Tokiko agenda 21: Iraunkortasunerako Udal prozesua Ajangizen€¦ · Mugikortasuna eta garraioa_____ 47 4.5.1. Errepide Sarea eta Garraio azpiegiturak: ezaugarriak eta proiektuak

Tokiko agenda 21:

Iraunkortasunerako Udal prozesuaAjangizen

I. Dokumentua: Iraunkortasunerako Diagnostikoa

2.005eko Apirila

UDALTALDE 21 URDAIBAI-BUSTURIALDEAUDALTALDE 21 URDAIBAI-BUSTURIALDEA ESKUALDE-BATZORDEA

IHOBE, S.A.

Xabier González. TeknikariaMª Mar Alonso. Teknikaria

Agate Goyarrola. TeknikariaJosu Sanz. Teknikaria

U21 Urdaibai-Busturialdeko Batzorde Teknikoa

Joseba Irazabal. Udaltalde 21ko Teknikari-koordinatzaileaRafa Ensunza. Gernika Udaleko Izartu Teknikaria

Gaizka Aurrekoetxea. Bermeo Udaleko Ingurumen TeknikariaAmagoia Beika. Lanbide Ekimenak Zentroko Zuzendaria

Udal parte-hartzaileak

Pedro Isasi. Ajangizko alkateaAndoni Mingo. Arratzuko alkatea

Joseba Andoni Apraiz. Bermeoko Udaletxeko AlkateordeaJavier Gondra. Busturiako Alkatea

Asier Madarieta. Eako alkateaMiren Lourdes Eiguren. Elantxobeko zinegotzia

Ager Lejarreta. Ereñoko zinegotziaIñaki Madariaga. Errigoitiko alkatea

Gorka Uria. Foruko zinegotziaMiren Arantza Madariaga. Gautegiz-Arteagako alkatesa

Juan Félix Arejita. Gernika-Lumoko zinegotziaGurutze Solabarrieta. Ibarrangeluko zinegotziaJosé Antonio Bastegieta. Kortezubiko alkatea

Ramón Urresti. Mendatako alkateaJoseba Iñaki Lejarraja. Morga alkatea

Miren Nekane Garayo. Mundakako alkatesaFrantzisko Jabier Ondarza. Muruetako alkateaFrancisco Javier Gezuraga. Muxikako alkatea

Lourdes Aboitiz. Nabarnizko alkatesaJose Felix Goiri. Sukarrietako Zinegotzia

Aholkularitza-taldea: Ingurune S.L.- Prospektiker, S.A.

Julen Rekondo Bravo. TeknikariaArkaitz San José Martínez. Teknikaria

Jon Torre. TeknikariaAne Bustinduy. Teknikaria

Ibón Zugasti. TeknikariaMikel Irasuegi. Teknikaria

Ajangizko Tokiko Iraunkortasunaren Diagnostikoa 2005

1

AURKIBIDEA

0. DIAGNOSTIKOAREN SARRERA ________________________________________ 3

0.1. Udalerria eta Tokiko Agenda 21 ____________________________________ 3

0.2. Diagnostikoaren aurkezpena _________________________________________ 5

1.DEMOGRAFIA ETA BIZTANLERIA ______________________________________ 7

1.1. Biztanleriaren bilakaera __________________________________________ 7

1.2. Biztanleriaren egitura _______________________________________________ 8

1.3. Biztanleriaren berezko eta migrazio mugimenduak _____________________ 10

2. EKONOMIA ETA ENPLEGUA __________________________________________ 13

2.1. Jarduera eta egitura ekonomikoa ____________________________________ 132.1.1. Garapen ekonomikoaren egoera ___________________________________ 132.1.2. Sektore ekonomikoak____________________________________________ 14

2.2. Lan merkatua eta Enplegua _________________________________________ 16

3. GIZARTE EKINTZA, ELKARBIZITZA ETA ELKARTASUNA________________ 19

3.2. Osasun zerbitzuak eta biztanleriaren osasuna __________________________ 20

3.3. Hezkuntza eta Kultura _____________________________________________ 21

3.4. Euskara__________________________________________________________ 23

4. LURRALDEA, ANTOLAMENDUA ETA HIRIGINTZA ______________________ 26

4.1. Ingurune Fisiko eta Naturala ________________________________________ 264.1.1.Geologia, klima eta Hidrologia _____________________________________ 264.1.2. Flora eta Fauna ________________________________________________ 33

