini i. Ni ka nakani ini i ja tu ni iyo ni n jniu vaa i nuu Yandios. Ti sk yv un chi jandaa kuu ja kv i ndaa Yandios ja na tau ya jniu nuu i. Ti jandaa kuu ja kv i uu nuu tau Yandios jniu.4

Kachi ri ja kandichi Yandios jiin yv ja ka iyo jnuun kuiya ini sk kuachi i, ti kuaa Yandios jnuun ndee ini nuu i.

5Kachi ri ja kandichi Yandios

jiin yv vita ini, ti niin i uun ni chisojnuun Yandios.

6Kachi ri ja kandichi Yandios

jiin yv ka ukuu ini maa ya ti ka jandatu i jniu tau ya, ti ka saa i taka nava kuni ya, chi maa ya chindee i ja na siuku i.

7Kachi ri ja kandichi Yandios jiin

yv ka kundau ini jnaan, ti suni kundau ini Yandios maa i.8

Kachi ri ja kandichi Yandios jiin yv ka iyo ndoo au, ti kuaa ya tau i ja kunchuku i jiin ya.

9Kachi ri ja kandichi Yandios jiin

yv saa ja na kukuee kunchuku yv naa i, chi nakinsee Yandios maa i.10

Suni kachi ri ja kandichi Yandios jiin yv ka jito uu yv maa i sk ja ka jika ndaa i ichi Yandios. Kandichi Yandios jiin yv ya un, ti jandaa kuu ja kv i uu nuu tau maa ya jniu.11

Ti kachi ri ja kandichi Yandios jiin roo naa ra ja nu na kaan ndevaa yv nuu ra, kaan i sk ra ti kundio ini i roo ja kuaa i tau ra naa ra, ti chakuachi i roo savaa ni ga jnuun ja sk ruu. 12Ti s xaan na koo ini ra naa ra, chi na niin ra tau nuu Yandios. Suni siaan ni ka saa yv jiin profeta ni taji ya ja ni kikoyo undi nuu. Suni ni ka ndiyo ini yv maa da, siaan nanu ka ndiyo ini yv roo vijna naa ra

kachi ya.

jiin nduva uun ja kuu nuu uyv

(Mr. 9.50; Lc. 14.3435; 11.33)13

Siin Jess kaan ya, ti ni kachi ya:Roo naa ra, ka kuu ra nanu

ja saa asun ndeyu, chi kanchuku ndaa ra nuu uyv jaa. Ti nanu ja kanchuku ra siaan, ka kuu ra nanu ja kuu nuu ndeyu. Chi nu na naa xiko uua un, ti tukaa kuajniu yo, chi suva kacha yo kiin, ja na kuau ninu yv sk naa i. Ti

Mateo4 , 5

8

suni siaan kuu jiin roo, chi nu tu kanchuku ndaa ra nuu yv uyv jaa, ti suni siaan tukaa kuajniu roo ja kuu nuu Yandios.14

Roo naa ra, suni ka kuu ra nanu nduva uun ja kuu nuu uyv jaa. Nu n uu na kundee xini n yuku, ti tu kuu janksay. 15

Ni tu kuu skuikun yo n yt, ti chunde yo chii n cajn. Chi suva chuxndee yo uun un nuu sukun nava na kundijin nuu taka yv kanchuku ini vee. 16Suni siaan kuni ya jiin roo naa ra, ti saa ra ja na ndundijin nuu taka yv, ti nava na nakuni i taka jniu vaa ka saa ra. Ti na nakuantau i nuu Tata ra Yandios, ya kancha undi andv. Nakuantau i nuu ya vanua siaan chindee ya roo naa ra, ti vii vii kunchuku ra naa ra nuu uyv.

Xnaan Jess nasa kaan ley Moiss17

Koto kondoo ini ra naa ra ja ni chaa ri xnaa ri ley Moiss, xi jnuun ni ka xnaan taka profeta. Tu xnaa ri jnuun un, chi suva vaji ri ja na siuku ri taka jnuun un. 18Na kachi ndaa ri nuu ra naa ra ja n iyo ga andv jiin uyv, ni tu kuu kencha ri ni n letra nuu n jnuun Yandios, undi na kuu taka nava kuni maa ya. 19

Ja yukan kuu yv tu ka jandatu nuu taka ley ni jaa Yandios, vasu n jniu lulu, ja na xnaan i nuu nga yv ja na saa i, ti na kachi ndaa ri ja yv un, tu kuu kv i ini uu nuu tau Yandios jniu. Ko yv jandatu ti xnaan i nuu nga yv ja na kuandatu i, ti yv yukan ndixia chi najaa i nuu tau Yandios jniu ti yukan nduanu i. 20Ti na kachi ri nuu ra ja nu na kunchuku

ra nanu kanchuku chaa ka xnaan ley Moiss jiin chaa fariseo yukan, yukan na ti tu kuukun ini ra ja kv ra uu nuu tau Yandios jniu.

Xndaku Jess sk jnuun kt ini (Lc. 12.5759)

21Ka jini ra naa ra n jnuun ni ka

kaan jnaan ra na janaan ja kachi: Tu kani ra ndy, chi nu n yv na kani ndy ti kiin y nuu juez ja na xndichi da i. 22Ko ruu na kachi ri nuu ra ja nu n yv na kt ini i nuu ani jnaan i, ti suni kundaa da yv un nuu juez. Nu na saa ndevaa i nuu ani jnaan i, ti kiin i nuu junta kanu Israel ja na xndichi da maa i. Ti nuu nau yv na kachi ja kakuu xi ja tu iyo nd ini ani jnaan i, na kuukuu ini i ja kiin i nuu infiernu.

23Ja yukan kuu ja nu na kin soko

ra nuu altar Yandios, ti nu ja ni jaa ra yukan, ti nukuun ini ra ja kt ini ani ra nuu ra, 24xndoo ja yndaa ra yukan nuu altar un, ti nandeoku ra, ti kin nundaka tau ra nuu da. Yukan na ti sa kuu nandeoku ra, ti soko ra ja yndaa ra nuu altar Yandios. 25Nu n yv na kankuachi jaa ra ja tau ra xuun nuu da, ti kiin da jiin ra undi vee juzgado. Xnakan ndaka tau ra nuu da ichi kuankoyo ra nava tu xndichi da roo nuu juez, chi nakuaa juez un roo nuu policia, ti chaa un chunde da roo vekaa. 26Ti na kachi ndaa ri nuu ra naa ra, ja siaan ni kundee ra vekaa un undi na chunaa nd ra ja tau ra nuu chaa un, ti sa kee ra kiin ra.

Xndaku Jess sk jnuun ka ysknchaa jnaan

27Ka jini ra nava ni ka kaan yv

janaan: Koto kusknchaa jnaan

Mateo5

9

ra jiin nga as. 28Chi na kachi ri nuu ra ja nu n chaa na kuni da n as ti kuu ini da ndee da a, ti chaa un ja ni chakuachi da maa da jiin a undi au da.

29Ti nu nduchi kuaa ra kuu ja

ni ndee un, tava na kiin. Chi vaa ga ja nu n ni nduchi ra na naa, ti ansu ja kiin ra n jiin yk kuu ra nuu infiernu. 30Ti nu ndaa kuaa ra kuu ja ni saa n kuachi, kancha na kiin, chi vaa ga ja nu n ni ndaa ra un na naa, ti ansu ja kiin ra n jiin yk kuu ra nuu infiernu.

Xndaku Jess sk yv ka xndoo jnaan

(Mt. 19.39; Mr. 10.1112; Lc. 16.18)31

Suni siaan ni ka kaan yv janaan: Nu n chaa na xndoo da as da, ti nuu kuu ja na ndokani da n tutu ja ni ka xndoo jnaan da. 32Ko ruu na kachi ri nuu ra ja nu n chaa na xndoo da as da, ti nu tu naa kuachi ni saa a, ja kinikava a jiin nga chaa, ti chaa un chakuachi da maa a. Ko nu nga chaa na nandaa jiin n aan ni kendo un, ti suni chakuachi da maa da.

Xndaku Jess sk jnuun ka chisojnuun

33Suni siaan ni ka kaan yv

janaan: Koto naa ini ra, ti tu siuku ra taka jnuun ni chisojnuun ra nuu Yandios, ja maa Yandios kuu ya kuaa jandaa jaa ra. 34Ko na kachi ri nuu ra naa ra ja tu chisojnuun ra siaan, chi nu na chisojnuun ra ja andv kuu ja kuaa jandaa jaa ra, ti yukan kuu nuu kancha maa Yandios. 35Ni tu kachi ra ja

uyv kuu ja kuaa jandaa jaa ra, chi jaa kuu nuu jau ya jiin jaa ya, chi maa ya xiin. Ni ja kuu uu Jerusaln, ja yukan tu kuaa jandaa jaa ra, chi yukan kuu uu chaa kuu Rey kuanu ga ja tau jniu. 36

Ni tu chisojnuun ra ja kuu ixi xini ra. Sandau tu siuku ra, ti nasa kuu sama ra color ixi xini ra ti maa ya ni jaa. 37So nn kuu ja kachi ra naa ra ja kuu xi tu kuu, chi tu nijniu nga jnuun un, vasu n jnuun kanuu ga kuu ja chisojnuun ra un, chi taka ga jnuun un vaji nuu jauu un.

Xndaku Jess sk yv ka ndiyo ini nuu jnaan (Lc. 6.2930)

38Suni ka jini ra ja ni ka kaan

yv janaan: Nu ni stuji yv nduchi ra, ti suni stuji nduchi maa i. Ti nu ni tava i jnuun yoso ra, ti suni tava ra jnuun yoso maa i. 39Ko ruu na kachi ri: Koto kinjnaan ra jiin yv kani roo, chi suva nu ni kani i n nuu nuu ra, kuaa nga nuu ra na kani tuku i. 40

Nu n yv na kankuachi ja kuni kuisonchaa i camisa ra, suni kuaa jnuun ja na kundaa i chamarra ra. 41

Nu n yv na chayka roo ja kin nchaka ra ndajniu i sava ichi, ti vaa ga na kinchaka ra i undi nuu kiin y. 42Ti nu savaa ni ga yv na kakan nuu i n ndajniu nuu ra, kuaa ndajniu kuni i, ti koto siokani ra siaan ni yv un kiin.

Na kundau ini yo yv jito uu yoo (Lc. 6.2728, 3236)

43Ka jini ra ja suni siaan ni ka

kaan yv janaan: Kundau ini

Mateo5

10

nuu yv kundau ini roo, ti koto uu nuu yv jito uu roo. 44Ko ruu na kachi ri nuu ra naa ra ja na kundau ini ra nuu yv jito uu roo. Kakantau nuu maa Yandios ja kuu yv ka kaan ndevaa nuu ra ti ka kaan i sk ra, ti chindee yv un vasu na kani i roo. 45Chi siaan ti sa stuu ra maa ra ja y ra jiin maa Tata ra Yandios, ya kancha andv. Chi maa ya kuu ja saa ja ndii sk yv vaa jiin yv kuee, ti suni jaa ya sau ja kuu taka yv un, ti yv un suni kuu i jnaan ra nuu uyv jaa. 46Ko nu roo na kundau ini ra nuu nn yv ka kundau ini maa ra, ti nau tau ra iyo ja nu siaan naa saa ra nusa? Ti suni undi chaa ka jikan yau nuu puestu un ka saa da siaan. 47Ti suni nu na kanxiau ra jiin nn yv mani ra jiin, ti tu vaa nu na saa ra siaan, chi undi yv ja tu ka kandixia Yandios, suni siaan ka saa i. 48Ja yukan kuu ja koo ndaa ini ra jiin taka ni yv. Ti siaan kunchuku ndaa ra, chi Tata yo Yandios, ya kancha andv, nn iyo ndaa ini ya jiin yoo naa yo ni kachi Jess.

Xndaku Jess nasa koto ndau yo ani jnaan yo

6 Siin Jess xndaku ya nuu yv ka skuaa jiin ya, ti ni kachi ya:Koto stuu ra n jniu ja ka saa

ra nuu yv ja na ndee i roo. Chi nu siaan na saa ra, ti Tata yo Yandios ja kancha andv, tu kuaa ya tau ra. 2Nu ka kuni chindee ra yv ndau naa i, koto stuu ra nuu n uu, nanu ka saa yv ja ka kaan vixi i, ka jika i ichi, xi ini veuun

Israel, ja jiin jnuun i ka stuu i ja tu ka chiuun i jnuun Yandios. Siaan ka kaan i nava na nakuaa yv ja yuun i nuu i maa i naa i. Ko jandaa na kachi ri nuu ra naa ra ja yukan ni kuu nd tau i. 3Ti roo nu ka kuni ra chindee ra yv ndau, ko kuaa xee ra un nava tu kuni ni n yv. 4Siaan saa ra nava maa n ni Yandios na kuni jniu un, chi maa ya kuu ja kuaa tau ra.

Xnaan Jess nasa kakantau yo5

Nu ka kuni kakantau ra naa ra, koto saa ra nanu ka saa yv ja ka nu kujiin i ini veuun, xi jik calle ja na kuni yv nuu i, ja jiin jnuun i ka stuu i ja tu ka chiuun i jnuun Yandios. Ko na kachi ndaa ri ja jiin yukan ni, ti ja ka iyo tau i. 6Ko roo nu kuni kakantau ra, ndv ini vee ra, kas yuxee ra, ti kakantau nuu Yandios nuu kande maa n ni ya jiin ra. Ti jini ya jnuun kaan ra, ti maa ya na kuaa tau jikan ra nuu ya. 7

Nu jikantau ra, ti tu ndaku niin nuu nuu ra n jnuun kaan ra, nanu ka saa yv tu ka nakuni nau kuu maa Yandios. Chi ka ndoo ini i ja kunisoo Yandios jnuun ka kaan i, ja siaan nu nuu nuu ka ndaku niin i jnuun ka kaan i. 8Koto ma saa ra siaan naa ra, chi xnaka Yandios jini taka ja ka nand ra naa ra, ti sa ka jikan ra nuu ya. 9Ja yukan kuu ja siaan kakantau ra naa ra:

Tata yo Yandios, ja kancha ni andv, kava yuun yo nuu sv ni, ti maa ni kuu ja kuanu ga.

10 Jika na nuu ni ja yachi na kiji kv tau ni jniu nuu n tuu uyv yo.

Mateo5 , 6

11

11 Ti kuaa ni staa nakaji yo vijna ja kuu ja ndendajnu yo n kv n kv.

12 Kuan kanu ini ni nuu kuachi ka saa na, nanu ka jan kanu ini na nuu anijnaan na nuu taka ja ka saa i jiin na.

13 Koto maa kuaa ni jnuun ja kotojnuni jauu un saa, ti suva nama ni saa nuu nundoo un.

Chi maa ni xiin nuu tau jniu, ti maa ni kuu ja ndiso jniu anu un.

Ti anu ga na koo sv ni sk yo ja kuu saa ni. Ti siaan na koo.

Kachi ra naa ra.14

Ti n jnuun kanuu ja kakantau ra un kuu ja sakanu ini ra nuu yv jito uu roo. Chi nu siaan na saa ra, ti suni maa Yandios, ya kancha andv, sakanu ini ya nuu kuachi ra. 15

Ko nu tu sakanu ini ra nuu yv ka jito uu roo naa ra, suni siaan maa Yandios tu sakanu ini ya nuu kuachi ra naa ra ni kachi ya.

Xndaku Jess nasa koo ndicha ini yo16

Siin Jess xndaku ya ti ni kachi ya:Nu ka kuni ra koo ndicha ini ra,

koto sakuiya ini ra naa ra nanu ka saa yv ja xndoo jnuun Yandios jiin jnuun i. Ka sakuiya i nuu i ko so ja na kuni yv ja ka iyo ndicha i. Na kachi ri nuu ra ja jiin yukan, ti ja ni ka niin tau i. Ti yukan ni kuu nd ja niin i. 17Ko roo naa ra, nu ka kuni koo ndicha ini ra, nakacha nuu ra, ti nachuun ra kuka xini ra. 18

Nava siaan tu kani ini yv naa i ja iyo ndicha ini ra, chi maa n ni Yandios, ya kancha jiin ra kuu ja

jini ya, ti nava na kuaa ya tau ra ni kachi ya.

Nanu kuu nu skaya yo yaji yo19

Siin Jess xndaku ya, ti ni kachi ya:Koto skaya ra ja kuavaa ra

nuu uyv jaa, chi nde iyo tikixin ti nde kuaa jniu ka stv t, ti suni kuu kv akuina ti sakuina i. 20Vaa ga ja nu na skaya ra jniu vaa kuni maa Yandios, ya kancha andv, chi yukan tu iyo tikixin ti tundo xnaa yo, ti ni akuina tu kuu kv ja sakuina. 21Ja yukan kuu ja nu ndiyo xaan ini ra ja na nakaya yaji ra nuu uyv jaa, ti xnaa nd ra yaji ra nuu Yandios nuu kancha ya andv kachi ya.

n uun ja kuu yk kuu yo22

Siin Jess xndaku ya ti ni kachi ya:Nduva yt kuu nduchi ra ja

kuu nuu n tuu yk kuu ra. Nu ka iyo vaa nduchi ra, ti suni siaan iyo vaa n yk kuu ra. 23Ko nu tu ndijin nduchi ra, ti nasa kundijin ichi kiin ra nusa? Ti uaa kuaan ra nu siaan. Chi nu na ndava yt un, ti nduva ra ti tuji ra. Ti tu kuu nasa ndoko ra, chi iyo xaan kaa ichi uaa kuaan ra un.

Tu xndii ini yo sk ja kuchaku yo24

Ni n yv tu kuu kunukuachi nuu uu jitoo, chi kendo vaa i jiin n da, ti kendo kuiya i jiin nga da. Ni tu kuu kunukuachi i nuu Yandios, ti ja kundio ini i xuun jiin uun. Chi nn nuu maa ni ya kuu nu na kondoo ini i, ti ansu ja kundio ini i xuun ni kachi ya.

Mateo6

12

Jito Yandios See ya25

Siin Jess xndaku ya, ti ni kachi ya:Na kachi ri nuu ra naa ra, ja

koto ma xndii ra ini ra ja kuu ja kaji ra xi ja koo ra, ja na kuchaku ra, xi ja kuu sama kuun ra naa ra. Chi maa Yandios ni saa ja chaku ra jiin yk kuu ra. Ti maa ya kuu ja kuaa ja kaji ra jiin sama kuun ra. 26Ndee naa ra, kt ka ndava nuu tachi un, tu naa jniu ka saa t ja nastutu t, ti savaa t kuiin, ko Tata ra Yandios, ya kancha ya andv, jaa ya ja ka yee t. Ko na kachi ri ja kanuu ga roo naa ra ja kuu kt ka ndava un. 27Ti ni tundo niin ra naa ra vasu na xndii xaan ini ra jiin ja kuchaku ra, xi jiin ja kundio ini ra ja kusukun ga ra. Va nu ja nd xaan ini ra jiin un, ti niin ra kuu ra nu?28

Xi vaa ka saa ra ja ka xndii xaan ini ra ja kuu sama ra nu? Ndee naa ra nasa ka janu ita rosa un, ti tu jini yo nasa janu, ko vii xaan kanda. 29Ko na kachi ri ja ni Salomn, chaa ni kuu rey Israel na janaan, tu ni suku da nanu ita un, vasu vii xaan ni kaa sama da. 30Ti maa Yandios skuanu ya ita un, ti vii xaan na skutu ya i. Ko vasu vii xaan ni kanda vijna ti ija ja ni ka ichi, ti tukaa ga kuni yo. Chi suva kayu nuu uun. Ja yukan kuu ja nu siaan saa Yandios ja jito vaa ya ita un, ti ansu kanuu ga roo naa ra ja na koto vaa ya nu? Ndoo xaan ka nd ini ra nusa? 31Ja yukan kuu ja koto kachi ra naa ra: Ndoo kaji yo vijna? Ti nasa koo yo vijna? Xi kachi ra naa ra: Nasa kuun

yo naa yo vijna? 32Chi taka un ka kaan yv, ja tu ka nakuni i nau kuu Yandios. Ko roo naa ra, iyo n Tata ra ja kuu Yandios kancha andv, ti ja jini ya ja taka un ka nand ra naa ra. 33Ja yukan kuu ja kuukuu ini maa Yandios naa ra, ti kuandatu n ini ra jniu tau ya, nava na kuaa ya taka ja ka nand ra naa ra. 34Ti siaan tu xndii xaan ini ra naa ra ja nasa koo ra ija, chi taka ni kv vaji nundoo un, ti suni siaan kuaa ja ka nand yo vaji n kv n kv ni kachi Jess.

Koto kuu ichi ini yo nuu yv (Lc. 6.3738)

7 Siin Jess xndaku ya, ti ni kachi ya:Koto kuu ichi ini ra nuu yv ja

kaan ndoo ra, nava suni Yandios tu ske ichi ya roo, ja suni siaan kaa tu maa ra. 2Chi suni nanu ka kaan ndevaa ra nuu anijnaan ra, suni siaan xndichi Yandios roo, ti saa ya jiin ra nanu ka saa maa ra jiin anijnaan ra. 3Nu siaan na saa Yandios, ti nasa kuu kaan ndoo ra ja kuu ichi ini ra ndee ra nuu anijnaan ra, nu iyo n kuachi i, vasu jakuu ga kaa tu maa ra jiin kuachi ra xino? 4Ko nu ja kuu ga kaa maa ra jiin kuachi ra, ti ndoo kaan vixi ra nuu anijnaan ra ja iyo ndoo ra nusa? ndee na kaa jniu saa ra, ti suni yuji xaan ra jiin kuachi ra. 5Ko na kachi ri ja ka kuu ra nanu ja xndoo jnuun Yandios jiin jnuun, yv ja tu jini ra ja xnakan ndee vaa ra nasa kancha maa ra jiin kuachi ra, ti sa kuu kotonchaa ra n kuachi lulu ka saa anijnaan ra.

Mateo6 , 7

13

6Koto xnaan ra jnuun Yandios

nuu yv kanchuku nanu ina, chi tu kuantau i jnuun kaan ra. Suva ske ichi i jnuun un, chi ka kuu i nanu ina xaan ja ka jn n t yoo. Ni koto xnaan ra jnuun Yandios nuu yv kanchuku nanu kt, chi ske xiko i jnuun un, ti kuau ninu i. Ndee ra kt un nu ni chitu chii t ti tuxijni t, chi nuni un ti jau ninu t sk ni kachi Jess.

Nasa kakantau yo nuu Yandios (Lc. 11.913; 6.31)

7Siin Jess xndaku ya, ti ni kachi da:

Koto xndii ra ini ra, ja kakantau ra nuu Yandios. Siin kakantau ra nuu ya nanu ja kana ra xini n yv nu nand ra n ndajniu. Ti siaan na kunisoo ya ti kuaa ya nau ja nand ra. 8Chi nu siin yo jikantau yo, ti kuaa ya nuu yo. Chi nu nduku yo ti naniin yo. Ti nu na kana yo ti kunisoo ya. 9Xi ka iyo n n ra ja tava ini ra kuaa ra n yu nuu see ra, nu ka jikan i staa nuu ra nu? 10Xi nu ka jikan i chk, ti kuaa ra n koo nuu i nu? 11Roo naa ra, vasu ka nchakuachi ra, ko suni iyo jniu vaa ka saa ra ja ka nduku ra ja vaa ja kuu see ra. Ti suni siaan Tata ra Yandios, ya kancha andv, kuaa ya taka ja vaa nu na kakan ra nuu ya naa ra.

12Ja yukan kuu ja kava yuun ra jiin

yv naa i, nava suni siaan na nakuaa i ja yuun roo naa ra, chi siaan tau ley Moiss jniu jiin taka ga tutu ni ka chaa profeta na janaanni kachi Jess.