4.2. Lurralde antolaketa eta planifikazioa _________________________________ 384.2.1. Lurraldearen Antolamenduko Artezpideak ___________________________ 384.2.2.Lurraldearen Zatikako Planaren aurrikuspena eta LurraldearenAntolamendurako Arloko Plana _________________________________________ 39

4.3. Hiri Egitura eta Planeamendua ______________________________________ 454.3.1. Hiri planeamenduaren analisia ____________________________________ 454.3.2. Lurzoruaren erabilera eta hiri egitura________________________________ 464.3.3. Ingurugiroan eragin nabarmena izan dezaketen proposamenakplaneamenduan _____________________________________________________ 47

4.5. Mugikortasuna eta garraioa_________________________________________ 474.5.1. Errepide Sarea eta Garraio azpiegiturak: ezaugarriak eta proiektuak ______ 474.5.2. Udalerri barneko eta udalerrien arteko higikortasuna ___________________ 494.5.3. Irisgarritasuna__________________________________________________ 53

5. INGURUGIRO SEKTOREAK ___________________________________________ 53

5.1. Uraren ziklo osoa__________________________________________________ 535.1.1. Uraren hornikuntza, kalitatea eta kontsumoa _________________________ 54


2

5.1.2. Uraren saneamendua eta arazketa _________________________________ 545.1.3. Uraren ziklo osoaren kudeaketa ___________________________________ 56

5.2. Atmosferaren eta Akustikaren kalitatea _______________________________ 565.2.1. Igorpen atmosferikoak eta airearen kalitatea _________________________ 56

Isurketak ____________________________________________________________ 575.2.2. Hotsak eta kalitate akustikoa ______________________________________ 58

5.3. Energia __________________________________________________________ 595.3.1. Egitura energetikoa: azpiegiturak eta energia kontsumoa _______________ 595.3.2. Udalerri mailako energia kudeaketa ________________________________ 61

5.4. Lurzorua_________________________________________________________ 635.4.1. Potentzialki Politutako lurzoruaren inbentarioa ________________________ 635.4.2. Ekintzak eta Planak _____________________________________________ 63

5.5. Hondakinen kudeaketa _____________________________________________ 645.5.1. Hiri hondakinak_________________________________________________ 645.5.2. Hondakin Industrialak eta Arriskutsuak ______________________________ 68

5.6. Ingurumen arriskuak ______________________________________________ 685.6.1. Aktibitate industrialen ingurumen arriskuak___________________________ 685.6.2. Sailkaturiko aktibitateen kudeaketa _________________________________ 685.6.3. Arrisku natural eta industrialak_____________________________________ 685.6.4. Arrisku kudeaketa: Ekintza Planak _________________________________ 68

6. UDAL EGITURA ETA GIZARTEA_______________________________________ 69

6.1. Gizartea eta herritarren partehartzea_________________________________ 69

6.2. Ingurugiro informazioa eta sentsibilizazioa ____________________________ 696.2.1. Ingurugiroarekiko sentsibilizazioa eta hezkuntza gizartean ______________ 696.2.2. Udal eta erakundeen ekintzak _____________________________________ 69

6.3. Udalaren egitura __________________________________________________ 70

6.4. Herritarrek Iraunkortasunaren inguruan duten pertzepzioa______________ 71


3

0. DIAGNOSTIKOAREN SARRERA0.1. Udalerria eta Tokiko Agenda 21

Hiriek edota herriek beti ezarri eta islatu dituzte balore nagusiak zibilizazioen baitan.Historiaren aro ezberdinetan ere garapen ereduak hiri gizarteetatik ezartzen etorri dira.

Udalek ingurumen gaietako kudeaketan, betebeharretan eta arduretan duten garrantziarenerrekonozimenduak berezko lege-arauak gainditzen ditu, bereziki herri aurreratuenetan.

Tokiko Agenda 21 kontzeptua Rio de Janeiron (Brasil, 1992ko ekaina) sortu zen,Ingurumenari eta Garapenari buruzko Nazio Batuen Konferentzian edo “Lurreko Goi-bileran”. Gailur horretan “Agenda 21” (edo Programa 21) onartu zen, Garapen Iraunkorralortzeko bidean ekintza-plan orokorra. Agenda 21en 28. atalak "Agenda 21 babestekoTokiko Agintarien Ekimenak" izena du eta hauxe dio:

• 1996rako, herrialdeetako herri-agintari gehienek beren komunitaterako “Tokiko Agenda21”ri buruzko galdeketa-prozesua gauzatu beharko lukete beren herrietan.