Iyo uu ichi (Lc. 13.24)

13Siin Jess xndaku ya, ti ni kachi

ya:

Na kachi ri ja iyo uu ichi naniin ra, n kuu ichi vaa ti nga kuu ichi nundoo. Ti ichi nundoo un tu y kiin ra, chi jicha xaan, ti nua ja saa ra nava kuni maa ra. Yukan iyo jnuun ndichi ini, kuu siin ra jiin taka jnuun ra, ko sand ni ga ichi un kande nuu jnanu ndatu ra, ti kuaa yv kuankoyo i ichi un, ko sand ni ga ichi un ti naa yv un naa i. 14Ti ichi vaa ja kuu ichi Yandios, vii nchaa ni kaa, ti nde kuaa yv tu ka nanduku i ichi un, chi jaku ni yv kuu ja ka naniin ichi un, ti yukan kundikun i kuankoyo i jiin. Ti nuu nd ichi un, kuu nuu najaa i nuu Yandios. Ti yukan nanitau i ja na kuncha i jiin ya ja kuu saa ni ni kachi Jess.

Jiin ndee yujnu sa nakuni yo nuu yujnu vaa xi yujnu kuee kuu

(Mt. 12.3337; Lc. 6.4344)15

Koto maa ra naa ra jiin yv ka xndau aan, ja ka kaan ja ka kuu i profeta ka kaan jnuun Yandios un. Chi yuun vekoyo i nuu ra naa ra, ko au i kuu nanu kt xaan, chi ka uun kuina ini i. 16Ti roo naa ra tu ka jini ra ndoo ka ndoo ini yv un, nu ka ndoo vaa ini i xi tuu. Ko jiin jniu saa i un ti kuni ra naa yv ka kuu i. Chi na kachi ri ja tu kuu kuniin yo ndee tkaya xini n nuiu, xi kuniin yo tch vixi xini n nuiu xaan. 17Ja yukan kuu ja taka yujnu vaa kuaa ndee vixi. Ti taka yujnu ka jaa ndee kuee tu kaji yo. Siaan kuu yv vaa, chi ndoo ini i saa i n jniu vaa. Ti yv saa ndevaa un, mani jniu kuee ndoo ini i. 18Ti yujnu vaa un tu kuu kuaa ndee kuee, ni

Mateo7

14

yujnu kuee un, tu kuu kuaa ndee vaa. Yukan kuu ja n yv vaa tu saa ndevaa i, ti yv kuee un nn ka saa ndevaa i. 19Ti taka yujnu kuee ja tu kee ndee vaa xini un, kancha yo ti na kayu nuu uun. Ti nu saa yo siaan jiin yujnu un, va jandaa ndixia kuu ja kuaa Yandios n nundoo xaan nuu yv kuee un. 20

Ja siaan kuu ja jiin jniu ka saa i un, nakuni yo naa yv ka kuu i, ja tu kaan ndaa i jnuun Yandios.

(Lc. 13.2527)21

Ansu tend yv ndakuniin sv ri najaa i andv nuu tau Yandios jniu, vasu na kachi i: Niin kuu jitoo na, ti saa kuu see ni. Yv yukan tuu, chi nn yv siuku jniu tau Tata ri Yandios, ya kancha andv. Yv yukan ni kuu ja najakoyo. 22Nu na jaa kv sand ni ga un, ti nde kuaa yv ndakuniin sv ri, ti kachi: Niin kuu jitoo na, ti saa kuu see ni. Saa kuu ja ni ndiso jniu nuu ni na ni kaan na jnuun ni. Ti jiin sv ni ni ka keniin na tachi xaan un kuankoyo, ti suni jiin sv ni ni ka saa na kuaa ga jniu anu, kachi. 23Ko yukan na ti kachi ri jini yv un: Jankv ni nakuni ri roo ja kuu ra see ri. Kuxio nuu ri naa ra, ti kuankoyo roo, yv ndevaa, kachi ri ni kachi Jess.

Xndaku Jess sk uu vee (Lc. 6.4749; Mr. 1.22)

24Siin Jess xndaku ya, ti ni

kachi ya:Ja yukan kuu ja yv kuni

chunsoo, na chunsoo i, ti na saa i jniu tau ri. Ti yv un kuu i nanu

n chaa yukun ini, ja konuun xaan ni saa da vee da, ti kunuu tey ni skee da yuu ka ndiso nama vee un. 25Ni kii n sau xaan, ni ndaa nducha ti ni kani n tachi xaan jika vee un, ko tu ni nduva vee un, chi kunu xaan ka yndy yuu ka ndiso nama vee un. 26Ko yv ni jinisoo ti tu ni siuku i taka jnuun kaan ri, kuu i nanu n chaa aa ja ni jani da vee da nuu uun taya. 27Ni jaa n sau xaan, ni ndaa yucha, ti ni nandoyo uun un, ni kee n tachi xaan, ti ni nduva vee un kuaan, ti ni naa i kachi Jess.28

Nu ni nd ni kaan Jess jnuun un, ti so ni ka naa ini yv ni ka usoo jnuun ni kaan ya, 29chi ndichi xaan ni xndaku ya jnuun un, ja ni n chaa ka xnaan ley Israel un, tu ka xndaku da siaan.

Ni saa Jess tajna n chaa jnaan kuee ndy teyu

(Mr. 1.4045; Lc. 5.1216)

8 Nu ni nandeoku Jess jaa yuku un, ti chitu xaan yv ni ka nandikun tuku i ya. 2Ti ni tuva n chaa jnaan kuee ndy teyu. Ni jakunjit da nuu ya, ti ni kandau da jiin ya:Jitoyo Jess, nu kuni ni ti

sandoo ni saa jiin kuee na jaa kachi da.3

Yukan na ti ni skaa ya ndaa ya, ni kee ya sk da, ti ni kachi ya jiin da:Kuni ri, na ndundoo ra vijna

ni kachi ya.Nu ni kaan ya siaan, ti ni

nduvaa ni chaa kuu un. 4Ti ni xndaku ya nuu da:Kuaan, ti koto kani ra jnuun

nuu ni n yv ja, ja ni nduvaa ra.

Mateo7 , 8

15

Xnakan, kuaan ti kiin ra nuu sutu un, na kuni da ja, ja ni nduvaa ra. Ti kundaa nau ja soko ra nuu Yandios, siaan nava kachi ley Moiss, nava na kuni yv ja, ja ni kenchaa ndy un roo ni kachi ya.

Saa Jess tajna n muzu capitn romano

(Lc. 7.110)5-6

Nu ni jaa Jess uu Capernaum, ti ni kenda n chaa kuu capitn, ja kuu chaa yndaa n ciento soldado, ka y jiin ejrcito uu Roma, ti ni kandau da jiin Jess:Jitoyo, kancha n muzu na vee

na, katuu i jito, ni kuu tkuku i, ti uu xaan tonto i kachi da.7

Ti ni kachi Jess:Maa ri na kin saa tajna i ni

kachi Jess.8

Ti ni kachi chaa un jiin ya:Jitoyo, kuanu ga ni ja kuu

saa, ti tu kuu kejnaan na jiin ni. Ja yukan kuu ja tu kuni na ja kiin ni undi vee na, chi so kuni na ja na tau ni jniu, ti na nduvaa muzu na. 9Chi saa, suni iyo n chaa kuanu tau jniu nuu na. Ti suni maa na, yndaa na soldado na. Ti nu na kachi na jiin n da: Kuaan, ti kiin da. Ti kachi na jiin nga:

aan jaa, ti kii da. Ti tau na jniu nuu muzu na ja na saa i n jniu un, ti saa i kachi da.10

Nu ni jinisoo Jess jnuun un, so ni naa ini ya, ti ni kachi ya jiin yv kuaa kuankoyo jiin ya un:Jandaa na kachi ri nuu ra naa

ra ja n tuu uu Israel, tu iyo ni n yv kandixia ruu nanu ni kandixia chaa jaa. 11Ko na kachi

ri nuu ra naa ra ja nde kuaa yv kikoyo i ichi nuu kaa jiin ichi nuu kee ndikandii, ti kvkoyo i uu nuu tau Yandios jniu, ti nukoo i xiin Abraham, Isaac, jiin Jacob. 12

Ko kuaa yv Israel ja ka kuni kunchuku uu nuu tau Yandios jniu un, keniin ya maa i kinkoyo i ichi fuera uu un, ti koo i nundoo kunchuku i. Yukan ti ndee i ja jnuun kuiya ini, kuyu yuu i, ti nakey i jnuun i ja xaan nakani ini i kachi Jess.13

Yukan na ti ni kachi ya jini chaa kuu capitn un:Kuanoon vee ra, ti na kuu

siaan nava ni kandixia ndaa ra ni kachi ya.

Ti un, ni nduvaa ni muzu chaa un.

Saa Jess tajna nana chiso Pedro (Mr. 1.1931; Lc. 4.3839)

14Yukan ti ni jaan Jess vee

Pedro. Ni jini ya ja katuu nana chiso Pedro nuu jito, kuu a jiin kuee kiji xaan. 15Ni jn ya ndaa a, ti ni kenchaa ni kiji un maa a. Yukan ti ni ndoko a, ni saa a ndeyu, ni ka yee da jiin ya.

Saa Jess tajna yv kuaa (Mr. 1.3234; Lc. 4.4041)

16Nu ni kuaa, ti ni ka chakoyo

yv nuu Jess jiin tjn xaan yv ka jnaan tachi xaan, ti jiin n ni jnuun ni kaan ya, ni keniin ya tachi xaan un kuankoyo. Ti suni ni ka nduvaa ni taka ga yv ka kuu un. 17Yukan ni kundaa jnuun Yandios nava ni kaan profeta Isaas na janaan, ja ni kachi da: Maa ya ni kundau ini yoo jiin kuee ka

Mateo8

16

jnaan yo, ti ni kenchaa ya kuaan, kachi Isaas.

Uu chaa ka kuni kiin jiin Jess (Lc. 9.5762)

18Nu ni jini Jess ja nde kuaa

yv ni ka ndututu jiin ya, ti ni tau ya jniu nuu ndajaa ya ja na kin yaa da jiin ya undi nga nuu yuu lago un. 19Ti n chaa ka xnaan ley Israel un ni tuva nuu ya, ti ni kachi:Maestro, kuni kiin na jiin ni

vasu savaa ni ga na ichi na kiin ni, ti kiin yo ni kachi da.20

Ti ni kachi Jess jiin da:ukuii un chi ka iyo yau kava

ka y t. Ti saa un suni ka iyo taka t nuu ka ndetatu t. Ko ruu, ja kuu ri maa See Yv uyv, va sa nanu iyo nuu ndetatu tl xini ri kachi Jess.

21Ti nga chaa kuu ndajaa ya un

ni kachi:Jitoyo, kundatu ni na kin

chunduji na tata na xnakan, ti sa chaa na, na choo ni kachi da.

22Ti ni kachi Jess jiin da:

Jini ra ja ka iyo yv kanchuku nanu ndy, chi tu ka chunsoo i jnuun Yandios. Ti sia yv un na chunduji jnaan maa i, ti aan na choo kachi ya jiin da.

Ni saa Jess ja na jaku tachi sau xaan un jiin nducha lago

(Mr. 4.3541; Lc. 8.2225)23

Yukan ti ni kv Jess ini barco, ti yv ka skuaa jiin ya, ni ka ndikun i ya kuankoyo i jiin ya. 24

Yukan ti ni ndonda n tachi sau xaan tonto nuu lago un, ni kejaa kava nuu mani ga nducha un nuu

barco un. Ko Jess chi kixi kixi ni ya. 25Ti ni ka xndoto ndajaa un ya, ti ni ka kachi da:Jitoyo, nama ni, yoo chi naa

yo. Ka kuni kekanu yo chii nducha jaa! ni ka kachi da.

26Ko ni kachi ya jiin da:

Ndoo xaan ka yuu ra. Xi ka jani ini ra ja tu chindee Yandios roo naa ra nu? ni kachi ya.

Yukan ti ni ndoku ya, ti ni tau ya jniu nuu tachi sau xaan un jiin lago un, ti nain kut ni kuu.

27Ti so ni ka naa ini chaa un, ti

ka nndajnuun da:Naa chaa kuu jaa ja undi tachi

sau xaan un, jiin lago un ka jandatu nuu da! kachi da naa da.

Chaa ka jnaan tachi xaan uu Gadara (Mr. 5.120; Lc. 8.2639)

28Nu ni yaa Jess nga nuu yuu

lago un, nuu kuu yuu uu Gadara. Ti undi staa stilaten nuu ka unduji ndy un ni ka kendakoyo uu chaa ka jnaan tachi xaan, ti ni ka chakoyo da nuu Jess. Ti ndnduu da ka jnaan tachi xaan un, ti kuaan xaan ni ka nduu da ja ni n yv tukaa ga kuu yaa i ichi un. 29Ti ni ka jakunchaa da ka kana koo da:Niin Jess, See Yandios!

Ndoo kv nduu ni jiin na naa na, xi vaji ni ja kuaa ni nundoo saa nu? Vasu ti jaa ga kv kii juicio ni ka kachi da naa da.30

Ti yajni yukan ka jikonuu kuaa xaan kn ka yaji t. 31Yukan ti ni ka kandau tachi xaan un jiin Jess, ti ni ka kachi:Nu kuni keniin ni saa naa na,

ko kuaa ni jnuun ja na nandikun na kn un naa na ni ka kachi.

Mateo8

17

32Yukan ti ni kachi Jess jini

tachi xaan un:Kuaan naa ra ni kachi ya.Yukan ti ni ka xndoo tachi xaan

un chaa un naa da, ti ni ka kekoyo kuaan, ti ni ka najnaan jiin kn un. Ni nd kn un ni ka jaa t corr, ti ni ka nukoyo t n xava, ti ni ka kv t nuu nducha lago un, ti ni ka kancha t nducha un, ti ni ka jii t. 33Ti chaa ka ndito kn un ni ka yuu xaan da, ni ka jaa da corr, ti ni ka jan kasjnuun da nuu yv uu un nava ni ka jnaan kn da, jiin ja ni ka jnaan chaa ka jnaan tachi xaan un. 34Yukan na ti tend yv uu un ni ka jaan nuu kande Jess. Nu ni ka jakoyo yv un nuu Jess, ti ni ka kachi i jiin ya ja na kee ya, ti na kiin ya uu.

Ni saa Jess tajna n chaa tkuku (Mr. 2.112; Lc. 5.1726)

9 Yukan ti ni ndv Jess ini barco, ni nayaa tuku ya nga nuu yuu lago un. Ti ni najaa ya uu maa ya. 2Ti yukan ni ka jakoyo yv jiin n chaa ni kuu tkuku, katuu da nuu jito yuu. Ti nu ni jini Jess ja ni ini da ni ka kandixia da ya ja kuu saa ya tajna chaa kuu un, ti ni kachi ya jiin chaa kuu un:Ndau see ri, ndee saa ni ra, chi

ja iyo jnu kanu ini nuu kuachi ra kachi ya jiin da.3

Ti yukan kaiin tjn chaa ka xnaan ley Israel. Ti nu ni ka jinisoo da jnuun ni kaan Jess jiin chaa tkuku un, ti ni ka kejaa ka ndoo ini da: Xi ndaa ja ndoo ini chaa un ja kuu da Yandios, ja siaan kaan da sk ya? kachi da naa da.4

Ti ja ni jini Jess ja siaan ka ndoo ini da, ti ni kachi ya:

Ndoo ka ndoo ini ra siaan naa ra? 5-6Chi na kachi ri ja maa ri kuu See Yv uyv, ti ndisojniu ri ja kuankanu ini ri nuu kuachi yv naa i. Vijna ti na stuu ri n jniu saa ri jaa ni kachi ya.

Yukan na ti ni kachi ya jiin chaa tkuku un:Ndoko, nastuu yuu ra, ti

kuanoon vee ra ni kachi ya.7

Ti ni ndoko chaa tkuku un, ti kuanoon da vee da. 8Nu ni ka jini yv un, ti ni ka naa ini i ja siaan ni saa ya. Ti ni ka kuvaa i ni ka nakanajaa i Yandios ja siaan ni jaa ya jniu anu un nuu n chaa.

Kana Jess xini Mateo ja na kuu da ndajaa ya

(Mr. 2.1317; Lc. 5.2732)9

Ni kee Jess yukan ti kuaan ya, ti ni jini ya n chaa nani Mateo, nukoo da nuu kinyau da puestu, ti ni kachi ya jiin da:aan na choo, ti kundikun ra

ruu ni kachi ya.Yukan ti ni ndoku ni chaa un,

ti kuaan da jiin ya.10

Ti nu ni jaa Jess vee Mateo yukan ni yee ya staa. Ti kuaa xaan chaa ka kinyau puestu ni kuiin un, jiin tjn chaa tu ka siuku ley Israel. Kanchuku da jiin ya nuu mesa ka yee da staa, jiin taka ndajaa ya. 11Ko nu ni ka jini chaa fariseo yukan, ti ni ka jikajnuun da ndajaa ya, ti ni ka kachi da:Ndoo kuu ja yaji maestro ra

staa jiin chaa ka kinyau puestu un jiin taka chaa tu ka siuku ley Israel yukan? ni ka kachi da.12

Ni jinisoo Jess ja siaan ni ka kaan chaa un, ti ni kachi ya jiin da:

Mateo8 , 9

18

Yv ka iyo ndendajnu tu ka nand i chaa tajna, chi yv ka kuu kuu ja ka nand n mdico. 13

Kuanoon naa ra ti skuaa ra nasa kuni kaan jnuun jaa: Ruu kuni ri ja na kuankanu ini nuu jnaan ra naa ra, ti ansu ja soko ra kt naa ra. Chi ansu vaji ri ja kaan ri jnuun Yandios nuu yv ka jani ini ja iyo ndoo jiin kuachi i. Chi suva ni chaa ri ja na kaan ri jnuun Yandios nuu yv ka nakuni ja ka iyo kuachi i, nava na nakani ini i nuu Yandios kachi Jess.

Ka jikajnuun da Jess sk jnuun ndicha ini

(Mr. 2.1822; Lc. 5.3339)14

Yukan ti ni ka chakoyo ndajaa Juan, chaa skuanducha un, nuu Jess, ti ni ka jikajnuun da ya:Ndoo saa naa na jiin chaa

fariseo, xaan tjn jinu ka kendo ndicha ini na, ti ndoo ndajaa ni, ndoo tu ka kuu koo ndicha ini da naa da? ni ka kachi da.15

Yukan ti ni kachi Jess:Va nu kuu koo ndicha ini yo

nu iyo n viko nandaa, ti tu kus ini yo nu kancha novio un jiin yo nu? Ko nu na jaa kv ja kuxio novio un kiin da, yukan na ti sa kuu koo ndicha ini yv un naa i. Suni siaan kuu ja nu n kancha ri ti tu kuu koo ndicha ini chaa ka skuaa jiin ri. Ko jaa n kv nu na kuxio ri kiin ri, yukan na ti sa na koo ndicha ini da naa da ni kachi ya.16

Siin Jess xndaku ya ja tu kejnaan jnuun jaa ja xnaan ya, jiin jnuun janaan, ti ni kachi ya:Tu kuu nachaa yo sama tuu jiin

n sama jaa, chi ndy sama jaa

un ti kancha sama tuu un, ti suva kuu jicha ga tende kiin. 17Ni tu kuu chuun yo vino jaa chii n tuu, chi vino jaa un ndata tuu un, ti xnaa yo ndnduu. Ja yukan kuu ja na chuun yo vino jaa chii jaa un, ti siaan ni n ni n tu xnaa yo ni kachi ya.

See s Jairo jiin aan ni kuee sama Jess

(Mr. 5.2143; Lc. 8.4056)18

Ni kaan ga Jess jnuun un, ti ni jaa n chaa kuanu ini n veuun Israel un, ni jakunjit da nuu Jess, ti ni kachi da:Ja ni jii see s na, ko nu na

kiin yo, ti chuxndee ni ndaa ni sk i, ti va nandoto tuku i ni kachi da.19

Ni ndoku Jess ti kuaan ya jiin chaa un jiin ndajaa ya. 20Ti yukan kuaan n as ja ja ni kuu uxi uu kuiya jnaan a kuee n. Ni tuva a ichi jata Jess ti ni kuee a sama ya, 21chi ni ndoo ini a: Nu na kundee ri kuee ri vasu sama ya, ti va nduvaa ri, siaan ni ndoo ini a. 22Ko ni ndeokoto Jess, ni ndee ya nuu a, ti ni kachi ya:Ndee sani ra hija, ja ni nduvaa

ra chi ni kandixia ra ruu, ja kuu saa ri tajna maa ra ni kachi ya.

Ti yukan un ni nduvaa ni aan un.23

Nu ni jaa Jess vee Jairo, chaa kuanu un, ti ni jini ya ja, ja ka iyo tuva msica ja kin chunduji da ndy lulu un, ti yv kaiin un ka kanajiin koo i ja ka ndee xaan i, 24

ti ni kachi ya:Kuan kee naa ra fuera un, chi

tu ni jii suchi lulu jaa, chi so kixi i kachi ya.

Mateo9

19

Ti yv kaiin un so ni ka jaku i ja siaan ni kaan Jess. 25Ko ni keniin Jess maa i kuankoyo i ichi fuera, ti ni kv ya ini vee un, ni jn ya ndaa aan lulu un, ti ni ndoko i. 26Yukan na ti n tuu uu un ni jichanuu jnuun Jess ja siaan ni kuu un.

Ni saa Jess tajna uu chaa kuaa27

Nu ni kee Jess yukan ti kuaan ya, ti ni ka ndikun uu chaa kuaa jata ya, ti ka kanajiin da kuajakoyo da:Kundau ini ni saa naa na,

niin ja kuu see David, chaa ni kuu rey Israel undi na janaan! ni ka kachi da.28

Ti nu ni jaku Jess n vee, ni ka tuva chaa kuaa un nuu ya, ti ni jikajnuun ya maa da naa da, ti ni kachi ya:Kandixia ra naa ra ja kuu saa

ri jniu jaa nu? kachi ya.Ti ni ka kachi da:Jitoyo, ka kandixia na kachi

da naa da.29

Yukan ti ni kuee Jess nduchi da naa da, ti ni kachi ya:Na kuu nava ni ka kandixia ra

naa ra kachi ya.30

Ti ni ka nduvaa ni nduchi chaa un naa da. Yukan na ti niin xaan ni tau ya jniu nuu da naa da, ja tu kani kut da jnuun nuu yv naa i.31

Ko jii ni ni ka kee da kuaan da, ti ni ka jani ni da jnuun nuu taka yv uu un jniu ni saa Jess.

Ni saa Jess tajna n chaa n32

San ni ka kee chaa un kuankoyo da, ti ni ka chakoyo tuku uu ga da jiin n chaa n, ti

chaa un suni jnaan da tachi xaan. 33

Nu ni keniin Jess tachi xaan un kuaan, ti ni kejaa kaan chaa n un, so ni ka naa ini yv kaiin un, ti ni ka kachi:Jankv ka jini yo n jniu

siaan, ja kuu nuu n uu Israel kachi naa.34

Ko ni ka kachi chaa fariseo un:Keniin chaa jaa tachi xaan un

kuaan, ko jiin sv maa jauu un saa da kachi naa.

Ni kundau ini Jess yv naa i35

Ni jikonuu Jess taka uu jiin taka ranchu xnaan ya ini veuun Israel jiin taka uu, xndaku ya ja nasa kuu kv yv ndaa Yandios, ti tau ya jniu nuu i. Ti kenchaa ya taka nuu kuee ja ka jnaan yv. 36Ni ndee ya nuu yv un ti ni kundau ini ya naa i, chi nde ndau ka saa i, ja ka kuu kuiya ini i. Chi ka kuu i nanu r ni ka jichanuu, ti ni ka sana t nanu ja ni ka skuita t jitoo t. 37Yukan na ti ni kachi ya jiin ndajaa ya:Jniu Yandios kuu nanu kv ka

nastutu yo triu, chi jandaa ndixia kuu ja, ja ni kuu tende triu un ko jaku ni muzu ka iyo ja sajniu un. Siaan kuu yv jaa naa i, chi ndau ka saa i ja tundo xndaku nuu i, chi ka kumani chaa xndaku un naa da. 38Yukan kuu ja kaan ri ja kakantau nuu maa Yandios naa ra, chi maa ya kuu ja xiin jniu un, ti na chuun ya muzu na nastutu jniu un kachi ya.