• Herri-agintari bakoitzak elkarrizketa ezarri behar du bere komunitatearekin, gizarte-erakundeekin eta enpresa pribatuekin eta Tokiko Agenda 21 zabaldu behar du.

EB-ko Ingurumen Arloko VI. Ekintza Programak ere ("Garapen Iraunkorra lortzekobidean") herri-agintariak animatzen ditu zentzu bereko ekimenak garatzeko (3. eta 5.kapituluak).

1994ko maiatzean, ICLEIk deituta (The International Council for Local EnvironmentalInitiatives), 600 pertsona baino gehiago bildu ziren Danimarkako Aalborg hirian, besterenartean: Europako tokiko agintaritzetako ordezkariak, nazioarteko erakundeak, gobernunazionalak, zentru zientifiko aholkukariak eta partikularrak. Europako Hiri IraunkorrenLehen Biltzar honetan, Iraunkortasunera iristeko Hiri Europearren Gutuna heldu eta sinatuzen, egun, Aalborg-eko gutuna bezala ezagutzen dena.

Gutunean, atxikidura azaldu zutenen artean borondatea azaltzen zen Tokiko EkimenPlana edo Tokiko Agenda 21 idazteko, honek ekimen eta estrategia bateratuak eskatzenzituen, modu honetan hiriak XXI. mendean iraunkortasunerantz eramanez.

Aalborg-eko gutuna hedatzeko lehen denbora bat pasa eta gero, beharrezkoa zenekintzara pasatzea, eta horrela, Lisboan, 1996an, Iraunkortasunera iristeko Hiri etaHerrien Bigarren Biltzarra iragarri zen, non lanerako hamabi puntu adostu eta sakonduziren Tokiko Agenda 21en idazteko prozesuan eta beraien ezarpenean. Urte berean,Estambulen iragarritako Nazio Batuen Biltzarrak Gizakiaren Kokalekuaz (Habitat II) arituzen, bertan pertsona guztiek etxebizitza duin bat izateko eskubideaz eztabaidatu zen eta


4

gizakien kokalekuen garapen iraunkorraz, honek Agenda 21ren printzipioak bere hartuzituen.

2000ko otsailean, Hannover-en izan zen Iraunkortasunari buruzko Europako Hiri etaHerrien III. Biltzarra, bertan 1400 pertsonek hartu zuten parte, autoritate nazionalenordezkariak, eskualdekoak eta tokikoak, unibertsitateak eta Tokiko Agenda 21ekoprozesuetan inplikaturik dauden beste hainbat entitatek.

2004ko ekainean, berrogeita bost herrialdetako mila politikarik, teknikari adituek, gobernuzkanpoko erakundeetako nahiz tokiko administrazioetako ordezkarik Aalborg-ekoKonpromisoak sinatu zituzten Aalborg+10 Herri eta Hiri Iraunkorren Konferentzian. AipatuKonpromiso horiek hiriko iraunkortasunaren arlo ezberdinei lotuta daude; eta tokikogobernuek helburu kualitatiboak eta kuantitatiboak identifikatzen lagundu behar dute 10urte lehenago zehaztutako printzipioak finkatzeko.

Euskal eremuan, Euskal Autonomia Erkidegoko Ingurumen Babeserako 3/98 LegeOrokorrak Udalerriek iraunkortasunean oinarritutako estrategiak hartzea onartzen du, betiere gai urbano guztien inguruan ikuspuntu orokor bat izanaz.

Azken urteetan Lurralde Antolamendu eta Ingurugiro Sailetik batik bat Tokiko Agenda21eko prozesuak sustatu dira euskal udalerrietan , zentzu honetan egin diren ekimenetatikhonakoak nabarmendu daitezke:

• “Tokiko Agenden antolakuntzarako Gida Europearra” –ren Itzulpena, argitalpena etabanaketa.(ICLEI Gida)

• Urtero Udaletxeentzako dirulaguntza deialdiak Ingurumen Ekimen Planak etaprozesuak sustatzeko.

• “EAEko udalerrietan Tokiko Agenda 21 prozesuak Sustatzeko Programa 2000-2003”.• “EAEko udalerrietan Tokiko Agenda 21 garatu eta ezartzeko Gida praktikoa”-ren

argitalpena.• EUDEL-ek, IHOBE-k eta Eusko Jaurlaritzak sustatutako UDALTALDE 21 Proiektua;

EAEko 9 udalerritan Tokiko Agenda 21en gaineko proiektu-pilotoak ezartzeko.• UDALTALDE 21 eskualde mailako Lan Taldeak garatzea; Mankomunitateak,

Eskualdeko Garapen Agentziak eta Foru Aldundiekin lankidetzan.