Ni nakaji Jess nd uxi uu ndajaa ya (Mr. 3.1319; Lc. 6.1316)

10 Yukan na ti ni nastutu Jess nd uxi uu ndajaa ya

Mateo9 , 10

20

ja na kujiin da jiin ya, ti ni jaa ya jniu anu nuu da naa da, ja na kuu keniin da tachi xaan jiin ja na kenchaa da taka nuu kuee.2

Jaa ka kuu sv nd uxi uu ndajaa Jess. Xnakan ni nakaji ya Simn, ja suni nani da Pedro, jiin ani da Andrs; Jacobo jiin ani da Juan, ja ka kuu da see y Zebedeo; 3

Felipe; Bartolom; Toms; Mateo ja ni kuu da chaa kinyau puestu un; Jacobo ja kuu see y Alfeo; Lebeo ja suni nani da Tadeo; 4

Simn, chaa ni y jiin partido Kananista; jiin Judas, n chaa uu Cariote ja kuee ga ti ni nakuaa da Jess nuu enemigo ya.

Taji Jess ndajaa ya ja na kaan da jnuun Yandios

(Mr. 6.713; Lc. 9.16)5

Ni taji Jess nd uxi uu chaa un, ko xnakan ni xndaku ya nuu da, ti ni kachi ya:Koto kinkoyo ra uu nuu tu

kanchuku yv ka kuu yv Israel, ni tu kv ra ni n ndau Samaria naa ra. 6Kuankoyo nuu kanchuku yv nacin Israel, chi ka kuu i nanu r ni ka sana, ti siaan tu ka chaku ini i na ichi kuankoyo i. 7Ti kani ra jnuun nuu yv un ja, ja ni jaa kv nuu tau Yandios jniu. 8Saa ra tajna yv ka kuu, ti na xndoto ra yv ni ka jii. Suni saa ra tajna yv ka jnaan ndy teyu nava na ndundoo i. Ti keniin ra tachi xaan naa ra na kinkoyo. Ti koto maa kinyau ra nu ni kuu ni ka saa ra taka jniu un.

9Ichi kinkoyo ra tu kundaa ra

oro, ni plata, ni cobre naa ra. 10Ni tu kundiso ra unu staa ja kuu ichi

ra. Vajnuun ni camisa kuu ja kuun ra naa ra, ti tu kundaa ra ndija ni yujnu xii. Tu kundiso ra taka un, chi n chaa saa jniu nn kuu ja niin da ja kaji da.11

Nu ni jakoyo ra n uu xi n ranchu, nduku n vee nuu kanu ini ra yv, ti yukan kunchuku ra undi sa kinkoyo ra. 12Nu ni ka kv ra vee un naa ra, kanxiau ra jiin yv un, ja na kukuee kunchuku i. 13Nu ka iyo vaa ini yv un, ti kakantau ja na kukuee kunchuku i. Ti nu tuu, ti nduku ra nga vee nuu kunchuku ra naa ra. 14Ti taka yv ja tu ka jaa vee un, ni tu ka chunsoo jnuun Yandios ka kaan ra, kekoyo vee yv un jiin uu i. Nu ni kekoyo ra uu un, ti ks tkacha ini ndija ra naa ra, ti yukan na kuu n sea ja tu ni ka kandixia yv un jnuun ni ka kaan ra naa ra. 15Chi na kachi ri nuu ra naa ra, ja nu na jaa kv chaa juicio, ti kanu ga nundoo kii sk yv uu un, ti ansu yv uu Sodoma jiin Gomorra ni kachi Jess.

Sk ja koto uu yv nuu ndajaa Jess

(Lc. 12.1112)16

Siin Jess xndaku ya, ti ni kachi ya:Ndee naa ra, ruu taji ri roo

kinkoyo ra nanu r kuankoyo nuu kaiin kt xaan. Kava vivo ra naa ra, ko so ja koto maa n ja saa ra jiin yv. Kuee kava ini ra naa ra nanu n sata, ja tu nduxaan t. Ti siaan kunchuku ra. 17Ko ndee ra naa ra, chi jn yv presu roo, ti nakuaa roo nuu chaa ka kuanu un naa ra, ti kuaa chaa un tau ra ini veuun

Mateo10

21

Israel un. 18Ti sk ja ka jika ra jiin ri, ti nakuaa da roo vasu undi nuu gobernador xi nuu rey, ko vasu undi nuu chaa un, ti suni kuu kaan ra jnuun ri jiin nuu yv nga nacin. 19Nu ni ka jn da presu roo, ti nakuaa da roo nuu chaa ka kuanu un, ti koto ma xndii ra ini ra naa ra, ja nasa koo jnuun kaan ra naa ra, chi nu na jaa nuu kaan ra, ti maa Yandios na kachi nasa koo jnuun kaan ra naa ra. 20Chi ansu roo kuu ja kaan, chi Espritu maa Yandios kuu ja kuaa jnuun kaan ra naa ra.21

Chi yv tu ka kandixia, chakuachi jnaan i jiin ani i, ti nakuaa i da ja na ku da. Ti suni chaa ka kuu tata, chakuachi da see da, ti nakuaa da chaa ja na ku da. Ti suni see un, chakuachi i tata i, ti nakuaa i da ja na kuu da. 22Ja yukan kuu ja nde kuaa yv koto uu roo sk ja ka y ra jiin ruu, ko taka yv ka siuku ndaa, vasu na kuui ja sk ruu, ko taka nanitau. 23

Ko nu n uu na koto uu yv roo naa ra, kuankoyo nga uu. Ti na kachi ndaa ri nuu ra naa ra ja ruu, maa See Yv uyv, xnaka ja nchaa ri ti sa ndekava ra kuikonuu ra taka uu Israel. 24Ndee naa ra, ja ka jini ra ja ni n ndajaa tu kuu kuanu ga ja kuu chaa yndaa da, ti ni n chaa junukuachi tu kuu kuanu ga da ja kuu jitoo da. 25Chi nu na saa ndevaa yv jiin maa chaa kuanu un, ti suni siaan saa i jiin chaa ka kuu taka ndajaa da. Ti nu ka skonani i ruu Beelzeb (ja kuni kaan jauu kuanu), ti ndee ga ja nu tu kaan i sk roo naa ra ja ka kuu ra ndajaa ri kachi Jess.

Xndaku Jess nau kuu ja na koyuu yo

(Lc. 12.27)26

Siin Jess xndaku ya, ti ni kachi ya:Ja yukan kuu ja koto yuu ra

ndee ra yv kanda kuaan un, chi tu iyo ni n jniu saa xee i ja na kendo say nuu Yandios, chi taka ni kenda nuu ndijin. 27Ko jnuun xnaan ri nuu maa ni ra jaa naa ra, ti kaan ra taka nuu kanchuku yv naa i. 28Ti koto yuu ra ndee ra yv ka jani yk kuu, chi tu niin i au ra ja kani i. Ko maa Yandios kuu ja koyuu ra, chi maa ya kuu ja jani yk kuu n jiin au nuu infiernu.

29Maa Yandios kuu ja na kachi

nasa koo jiin maa ra naa ra. Jini ndaa yo yukan, chi undi saa kuachi un, jito vaa ya t, ja ni n t tu kanakava nuu uun nu tu kachi maa Tata ra Yandios. 30Ti ja roo naa ra, chi undi ixi xini ra ni kau ya nd n nd n. 31Ja yukan kuu ja koto xnd ini ra, chi yau ga ka nchaa n n ra nuu Yandios ja kuu n jn saa kuachi un naa t kachi Jess.

Yv ka y jiin Cristo Jess (Lc. 12.89)

32Siin Jess xndaku ya, ti ni

kachi ya:Taka yv nu na kachi ndaa ja ni

ka y i jiin ri, ti suni ruu nakachi ndaa ri nuu Tata ri, ya kancha ya andv, ja jini ri maa i. 33Ko nu na chisay i ruu nuu yv, ti suni ruu kachi ri ja tu jini ri yv un nuu Tata ri, ja kancha ya andv ni kachi Jess.

Mateo10

22

Koto uu jnaan yv ja sk Jess (Lc. 12.5153; 14.2627)

34Siin Jess kaan ya, ti ni kachi

ya:Tu kani ini ra naa ra ja ni chaa

ri uyv jaa, ti saa ri ja na kukuee kunchuku mani yv naa i. Chi ni chaa ri, ko so ja nu na kandixia i ruu, ti koto uu jnaan yv naa i. 35

Koto uu n see y nuu tata da, ti suni n see s koto uu a nuu nana a, ti see janu un koto uu a nuu nana chiso a. 36Ja siaan kuu ja nu na kandixia yv ruu, ti koto uu jnaan maa i ini vee i naa i.37

Nu ukuu ini ra ruu, ko nu kundau ga ini ra tata ra jiin nana ra, ja siaan ti tukaa ga y ra jiin ri. Suni nu ka kundau ga ini ra see s ra xi see y ra, ti suni tukaa ga ka y ra ndaa ri naa ra. 38Ti nu tu ka ukuu ini ra ruu ja kundikun ra ruu, ti vasu na ku ra, ko tukaa ga ka y ra jiin ri. 39Chi taka yv ka kuni nama i maa i nuu uyv jaa, ti tukaa nanitau i ja kuu saa ni. Ko nu na nakani ini i ti xndoo i taka un ja na kundikun i ruu, ti nanitau i ja kuu saa ni ni kachi Jess.

Nasa niin yo tau nuu Yandios (Mr. 9.41)

40Siin Jess kaan ya, ti ni kachi

ya:Nu n yv na kuantau jnuun

ri ja ka kaan ra, ti suni jantau i maa ri. Ti yv jantau ruu, suni ja ni jantau i Tata ri, ya ni taji ruu. 41

Ti n yv nu na kuantau i jnuun Yandios ja kaan n profeta, ti suni niin i tau i nanu ni niin profeta un. Ti nu n yv na kuantau i n

chaa vaa ja ni y da jiin ruu, ja so ja kuu da chaa vaa, suni niin da tau da nanu niin chaa vaa un. 42

Ti vasu savaa ni ga yv nu na kuaa i n vasu nducha vijin nuu chaa ndau ja ka ndikun da ruu, ti na kachi ndaa ri ja suni iyo tau yv un ni kachi Jess.

Chaa ni ka jika jiin Juan, chaa skuanducha (Lc. 7.1835)

11 Nu ni nd ni xndaku Jess nuu nd uxi uu ndajaa ya, ni kee ya kuan xnaan ya nuu yv uu kaiin yajni un.2

Ti Juan, chaa ni skuanducha un, ja kande da vekaa. Ti nu kande da un, ni niin da jnuun taka jniu saa Cristo. Yukan ti ni taji da uu chaa ka jika jiin da un kuankoyo da nuu kande Jess, 3ti ni ka jikajnuun da ya siaan:Maa ni kuu Cristo ja ni

chisojnuun Yandios ja kii nu? Xi kundatu yo nga nu? ni ka kachi da.4

Yukan ti ni kachi Jess:Kuankoyo naa ra ti kani jnuun

nuu Juan naa ra taka ja ni ka jini ra jiin taka jnuun ni ka jinisoo ra jaa naa ra. 5Kani jnuun nuu da ja ka ndundijin nduchi chaa kuaa un, jiin ja ka ndokaka chaa tkuku un, jiin ja ka ndundoo chaa ka jnaan kuee ndy teyu un. Suni chaa soo un ka ndundijin soo da, jiin ja ka nandoto ndy naa i, jiin ja kuu nuu yv ndau kaan ri jnuun Yandios nasa nanitau i kachi Jess.

6Ti kachi jiin da ja kandichi

Yandios jiin yv tu ka yuu i kundikun i ruu, vasu na koo ndoo koo nene i ja sk ruu.

Mateo10 , 11

23

7Nu ni ka yaa chaa un kuaan

da, ti ni kejaa Jess kaan ya jiin yv un ja na chaa kuu Juan, ti ni jikajnuun ya:Na ni ka jandee ra undi nuu

uun tee un, ndoo ka ndoo ini ra ja saa chaa un? Ti tu ni ka jini ra n chaa un nanu n yoko icha ja kanda jiin tachi un, ti chaa un tu ni sama nuu nuu da jnuun kaan da, chi n ni jnuun ni kaan da. 8Ti nu ni ka jandee ra yukan, Xi ni ka jini ra ja uun chaa un sama vaa nu? Chi na kachi ri ja yv ka uun sama fino kanchuku da vee chaa ka kuu rey. 9Ti ndoo ni ka jandee ra nusa? Xi ka jani ini ra ja maa da kuu profeta ja kaan jnuun Yandios nu? Ti jandaa ndixia kuu ja maa da kuu da n profeta ja kaan da jnuun Yandios. 10Ti sk Juan kuu ja kaan nuu tutu ii Yandios siaan:

Na taji ri tajnu ri ja na koxnuu da jaa da.

Ti na satuva da yv naa i sa kiin ra.

Ni kachi Yandios, kachi tutu.11

Jandaa na kachi ri ja tukaa ga iyo ni n yv nanu Juan ja kuanu ga ja kuu Juan, chaa skuanducha un. Ko yv ja, ja ni ka jantau jnuun sk ja nasa kv i ndaa Yandios, ti tau Yandios jniu nuu i, vasu tu ka ndiso jniu i nanu Juan, ko kuni ga yv un jniu anu ga ja saa ya ansu maa da. 12Undi na ni chaa Juan, chaa skuanducha un, ti undi vijna, uu xaan sa ka kandixia yv jnuun kaan ri ja na kuu kv i ndaa Yandios, ti tau ya jniu nuu i. Ti nn yv ka ukuu xaan ini, yukan ni kuu ja kuu kvkoyo

i ndaa ya, ti tau ya jniu nuu i. 13

Taka profeta, chaa ni ka kaan jnuun Yandios jiin jnuun kaan ley Moiss un, chaa yukan ni ka kaan jnuun sk uu nuu tau Yandios jniu, sa ni chaa Juan. 14Ti nu ka kuni kandixia ra naa ra ja Juan kuu maa profeta ja saa jniu nanu ni saa profeta Elas na janaan, nava yoso nuu tutu Yandios ja kii. 15Yv ka kuni chunsoo, na chunsoo i jnuun jaa.16

Jaa na kachi ri jiin nau ja skejnaan ri yv kanchuku kv vijna. Chi yv ka iyo vijna ka kuu i nanu suchi kuachi nu ni ka nukoo i nuu yau ja ka ysk i, ti ka kana xini jnaan i, 17Ka tv yo xkili, ko tu ni ka jitajaa i. Ti kuaka xaan ni ka jita yo n yaa, ko tu ni ka ndee i, ni ka kachi i. 18Siaan kuu kv vijna, chi ni kii Juan, ni kuncha da. Tu ni jii da ndx, ti iyo nasa xndondicha da ini da. Ti roo ni ka kaan ra ja ni y da jiin n tachi xaan. 19Yukan na ti ni chaa tu ruu, maa See Yv uyv, ja yaji ri ti jii ri, ti ka chakuachi ra ruu ja yaji xaan ri ti jii xaan ri vino, ti kuu ri amigo chaa ka kinyau puesto. Nusa ti tu ni ka kandixia ra jniu ni saa Juan, ni tu ni ka kandixia ra jniu ni saa tu ruu nu? Ko tundo saa, chi yv tuva, ka jini i ja iyo vaa savaa ni ga jniu ni tau Yandios nuu ri jiin Juan ni kachi ya.

Yv uu ni ka nduniin ini (Lc. 10.1315)

20Yukan ti ni kejaa Jess

kankuachi ya sk yv uu nuu ni saa ya kuaa jniu anu un, chi

Mateo11

24

taka yv uu un, tu ni ka nakani ini i nuu kuachi i, ti ni kachi ya:

21Na xaan ga xndau roo, yv

uu Corazn! Na xaan ga xndau roo, yv uu Betsaida! Sa ti uu Tiro jiin uu Sidn ni saa ri taka jniu anu un nava ni saa ri nuu uu ra naa ra, va ja ni kuu jnaan ni ka nakani ini yv un nuu kuachi i niku. Ti kuun i sama nday, ti nakuchi i yaa ja na kuu sea i ja ni ka nakani ini i. 22Ko na kachi ri ja kv nu na chaa juicio ti niin ga kii nundoo sk ra naa ra ja kuu yv uu Tiro jiin Sidn. 23Ti roo, yv uu Capernaum, ka jani ini ra ja ni nduanu ga uu ra nu? Tuu, chi suva ni nukuu ga uu ra, ti ndundau ga ra ja kuu taka ga uu. Sa ti taka jniu anu ni saa ri uu ra jaa, ni saa ri uu Sodoma niku, va ni siin ga uu un undi vijna niku. 24

Ko na kachi ri nuu ra naa ra ja kv nu na chaa juicio, ti roo kuu ja niin ga kii nundoo sk ra ja kuu sk yv uu Sodoma kachi ya.

Kaan Jess ja tu y jnuun tatu ya nuu yo

(Lc. 10.2122)25

Ti kv ja ni jikantau Jess nuu Tata ya Yandios, ti ni kachi ya:Nakanajaa na niin, niin ja kuu

ni Tata na, ti maa ni yindaa andv jiin uyv. Nakutau na nuu ni, chi tu ni stuu ni taka jnuun vaa un nuu chaa tuva un, ko ni stuu ni jnuun un nuu yv ndau ja ni ka nakani ini. 26Ni kuu siaan, chi siaan ni kuu ini maa ni kachi Jess.

27Ti ni siin Jess xndaku ya nuu

yv un, ti ni kachi ya:

Tata ri, ni nakuaa taka jniu jaa nuu ri. Ti maa ni ya kuu ja jini ndaa kut nava ndoo inijnuni ri, ja kuu ri See maa ya. Ti suni ruu, ja kuu ri See ya, jini ndaa kut ri inijnuni maa ya, ja maa ya kuu Tata ri Yandios. Ti maa n ni ruu, ja kuu ri See ya, kuu ja xnaan nuu yv nasa kaa maa Tata yo Yandios. 28

aan nuu ri naa ra roo ja ka nd ini, ti ka nduku ra ichi kiin ra ja na kenchaa kuachi ra, ti ruu na nama roo naa ra, ti tukaa kondoo ra jiin kuachi ra. 29Jaa kuu nanu n yugo ja chuxndee yo xini yunta nu ka saa t jniu, ti suni siaan na kuaa ri n jniu nuu ra, ti tu y jniu un, ja tu kuu saa ra. Chi so ja na chunsoo ra jnuun kaan ri, ti kuandatu ra nuu jnuun un. Chi ruu, vaa ini ri jiin ra naa ra, ti undau ini ri ja nama ri roo jiin au ra naa ra. 30n jniu taya kuu ja kuaa ri nuu ra, ti tu niin iyo ni kachi Jess.

Jniu ni ka saa ndajaa Jess n kv ndetatu

(Mr. 2.2328; Lc. 6.15)

12 Ti kv ja kuaan Jess jiin ndajaa ya, n kv ndetatu, ti ni yaa ya n uun nuu kaa triu. Ti ndajaa ya, ni ka kejaa da ka jnuun da yoko triu. Ka skoyo da ti ka yee da triu un, chi ka jii da soko. 2

Ti nu ni ka jini chaa fariseo un, ti ni ka kachi da jiin Jess:Ndee, ndoo ka saa ndajaa ra

jniu ja tu iyo vaa ja saa yo kv ndetatu? ni ka kachi da.3

Ti ni kachi ya:Xi tu ni ka skuaa ra n tutu

nava ni ka jnaan David n kv na

Mateo11 , 12

25

ni ka jii da soko, jiin uu ga jnaan da nu? 4Jini ra ja ni ka kv da ini vee ii Yandios, ti ni ka yee da staa stila ii un, ja ni maa da jiin uu ga jnaan da un, tu kuu kaji da naa da, chi nn sutu un kuu ja ka yee staa stila un niku. 5Xi tu ka skuaa ra nuu ley Moiss, nuu kachi ja ni sutu un, tu ka ndetatu da ja kuu kv ndetatu, ti ansu suni n kuachi kuu un nu? 6Ko na kachi ri nuu ra, ja vijna ti iyo n ja kuanu xaan ga ja kuu sutu ka kuanu ini veuun kanu un. 7Ko maa ra naa ra, tu ka chaku ini ra ndoo kuni kaan junuun ja yoso nuu tutu ii, ja ni kaan Yandios: Ruu, kuni ri ja na kuankanu ini nuu jnaan ra naa ra, ti ansu ja ka soko ra kt nuu Yandios, ni kachi ya. Sa ti ka chaku ini ra jnuun un naa ra, ti va tu chakuachi ra yv naa i ja ka iyo falta i. 8Chi ruu, maa See Yv uyv, kuanu ga ri, ti tau ri jniu nuu kv ndetatu jaa ni kachi ya.

Ni nduvaa n chaa ni ichi ndaa (Mr. 3.16; Lc. 6.611)

9Yukan ti na kuaan Jess, ni jaa

ya n veuun Israel un. 10Ti yukan kande n chaa ni ichi n ndaa da. Ko vanuxia chaa fariseo un ka nduku da nasa chakuachi da Jess, ti ni ka jikajnuun da ya:Kuu saa yo tajna n yv kuu

ja kuu kv ndetatu nu? ni ka kachi da.11

Ti ni kachi Jess:Nu nau roo ka avaa n ll,

ti nu na kinikava t n yau ja kuu n kv ndetatu, ti tu kin tava ra t nu? 12Ti ansu yau ga nchaa n

yv ja kuu ll un nu? Ja yukan kuu ja na kachi ri ja kuu saa yo n jniu vaa ja kuu kv ndetatu ni kachi Jess.13

Yukan ti ni kachi ya jiin chaa ni ichi ndaa un:Skaa ndaa ra kachi ya.Ti nu ni skaa chaa un ndaa da,

ti ni nduvaa ni nanu kaa ndaa da. 14Ti ni ka kekoyo chaa fariseo un kuaan da, ti ni ka kejaa ka ndajnuun da nasa kuu kani da Jess.

Jnuun ni kaan Isaas undi na janaan

15Nu ni jini Jess nava ka ndoo

ini chaa fariseo un, ni kee ya yukan ti kuaan ya. Ko kuaa xaan yv kuankoyo jiin ya, ti ni saa ya tajna tjn yv ka kuu. 16Ko niin xaan ni xndaku ya nuu yv un ja tu kani da jnuun nau ja kuu ya. 17Yukan ti ni kundaa jnuun ni kaan profeta Isaas na janaan, na ni kachi da: 18 Chaa junukuachi nuu ri jaa,

kuu ja ni nakaji ri.Chaa jaa kuu ja kundau ga ini

ri, ti kus ini ri jiin da.Kuaa ri Espritu ri nuu da, ti

xndaku da nuu taka nacinja nau kuu maa jnuun ndaa, ti

na kuandatu yv jnuun un. 19 Ni tu kava vixi ini maa da, ni tu

kachi da nuu ni n yv nau ja kuu da.

Ti ni n yv tu nakuni i ndusu yuu ya.

20 Tu kuaa da nundoo nuu taka uu ndau, chi suva kuaa da jnundee ini undi kv na kiin da jniu anu da,

ti tau da jniu nava iyo.

Mateo12

26

21 Ti kv un sa na kandixia ndaa yv taka nacin maa da.

Siaan ni kachi profeta Isaas.

Ka chakuachi da Jess ja ndiso jniu ya nuu jauu

(Mr. 3.1930; Lc. 11.1423; 12.10)22

Yukan ti ni ka janchaka da n chaa kuaa ja suni n da, ti jnaan da tachi xaan. Ni saa Jess tajna chaa un, ti ni kuu ndee da, ti ni kuu kaan da. 23Tend yv un ni ka naa ini, ti ni ka kachi:Xi jaa kuu See rey David ja

ni jii undi na janaan nu? ni ka kachi da.24

Ko nu ni ka jinisoo chaa fariseo jnuun un, ti ni ka kachi da:Keniin chaa jaa tachi xaan un

kuankoyo, ko jiin sv maa jauu kuanu un (ja suni nani Beelzeb), chi yukan kuu ja yndaa taka tachi xaan un ni ka kachi da.