Gaur egun, 170 udalerri baino gehiago eta 17 UDALTALDE 21 inplikatuta daude TokikoAgenda 21en ezarpenean. Garapen Iraunkorraren EAEko Ingurumen Estrategian (2002-2020) 2006. urterako ondoko konpromisoa biltzen da: 5.000 biztanle baino gehiagodituzten EAEko udalerri guztiek Tokiko Agenda 21eko beren programa diseinatuta izateada, banaka edo eskualdeka.


5

2003ko Azaroaren 26an UDALTALDE 21 URDAIBAI-BUSTURIALDEA konstituziohitzarmena sinatu zen. Lan-taldea hauek osatzen dute: Urdaibai-Busturialdeko hogeiudalerriek, Urdaibaiko Biosferaren Erreserbaren Patronatuak, Eusko Jaurlaritzako LurraldeAntolamendu eta Ingurumen Sailak –IHOBE S.A.ren bidez–, Bizkaiko Foru Aldundiak etaBehargintza Gernikako Lanbide Hastapen eta Sustapen zerbitzuak.

URDAIBAI-BUSTURIALDEKO UDALTALDE 21 osatzen duten udalerriak hauek dira:Ajangiz, Arratzu, Bermeo, Busturia, Ea, Elantxobe, Ereño, Errigoiti, Forua, Gautegiz-Arteaga, Gernika-Lumo, Ibarrangelu, Kortezubi, Mendata, Morga, Mundaka, Murueta,Muxika, Nabarniz eta Sukarrieta.

0.2. Diagnostikoaren aurkezpena

Aurkezten den Iraunkortasunerako Diagnosi hau pertsona askoren arteko lanaren ondoriobat da, administrazio ezberdinen, enpresa publiko zein pribatuen, eta entitate nolaherritarren lankidetzarekin batera. Diagnosi hau 2005. urte hasieratik Apirilera bitarteanegin da.

Iraunkortasunerako Udal Diagnostikoak, iraunkortasun irizpide eta modu integratzailebatean aztertzen du egungo egoera. Analisi honetatik abiatuz, Ingurumen Diagnosiaegiten da, eta hau Ingurumen Ekintza Plana definitu eta eraikiko duen oinarria izango da.Baina Planak ez du espero den jo muga bakarrik izan behar, baizik eta Tokiko Agenda21aren prozesuaren abiapuntua ere beharko du izan.

Tokiko Agenda 21 konpromezuzko dokumentu bat nola gerorako proiektu bat izango da,eta bertan gobernariak, herritarrak eta biltzen diren entitateak, beraien Udalerriko garapeniraunkorra lortzearren oinarriak jarriko dituzte.

1987an iraunkortasunaren kontzeptua iritzi publikoari aurkeztu zitzaion lehendabizikoz.Gro Harlem Bruntland andereak koordinaturiko informe batean, Ingurumen etaGarapenaren Munduko Batzordeak eskatuta, gizateriaren geroa garapen iraunkorrarierabat atxikitua azaltzen da, hau da, gizarteak egungo beren beharrak asetu behar badituere ondorengo generazioen beharrak konprometitu gabe izan beharko da.

Ondoko Diagnosi hau kapitulu ezberdinetan zatikatzen da ondoko gai esparruen arabera:

• Demografia eta biztanleria• Ekonomia eta enplegua• Gizarte ekintza, elkarbizitza eta elkartasuna• Lurraldea, antolaketa eta hirigintza• Ingurugiro sektoreak


6

• Udal egitura eta udalerriko gizartea

Azken Kapituluan, gai esparru bakoitzeko ondorioak aurkezten dira.

Iraunkortasunerako Udal Diagnostikoa UDALTALDE 21 URDAIBAI-BUSTURIALDEA LanTaldeak egin du Udaleko arduradun politiko eta teknikoen zuzendaritzapean eta udalazgaindiko beste erakunde batzuen teknikarien eta enpresa publiko zein pribatuenelkarlanean. Horretarako, eragile sozial eta ekonomikoen partehartzea eta INGURUNES.L. eta PROSPEKTIKER S.A. Aholkularitzen Laguntza Teknikoa kontuan hartu da.