25Nu ni jini Jess ja siaan ka

ndoo ini chaa un, ti ni kachi ya:Nu n gobiernu, na kusn da

jiin yv da ti kejaa kanaa da naa da, ti gobiernu un tu ku, chi naa. Suni siaan nuu n uu xi n familia, nu tu ka iyo n nuu ini, ti familia un, tu kuu kunchuku mani. 26

Ti suni siaan kuu nu maa jauu un na keniin tachi xaan un kiin ja kuu ndajaa maa. Nu siaan na saa, ti ka sasn jnaan maa, ti nasa ku jiin jniu ndiso un nusa?27

Ti ka kaan ra ja ruu keniin ri tachi xaan un kuankoyo jiin sv maa jauu kuanu un. Ko sa ti siaan kuu, ti va suni yv ka skuaa jiin ra naa ra, va suni kuu keniin i tachi xaan un jiin sv maa jauu un kinkoyo. Ja yukan na kachi ri

ja maa ni ra ka yuji jiin jnuun ka kaan ra un. 28Ko ruu keniin ri tachi xaan un jiin jnuun Espritu Yandios. Yukan kuu ja, ja ni chaa jniu anu Yandios ja kuu nuu ra naa ra. 29Ja siaan, ti saa yo nanu ja n ni kuu ja nu kuni yo sakuina yo vee n chaa niin xaan da, ti kuni yo chaa un xnakan, ti sa kuu sakuina yo ja avaa da. Ti suni siaan kuu jaa chi ni kundee ri jiin chaa uu un, ti ni keniin ri ndajaa da un kuaan.

30Ti na kachi ri nuu ra naa ra

ja kuu yv tu ka kaan vaa jaa ri, ti yv un jito uu i ruu. Yv tu kejnaan jiin ri, jachanuu i yv ka kuni kejnaan jiin ri.31

Ja yukan kuu ja na kachi ri nuu ra naa ra ja iyo jnuun kanu ini Yandios ja kuu yv ka saa taka nuu kuachi. Suni nuu yv ka kaan ndevaa, vatu ni kuankanu ini Yandios nuu i. Ko yv ysknchaa Espritu Santo, jankv kuankanu ini Yandios nuu i. 32Ti savaa ni ga yv na kaan ndevaa ni ga sk ri, ti kuankanu ini ri nuu i. Ko nu nau ja na kaan ndevaa sk Espritu Santo, tukaa ga iyo jnuun kanu ini, ni nuu uyv jaa ni nuu nga uyv ja kii nga kuiya ni kachi Jess.

Jiin ndee yujnu un nakuni yo na yujnu kuu

(Mt. 7.1720; Lc. 6.4345)33

Siin Jess kaan ya, ti ni kachi ya:Nu n yujnu vaa, ti kuaa ndee

vaa. Ti nu n yujnu kuee kuu, ti suni ndee kuee kuaa. Jiin ndee un, ti sa nakuni yo naa nuu yujnu kuu. 34Yukan na kachi ri ja ka kuu

Mateo12

27

ra nanu koo xaan jiin see t, chi ndevaa xaan ka saa ra. Ti tu kuu kaan ra n jnuun vaa, chi maa ra tu vaa ini ra naa ra. Ti yuu ra chi ka kaan nava ndoo ini au ra. 35Chaa vaa un chi kaan da n jnuun kuajniu, chi iyo ndoo au da. Ti chaa ka saa ndevaa un, chi kaan ndevaa kut da, chi tu iyo ndoo ini au da. 36Ti na kachi ri nuu ra ja nu na jaa kv chaa juicio, ti kv ja, ti tend yv nakuaa i jnuun nuu taka jnuun ndevaa ni kee yuu i ja ni ka kaan i un. 37Ti sk jnuun kaan ra, ti kendo vaa ra. Ti suni jiin jnuun kaan ra un, jnanu ndatu ra ni kachi Jess.

Chaa fariseo ka jikan da n jniu anu

(Mr. 9.12; Lc. 11.2932)38

Yukan na ti ni ka kachi uu chaa fariseo jiin chaa ka xnaan ley un nuu Jess:Maestro, ka kuni na ja saa ni

n jniu anu ja na ndee na ni ka kachi da.39

Ti ni kachi Jess:Taka yv ja tu ka kuni kuandatu

i nuu Yandios, ka kuni i ja na saa ri n jniu anu nuu i, ko jankv saa ri jniu anu un, chi nn jiin vanuxii nundoo ni jnaan Jons, chaa ni kuu profeta na janaan, yukan ni kuu ja xnaan ri. 40Chi nanu ni kundee profeta Jons uni nduu ti uni jakuaa chii n chk kanu xaan, ti suni siaan ruu, maa See Yv uyv, kendo ri chii uun un uni nduu ti uni jakuaa. 41Ti sk uu Nnive nuu ni jaan profeta Jons, ti yv ni kunchuku uu un, nandoto i kv na chaa juicio

ja xndichi ya yv kv vijna, ti naa ini i ndee i nuu yv kv vijna. Chi tend yv Nnive ni ka nakani ini i na ni kaan profeta Jons jnuun Yandios. Ko ruu vii ga kuanu ri ja kuu Jons, ti roo naa ra tu ka chunsoo ra ja nakani ini ra naa ra.

42Suni n aan ni kuu reina ja ni

tau jniu n uu ichi sur, nandoto a kv nu na chaa juicio, kv nu na xndichi ya yv kv vijna. Ti naa ini a ndee a nuu yv kv vijna sk ja niin ini i, chi maa a undi jika xaan ni kii a ja ni unsoo a jnuun ndichi ni kaan rey Salomn na janaan. Ti vijna vii ga kuanu ruu ja ni kuu Salomn, ti roo naa ra tu ka chunsoo ra jnuun xndaku ri nuu ra kachi ya.

n tachi xaan ja nandeoku (Lc. 11.2426)

43Siin Jess kaan ya, ti ni kachi ya:

Nu n tachi xaan un na xndoo n yv, kuaan ti jikonuu nuu uun ichi ja nduku nuu ndetatu. Nu tu niin ti ndoo ini: 44Na nandeoku ri vee nuu ni kundee ri un. Ko nu ni najaa, ti jini ja iyo nua ini chaa un nanu n vee iyo nua, ja iyo ndoo, ti iyo tuva. 45

Yukan na ti kiin tachi un ti kin kuaka uxia ga tachi xaan un ja kanda vii ga ja kuu maa. Yukan na ti nchaa ti ndvkoyo kunchuku jiin chaa un. Yukan na ti chaa un vii ga nduu da ansu nava ni kaa da undi nuu. Ti suni siaan vii ga koo nundoo nuu yv ka saa ndevaa kut ja ka iyo kv vijna

kachi Jess.

Nana Jess jiin ani ya (Mr. 3.3135; Lc. 8.1921)

46N kaan ga Jess jiin yv un,

ti ni jaa nana ya jiin ani ya, ni ka

Mateo12

28

kendo da fuera ti ka kuni da kaan da jiin Jess. 47Ni jaan n chaa ni jan kaxjnuun nuu ya, ti ni kachi da:Nana ni jiin ani ni kaiin da

fuera un, ti ka kuni kaan da jiin ni ni kachi da.

48Ti ni kachi ya jiin chaa un:

Nau kuu nana ri ti nau ja kuu ani ri kachi Jess.49

Yukan ti ni xnaan ya ndaa ya nuu taka ndajaa ya, ti ni kachi ya:Jaa ka kuu nana ri jiin ani

ri. 50Chi vasu savaa ni ga yv nu na saa i taka jniu tau Tata ri ja kancha ya andv, ti yukan kuu nana ri, ani ri jiin kuaa ri ni kachi ya.

Jnuun n chaa saka triu (Mr. 4.19; Lc. 9.48)

13 Kv un ni kee Jess vee un kuaan ya, ti ni nukoo ya yuu lago Galilea un. 2Ti kuaa xaan yv ni ka kututu nuu ya. Yukan ti ni kv ya ini n barco, ni kv ya ini nducha un, ti tend yv un ni ka kendo nuu t yuu nducha un. 3

Yukan ti ni xnaan ya nuu yv un siaan, ni kachi ya:n chaa jitu triu ni kenda da

kuan saka da triu.4

Ti nuu kuaan da jacha da triu un sava triu un ni ka nukoyo ini ichi, ti ni ka chakoyo saa un naa t, ti ni ka nastutu t. 5Uu ga triu un ni ka jinu nuu yuu nuu kanchuku yaxin uun, ti ni jinu triu un, chi ni niin kajin. 6

Ti nu ni kaa ndikandii, ti ni kuu nini xaan, ti ni ka ichi triu un, chi tu ni niin yoo. 7Sava ga triu un ni ka jinu nuu y yoo nuiu. Ti nu ni kaa numa nuiu un, ti ni ka jas nuu triu un. 8Ko sava ga triu

un ni ka jinu i nuu y uun vaa, ti ni kaa triu un ti ni janu, ti vaa xaan ni kuu. Sava yoko triu un ni nakuaa n ciento triu nuu n triu tata. Uu ga ni ka nakuaa uni xiko triu, ti uu ga oko uxi. 9Ti nau roo na kuni chunsoo, ti chunsoo vaa jnuun kaan ri kachi ya.

Xndaku Jess jnuun ni kaan ya un (Mr. 4.1012; Lc. 8.910; 10.2324)

10Yukan ni ka tuva ndajaa Jess

nuu ya, ti ni ka jikajnuun da:Ndoo kaan ni siaan nuu yv

jaa, ti ndoo kuni kaan jnuun un, nusa? ni ka kachi da.11

Yukan ti ni kachi ya:Ja kuu roo naa ra, xnaan

Yandios nuu ra naa ra nasa kuu jniu tau ya, ko yv jaa tu kujnuni ini i nasa kuu jniu un. 12Ti yv na kandixia jnuun Yandios, ti vii ga niin jnaan i inijnuni i ja kunukuachi i nuu ya. Ko yv ja tu kandixia, ti vii ga kendo i, jaku ga koo i, ansu nava ni kaa i undi nuu. 13Ja yukan kuu ja kaan ri jnuun jaa nuu yv naa i, chi vasu ka usoo i jnuun kaan ri, ti ka ndee jniu saa ri, ko tu ka chaku ini i. 14Ja siaan ka saa i, ti yukan kundaa jnuun ni kaan profeta Isaas na ni kachi da:

Roo, vasu na kunsoo ra naa ra, ko tu chaku ini ra.

Ndee ra jiin nduchi ra naa ra ko tu kojnuni ini ra, chi tu kuni ra.

15 Chi yv niin xaan ini ni ka nduu ini yv jaa, ti tu ka chunsoo vaa i.

Ti nanu ja ka ndiyu nduchi i, chi tu ka nakuni i jandaa.

Mateo12 , 13

29

Chi ni tu ka chunsoo i, ti ni tu ka chaku ini i.

Ni tu ka xndoo i kuachi i ja ndv i jiin ri,

ti na nama ri i.Siaan ni kachi profeta Isaas, kachi tutu Yandios.16

Ko kandichi Yandios jiin roo naa ra, chi ka ndee ra jiin nduchi ra, ka jini ra jniu saa ri, ti ka jinisoo ra jnuun kaan ri. 17Ti jandaa na kachi ri nuu ra naa ra ja kuaa xaan profeta ni ka kikoyo na janaan, jiin yv vaa un, ni ka ukuu ini i ja kuni i taka ja ka jini ra jaa vijna, ko tu ni ka jini i. Suni ni ka ukuu ini i ja kunsoo i taka jnuun ka jinisoo ra jaa vijna, ko tu ni ka jinisoo i ni kachi Jess.