7

1.DEMOGRAFIA ETA BIZTANLERIA1991. urteko Urtarrilean, Gernikako Udalerriarengandik bereiztean sortu zen Ajangiz.Nahiz eta enpresaren bat edo beste aurkitzen diren bertan kokatuak, esan genezake 7,3km2 dituen izaera landatarreko udalerria dugula, halaber, azken urteetan nekazalmunduaren gainbehera prozesuan murgildu da. Urdaibai Biosfera Erreserbaren barneankokatua aurkitzen da eta Gernikaren eragina nabari da, udalerri honek duengertutasunagatik.

1.1. Biztanleriaren bilakaera

Ajangizko herriaren biztanleria eta dentsitate datuak honako hauek dira:

Taula 1. Biztanleria eta Dentsitatea.

BIZTANLERIA ETA DENTSITATEAAzalera 7,3 km2

Garaiera 50 metroBiztanleria 434 biztanleDentsitatea 59,5 biztanle km2koIturria: EUSTAT 2001.

Grafikan ikus daitekeen bezala, biztanleriak azken hamarkadan gorantzko joera izan du,gainera, gorakada hori ahula den arren konstantea izan da. Hala ere, azkenengo urteanzertxobait behera egin duela nabari daiteke.

Grafika 1. Biztanleriaren eboluzioa azken urteetan.

Ajangizko Biztanleriaren eboluzioa azken urteetan

050

100150200250300350400450500

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

BIZTANLERIA


8

Iturria: EUSTAT eta 2000, 2002 eta 2003ko udal erroldak.Ajangizko herriaren dentsitatea Urdaibai-Busturialdea eskualdeari dagokiona bainotxikiagoa da, kontutan izan behar da udalerriko biztanleria kopurua ez dela esanguratsua.Euskal Autonomia Erkidegoko dentsitatearekin alderatuz gero, diferentzia are etahandiagoa da, baina batez ere, Bizkaiako dentsitatearekin alderatuaz da diferentziaesanguratsua.

Taula 2. Biztanle dentsitatearen alderaketa. 2001. urtea.

Biztanleria (Biz.) Dentsitatea (Biz./Km2 )Euskal AE / C.A. de Euskadi 2.082.587 287,9Bizkaia 1.122.637 506,3Urdaibai-Busturialdea 44.110 155,2Ajangiz 434 59,5Iturria: EUSTAT. Biztanleriaren eta Etxebizitzen Zentsua.

1.2. Biztanleriaren egitura

Ondoko taulan, Ajangizko biztanleria adin taldeetan banaturiko datuak, eskualde,probintzia eta erkidego mailako datuekin alderatzeari ekin diogu.

Taula 3. Biztanleriaren egitura adin taldeetan banatua.

Adin taldeak 1986 1991 1996 20010 - 19 29,9 25,5 20,6 18,120 - 64 59,7 61,9 64,0 64,9

Euskal Autonomia Erkidegoa

>= 65 10,4 12,6 15,3 17,00 - 19 29,5 25,2 20,4 17,720 - 64 60,0 62,1 64,0 64,7

Bizkaia

>= 65 10,4 12,7 15,7 17,60 - 19 27,2 23,7 19,5 17,220 - 64 59,0 60,0 61,3 62,5

Urdaibai-Busturialdea

>= 65 13,8 16,4 19,1 20,30 - 19 21,0 22,2 18,3 19,620 - 64 59,7 57,3 61,3 59,9

Ajangiz

>= 65 19,3 20,5 20,4 20,5Iturria: EUSTAT.

Badirudi, Ajangiz biztanleriaren zaharkitze prozesu batean murgildurik aurkitzen dela, izanere, 65 urte edo gehiago dituztenen portzentaia urtez urte handitzen joan delako, 19 urteeta gutxiago dituztenen portzentaia gutxitzen joan den bitartean. Fenomeno bera gertatudela dirudi gainontzeko lurraldeetan ere. Hala ere, aldaketa hau gainerako lurraldeetanhandiagoa izan da Ajangizen baino.

Konkretuki, 2001. urteko datuetan oinarrituaz, 65 urte edo gehiago dituztenen portzentaiaAjangizen %20,5koa da. Eskualdearekin, probintziarekin baita erkidego autonomoko


9

datuekin alderatuaz, altuagoa delarik biztanleria zaharrenaren portzentaia. Biztanleriagazteenaren (0-19) kasuan berriz, Ajangizen portzentaia altuagoa da eskualdea,probintzia eta Erkidego Autonomoa baino. Badirudi, biztanleria gazteenaren kopuruarengainbehera hori, gainerako lurraldeetan latzagoa izan dela Ajangizen baino .

Ondoko grafikan ikus daitekeen bezala, biztanleriaren egituraren eboluzioak erakustendigu, nola azken bi hamarkadetan Ajangizko herriak, biztanleriaren zaharkitze prozesubaten hastapena bizi duela. 1986 eta 2001. urteen artean, 65 urte edo gehiago dituztenenkopurua 1,2 puntu portzentualetan igo da eta aldi berean, biztanleria gazteenarenportzentaiak (0-19 urte) 0,4 puntu portzentualeko beherakada jasan du. Lehen esanbezala, gainerako lurraldeetan fenomeno hau ageriagoa da.

Grafika 2. Biztanleria banaketa adin taldeetan.

Biztanleriaren banaketa adin taldeetan. Ajangiz. 1986-2001

21.0 19.6

59.7 59.9

19.3 20.5

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

1986 2001

0 - 19

20 - 64

>= 65

Iturria: EUSTAT.


10

1.3. Biztanleriaren berezko eta migrazio mugimenduak

Ondoko taulan biztanleriaren berezko mugimenduen inguruko azken urteetako datuak jasoditugu.

Taula 4. Biztanleriaren berezko mugimenduak.

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002Jaiotzak 3 3 2 5 3 5 6Jaoitza Tasa 7,57 7,51 4,79 12,02 7,06 11,52 13,64Heriotzak 4 3 2 7 4 2 4Heriotza Tasa 10,09 7,51 4,79 16,83 9,41 4,61 9,09Berezko Hazkundea -1 0 0 -2 -1 3 2BerezkoHazkundearen Tasa -2,52 0,00 0,00 -4,81 -2,35 6,91 4,55

Iturria: EUSTAT,

Jaiotza tasaren inguruan esan genezake, azken urteetan ez dela gora behera handirikizan, aipatu, 1998. urtean izan zela jaiotako haur kopuru txikiena udalerrian. Heriotztasaren kasuan berriz, gora behera gehiago gertatu dira. Esan genezake 1997. urteanematen dela azken urteotako heriotz tasarik altuena.


11

Ondoko grafikan ikus daitekeen bezela, berezko hazkundearen tasaren azterketakeboluzio aldakor bat erakusten du, honela, 1996. urtean negatiboa zen eta ondorengo biurteetan 0 bihurtzen da, halabaina berriro ere joera negatiboa nagusitzen da ondorengourteetan. 2001. urtean, gorakada nabarmena egiten du azken urteetako balio positibohandiena lortuaz. Ordea, 2002. urtean nahiz eta balio positiboa mantendu beherakadahasten da.

Grafika 3. Berezko hazkundearen tasaren eboluzioa.

Berezko hazkundearen tasaren eboluzioa

-6.00

-4.00

-2.00

0.00

2.00

4.00

6.00

8.00

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

Berezko hazkundearen tasa

Iturria: EUSTAT.

Ajangizko biztanleria aztertu asmoz, jarraian Ajangizko biztanleak sailkatu ditugujaioterriaren eta urtearen arabera.

Taula 5. Biztanleria jaioterri eta urteetan banatua. Ajangiz.

1981 1986 1991 1996 2001Totala 360 352 361 388 434Araba 0 0 0 0 1Gipuzkoa 3 4 3 2 2Bizkaia 346 341 336 371 411Beste Probintziak 8 6 10 5 8Atzerria 3 1 12 10 12Iturria: EUSTAT.

Honela esan genezake, Ajangizko biztanleria osatzen duten gehienak Bizkaian jaioakdirela. Bestalde, aipagarria da azken urteotan atzerritarren kopuruak egin duen gorakada.Gainera, beste probintziatatik datozen pertsonen kopuruak ere 1996-2001. urte bitartean


12

gorantza egin du. Aldiz, 2001. urtean, Gipuzkoarren eta Arabarren presentzia ez daesanguratsua.

Jarraian barne eta kanpo migrazioak aztertzera pasa gara. Honela, barne-migrazioak,jatorria EAEko udalerri batean izanik helburua ere erkidego horretako beste udalerribatean duten migrazioak dira. EAE eta Estatuaren eta atzerriaren artean ematen direnmugimenduei berriz kanpo-migrazioak deitzen zaie.

Taula 6. Migrazio saldoa lurraldea eta urtea kontutan izanik. Ajangiz.

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001Totala 3 12 2 7 5 16 3 20 1 -1 6Kanpokoa 0 0 0 0 1 0 0 3 1 0 -2Barnekoa 3 12 2 7 4 16 3 17 0 -1 8Iturria: EUSTAT.