Xndaku Jess nasa kuni kaan jnuun chaa saka triu un

(Mr. 4.1320; Lc. 8.1115)18

Siin Jess xndaku ya, ti ni kachi ya:Kunsoo naa ra nasa kuni kaan

jnuun chaa saka triu un. 19Yv ka unsoo nasa kuu jniu tau Yandios ko tu ka chaku ini i, yv yukan ka kuu nanu triu ni jinu nuu yuu ichi un. Chi chaa jauu un ti kencha taka jnuun vaa ni chaku ini i. 20Ti triu ni jinu nuu kanchuku yaxin uun nuu yuu, kuu i nanu yv ni ka jinisoo jnuun kaan ri, ni ka jantau i, ti ka kus ini i jiin. 21Ko vanuxia changa ga ku ini i jiin jnuun un, ti nu ni ka kejaa ka jito uu yv i ja sk jnuun un, ti ka nakani ini i ti tukaa ga ka siin i. 22Ti triu ni ka jinu nuu y yoo nuiu un, kuu nanu yv ni ka chunsoo jnuun un, ko

ka nd ga ini i ja kuu taka ga ja iyo nuu uyv jaa, ja na kuu riku i. Ti yukan kuu ja jas ja tu ka siin jiin jnuun Yandios, chi tu ka kuni kuandatu i nuu jnuun ya. 23Ko triu ni ka jinu nuu uun vaa un kuu nanu yv ni ka jinisoo, ti ni ka chaku ini i nasa kuu jnuun Yandios, ti ka siuku i jiin. Sava i ka kuu nanu triu ni ka nakuaa n ciento triu nuu nd n nd n xini, xi uni xiko, xi oko uxi triu nuu nd n nd n xini ni kachi Jess.

Jnuun n yuku kuee ni kaa mau triu

24Yukan ti ni kaan tuku Jess

nga jnuun jaa, ti ni kachi ya:Nava kuu kv yv ndaa Yandios

ja na tau ya jniu nuu i, kuu nanu n chaa ni saka triu vaa nuu uun da. 25Ko nuu ni naa mana da ka kixi da, ti ni jaa n chaa jito uu chaa xiin jniu un, ti ni jacha da ndkn yuku kuee nuu triu chaa un, ti kuaan da. 26Nu ni janu triu un, ni kejaa kuu yoko. Yukan ti sa ni ka jini da ja iin yuku kuee un jiin. 27Yukan ti ni ka jaan muzu da, ti ni ka kaxjnuun da nuu chaa xiin triu un ja siaan ni kuu, ti ni ka kachi da: Taa, Ansu mani triu vaa ni jacha ni nu? Ti nanu ni kii yuku kuee un nusa? ni ka kachi da. 28Yukan ti ni kachi chaa xiin triu un: Va n akuasun ini ni saa, kachi da. Ti ni ka kachi muzu un: Kuni ni ja na kiin jnuun na yuku un nu? ni ka kachi da. 29Ti ni kachi chaa xiin triu un: Tuu, chi nu na jnuun ra yuku un naa ra ti suni kaa triu un. 30Sia, na kuiin maa, ti undi na kuanu triu un, ti sa

Mateo13

30

na taji ri muzu ja na kiin kancha da yuku kuee un xnaka. Ti na kancha da nuni ti na kama yo, ti sa na nastutu da triu un, ja na ndv vaa ini vee ri, kachi da ni kachi Jess.

Jnuun n ndkn lulu (Mr. 4.3032; Lc. 13.1319)

31Ti ni siin kaan Jess:

Kaan ri n jnuun nasa kuu kv yv kuaa ndaa Yandios, ja na tau ya jniu nuu i. Yukan kuu nanu n ndkn lulu nu ni xndee yv ti kejaa janu. 32Jandaa kuu ja kuu n ndkn lulu ga ja kuu taka ga ndkn, ko nu na kuanu, ti yukan kuu ja kuu kanu xaan ga ja kuu taka ga yuku. Ti kuu nanu n yujnu kanu xaan tonto nu ka jaan saa, ti ka saa t taka t nuu ndaa yujnu un

kachi ya.

Jnuun levadura (Lc. 13.2021)

33Suni ni kachi ya nga jnuun

jaa:Kaan ri nga jnuun ja nasa kuu

kv yv kuaa ndaa Yandios, ja na tau ya jniu nuu i. Yukan kuu nanu levadura ja jajniu n as ja sakanuu a jiin n bolsa yuchi, ti ja tl levadura un saa ja najinu n tuu yuja un kachi Jess.

(Mr. 4:3334)34

Tjn nuu jnuun ni jajniu Jess ni kaan ya nuu yv naa i, ti tukaa ga naa jnuun ni kaan ya ja kuu jnuun un. 35Yukan ni kundaa jnuun ni kaan profeta na ni chaa da tutu:

Xndaku ri nuu yv jiin savani ga jniu.

Siaan kaan ri jnuun jaa ja ni kendo say undi kv ni nukoo uyv.

Ni ka kachi profeta ni kachi Jess.

Xndaku Jess sk jnuun yuku kuee36

Yukan ti ni kanxiau Jess jiin yv un, ti kuaan ya. Ni najaa ya vee. Yukan ni ka ndututu ndajaa ya jiin ya, ti ni ka jikajnuun da:Kachi ni nasa kuni kaan jnuun

sk yuku kuee ni kaa nuu uun un ni ka kachi da.37

Yukan ti ni kachi Jess jiin da:Ja saka triu vaa un kuu ruu,

maa See Yv uyv, 38ti uun un kuu uyv. Triu un kuu yv ja y nuu tau Yandios jniu. Ti nanu yuku kuee un, ka kuu yv ja ka y jiin jauu un. 39Ti akuasun ini ja ni xndee ndkn kuee un kuu maa jauu. Ti kv ndututu triu un kuu nanu kv na nd uyv jaa. Ti chaa ka nastutu triu un ka kuu maa ngel Yandios ja kikoyo andv. 40

Ti siaan nanu kuu jiin yuku un ja nastutu yo ti kama yo. Ti suni siaan kuu nu na jaa kv na naa uyv. 41Ko maa See Yv uyv, taji ya ngel ya kikoyo i undi nuu andv, ti nastutu ya taka yv ka saa kuachi jiin taka yv ndevaa kut. 42Ti ngel un jnaa da yv un na kayu i nuu uun. Yukan kondoo i nundoo, ti kuyu yuu i, ti na kee y i jnuun i. 43Yv na kachi Yandios ja ka kuu i yv vaa, ti nakuaka ya i ja na kunchuku i uu nuu tau ya jniu, ti nduanu i nanu ndikandii un, ja jaa nduva ja kuu n tuu uyv yo. Ti nu na chunsoo ra naa ra, ti chunsoo jnuun kaan ri jaa kachi Jess.

Mateo13

31

Jnuun n jajnu xuun ysay44

Siin Jess xndaku ya, ti ni kachi ya:Kaan ri nga jnuun nasa kuu

kv yv ndaa Yandios ja na tau ya jniu nuu i. Yukan kuu nanu n jajnu xuun ysay chii uun. Nu n chaa na naniin jajnu xuun un nuu uun nga yv, ti nachisay tuku da nuu kande un. Ti ja kus ini da jiin ja kande un, nandeoku da ti xiko nd da ja avaa da ti kiin da, ti nakuaan da uun un kachi Jess.

Jnuun n yuu xiu ja fino xaan45

Siin Jess xndaku ya, ti ni kachi ya:Kaan ri nga jnuun nasa kuu

kv yv ndaa Yandios ja na tau ya jniu nuu i. Yukan kuu nanu n chaa yaku da nduku da yuu xiu fino xaan. 46Ti nu ni niin da n yuu fino xaan un ja nchaa yau xaan tonto ga, kiin da ti xiko da taka ja avaa da, ti kuaan da yuu fino unkachi Jess.47

Siin Jess xndaku ya, ti ni kachi ya:Kaan ri nga jnuun nasa kuu

kv yv ndaa Yandios ja na tau ya jniu nuu i. Yukan kuu nanu n unu ja chunde da nuu nducha mar, ti jn da taka nuu chk. 48Nu ni chitu unu un, yukan na ti chaa ka jn chk un tava da unu un yuu mar, ti yukan nukoo da nakaji da chk un, nasavaa da chk vaa un ini chika da, ti sukoyo da chk kuee un. 49Ti siaan kuu jiin yv na nd uyv jaa. Chakoyo ngel Yandios ja kii undi andv, ti sasn

i yv kuee un, ti suni sasn i yv ja na kachi Yandios ja ka kuu i yv vaa. 50Ti jnaa i yv kuee un ja na kayu i nuu uun, ti yukan nakani ini yv un ti ndee, ti kuyu yuu i ni kachi ya.

Ja kuu n ndajniu ava jiin ndajniu jaa

51Yukan na ti ni jikajnuun Jess

maa da naa da, ti ni kachi ya:Ka chaku ini ra taka jnuun jaa

nu? ni kachi ya.Ti maa da ni ka kachi da:Ka chaku ini na kachi da naa

da.52

Ti ni kachi Jess:Nu n chaa xnaan ley Israel, nu

na nakuni ndaa da nasa kuu nuu tau Yandios jniu, ti ni kuu da nanu n chaa xiin vee, ja jini da sasn da ndajniu jaa, ti sasn da ndajniu ava ni kachi Jess.

Tu ni ka jajnuun yv uu Nazaret ya (Mr. 6.16; Lc. 4.1630)

53Nu ni nd ni kaan Jess taka

jnuun un, ni kee ya kuaan ya. 54Ti ni najaa ya uu maa ya, ti yukan ni kejaa ya ni xnaan ya nuu yv ini veuun Israel uu yukan. So ni ka naa ini yv un, ti ni ka kejaa ka kaan:Nanu ni jan skuaa chaa jaa

taka jnuun un? Nasa kuu ja kuu saa da taka jniu anu un? 55Ti ansu see chaa yokon yujnu un kuu chaa jaa nu? Ti nana da kuu Mara. Ti ani da ka kuu Jacobo, Jos, Simn jiin Judas. 56Ti suni jaa kanchuku kuaa da jiin yo jaa naa yo. Ko nanu ni jan skuaa chaa jaa taka jnuun un nusa? kachi naa.

Mateo13

32

57Siaan ni ka ndee yv un ya

nanu n chaa ndevaa ni. Ja yukan kuu ja tu ni ka ndee nuu ya. Ko ni kachi Jess jiin da:Taka ga yv ka jaa ja yuun

n profeta, ja kaan da jnuun Yandios. Ko yv uu maa da, jiin yv ini vee da, tu kuantau i maa da kachi Jess.

58Ti ja yukan kuu ja tu ni saa ya

tjn jniu anu uu yukan, chi tu ni ka kandixia i ya.

Ni jii Juan, chaa ni skuanducha (Mr. 6.1429; Lc. 9.79)

14 Ti kuiya un ni kuu Herodes gobernador nuu uu Galilea. Ti ni niin da jnuun taka jniu saa Jess. 2Ti ni kachi da jiin chaa ka kuu ndajaa da un:Va nu suu Juan ja ni skuanducha

un kuu, ti va ni nandoto. Ja yukan kuu ja kuu saa taka jniu anu un

kachi da.3

Vanuxia Herodes ni jn da Juan, chaa ni skuanducha un, ni juni da chaa jiin yoo, ti ni chunde da chaa vekaa ja sk Herodas, aan ni kuu as ani da Felipe. 4Chi Herodas ni jito uu a Juan un, vanuxia ni kachi da jiin Herodes:Tu vaa ja kuncha ni jiin a nanu

as ni ni kachi da.5

Ti kuni Herodes kani da Juan niku, ko yuu da yv naa i, chi ka kandixia i ja Juan kuu n profeta ja kaan jnuun Yandios. 6Ko kv ni nasaa Herodes n viko ja ni sinu tuku da nga kuiya da, ti ni kee see s Herodas, ni jitajaa a nuu yv ni ka jakoyo vee da un, ti yukan ni kus xaan ini Herodes. 7Ti ni chisojnuun da nuu aan lulu un ja

kuaa da vasu savaani ga ndoo na kakan a nuu da. 8Ti aan lulu un ja ni ka ndajnuun a jiin nana a, ti ni kachi a jiin Herodes:Kuni na ja kuaa ni xini Juan,

chaa skuanducha un, nuu na ini n koo xita ni kachi a.

9Yukan ti ni kukuiya xaan ini

rey Herodes, ko