Aurreko taulan agertzen den moduan, migrazio-saldoak gora beherak izan ditu azkenurteotan. Honela, urte gehienetan positiboa izan da, 2000. urtean izan ezik. Negatiboabihurtu denean barneko saldoaren eraginez izan da.

Ondoren, aurreko datuak modu grafiko batean azaltzen dira:

Grafika 4. Migrazio saldoa eremu eta urteen arabera. Ajangiz.

-5

0

5

10

15

20

25

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

BarnekoKanpoko

Iturria: EUSTAT.


13

2. EKONOMIA ETA ENPLEGUA

2.1. Jarduera eta egitura ekonomikoa

2.1.1. Garapen ekonomikoaren egoera

Udalerri baten garapen ekonomikoaren maila, besteak beste, udalerriko biztanleko BarneProduktu Gordinaren (BPG) bidez neurtzen da, eremu geografiko baten une batekoaberastasun mailaren indikadore bat izanik.

Taula 7. Udalerrikako biztanleko B.P.G. 2000. Eurotan.

Biztanleko BPG Indizea

Euskal AE / C.A. de Euskadi 19.316 100

Bizkaia 17.971 93

Urdaibai-Busturialdea 16.552 86

Ajangiz 98.215 508Iturria: EUSTAT. Kontu Ekonomikoak.

Ajangizko udalerriaren kasuan, biztanleko Barne Produktu Gordina (BPG) gainontzekolurraldeena baino askoz ere altuagoa izan zen 2000. urtean. Konkretuki, Ajangizko BPG-kE.A.E.koa baino 408 puntu, Bizkaikoa baino 415 puntu eta Urdaibai-Busturialdeakoa baino422 puntu portzentual altuagoa erregistratu zuen.

Taula 8. Udalerrikako biztanleko familia-errenta gordina. 1997. €.

Familia-errenta gordina biztanleko Indizea

Euskal AE / C.A. de Euskadi 8.258 100

Bizkaia 8.163 99

Urdaibai-Busturialdea 7.600 92

Ajangiz 8.201 99Iturria: EUSTAT. Kontu Ekonomikoak.

Udalerri baten aberastasuna eta garapen ekonomikoa neurtzen duen beste adierazlearruntenetako bat udalerriko biztanleko familia-errenta gordina da. Ajangizek, Urdaibai-Busturialdeakoa biztanleko familia-errenta gordina baino altuagoa du eta Bizkaiaren


14

familia-errenta berdina, halabaina, E.A.E-koa baino baxuagoa. Honela, familia-errentagordina Urdaibai-Busturialdekoa baino 7 puntu portzentual altuagoa eta erkidegoautonomokoa baino puntu portzentual bat baxuagoa duelarik.

Ondoko taulan Ajangizko balio erantsiaren datuak alderatu ditugu gainontzekolurraldeetako datuekin.

Taula 9. Udalerrikako balio erantsiaren egitura. 2000. Ehunekoak.

Guztira Nekazaritza Industria Eraikuntza Zerbitzuak

Euskal AE / C.A. de Euskadi 100 1,4 32 6,8 59,8Bizkaia 100 0,97 26,96 8,01 64,07Urdaibai-Busturialdea 100 8,98 33,41 9,17 48,44

Ajangiz 100 1,24 69,17 0,3 29,29Iturria: EUSTAT. Kontu Ekonomikoak.

Aipagarria da Industriak duen pisua Ajangizko herriarengan, izan ere, balio erantsiaren%69,17a suposatzen duelako. Aldiz, portzentaiarik baxuena lortzen duen aktitibitateaeraikuntza da. Beste lurraldeekin alderatuaz, ohartzen gara bai eskualde eta bai probintziamailan eta baita E.A.E. mailan ere garrantzia duen sektorea zerbitzuena dela. Ajangizenberriz, zerbitzuen sektorea bigarren postuan kokatzen da, balio erantsiaren %29,29asuposatzen duelarik. Bestalde, nekazaritzak Ajangizen duen garrantzia eskualde mailanduenarena baino baxuagoa da.

2.1.2. Sektore ekonomikoak

Jarraian sektore ekonomiko ezberdinen pisua neurtu asmoz, sektoreka biztanlerialandunaren banaketa aztertzera pasa gara, bestalde kontutan izan dugu sektore horieneboluzioa urteetan zehar (1986-2001), hau da, sektore ezberdinetan lan egiten dutenenportzentaiak urtez-urte.

Taula 10. 16 urte eta gehiagoko biztanleria landuna, lurralde-eremuka, jarduera-adarren arabera.2001.

Guztira Nekazaritza Industria Eraikuntza Zerbitzuak

Euskal AE / C.A. de Euskadi 100 1,8 27,5 8,7 62,1Bizkaia 100 1,5 23,6 9,3 65,6Urdaibai-Busturialdea 100 9,4 26,6 8,5 55,5Ajangiz 100 4,8 30,1 4,8 60,2Iturria: EUSTAT.Biztanleriaren eta etxebizitzaren zentsua. 2001.

Aurreko taulan ikus daitekeenez Ajangizko herrian pisu handiena duen sektoreazerbitzuena da, izan ere, biztanleria landunaren %60,2-ak hirugarren sektorearen inguruan


15

lan egiten duelako. Kontutan izaten badugu lehen aipaturiko udalerrikako balio erantsiarendatuak, hau da, industria dela udalerriko balio erantsian eragin handiena duen sektorea,ohartzen gara industrian, Ajangiztarren %30,1ak bakarrik egiten duela lan. Bigarren mailabatean geratzen dira eraikuntza eta nekazaritza.

Beste lurraldeekin alderatuz gero, esan genezake eskualde mailan nekazaritzak etaeraikuntzak Ajangizen duten eragina baino handiagoa dutela. Bizkaia eta erkidegoautonomoko datuekin alderatzeari ekiten badiogu, lanari dagokionez, pisu gehien duensektorea zerbitzuena dela, bigarren postu batean industria kokatzen delarik, bainaeraikuntzaren pisua handiagoa da nekazaritzarena baino, ez ordea Ajangizen.

Denboran zehar enpleguaren bilakaera aztertuz ikus dezakegu azken urteetannekazaritzaren sektorearen pisua orokorrean gutxituz joan dela, 2001. urtean 1991. urteanlan egiten zutenen erdiak baino gutxiagok jarraitzen dutelako nekazal munduan lan egiten.Zerbitzuen sektorearen pisua aldiz handitzen joan da. Industriaren sektoreak etaeraikuntzak berriz, beherantz egin dute.

Taula 11. Biztanle landunak jarduera adarren arabera.1986-2001. Ajangiz.

1991 1996 2001Nekazaritza 14,7 9,3 4,8Industria 36,0 32,7 30,1Eraikuntza 6,6 6,7 4,8Zerbitzuak 42,6 51,3 60,2Iturria: EUSTAT.


16

2.2. Lan merkatua eta Enplegua

Hurrengo taulan Ajangizko biztanleriak jarduerarekiko duen erlazioa aurkezten da. 2001.urtean Ajangizen langile aktiboak (lanik dutenak edo lana bilatzen ari direnak) 195 zireneta inaktiboak (lanik eduki gabe bilatzen ez dutenak) 239. Langabeak 9 pertsona dira etahorien artean sei pertsonek ez dute inoiz lanik egin.

Taula 12. Biztanleria, jarduerarekiko erlazioaren arabera, lurralde-eremuka.2001.

LANE Aktiboak

LANE langabeak

Guztira

Guztira LANEOkupatuak Guztira Lehen

EnpleguaLanik egindutenak

LANEInaktiboak

Apartekontatuak

Euskal AE /C.A. deEuskadi 2.082.587 975.773 862.407 113.366 25.455 87.911 1.106.814 -Bizkaia 1.122.637 509.869 441.967 67.902 16.943 50.959 612.768 -Urdaibai-Busturialdea 44.110 19.278 17.293 1.985 507 1.478 24.832 -

Ajangiz 434 195 186 9 3 6 239 -Iturria: EUSTAT.Biztanleriaren eta etxebizitzaren zentsua. 2001

Ondoko taulan langabezia portzentaiak aztertzen saiatu gara adina, sexua eta lurraldeakontutan izanik.

Taula 13.INEMen erregistratutako langabezia, sexuari, adinari eta jarduera ekonomikoko sektorearijarraiki, lurralde eremuaren arabera (2004-XII).

Gizonezkoa EmakumezkoaGuztira<25 25-44 >=45 <25 25-44 >=45

Euskal AE /C.A. deEuskadi 100,0 5,7 21,1 17,1 4,8 30,2 21,1Bizkaia 100,0 5,9 21,7 18,2 5,1 29,6 19,6Urdaibai-Busturialdea 100,0 7,2 25,3 13,9 6,7 31,8 15,1

Ajangiz - - 14,3 42,9 - 28,6 14,3Iturria: Instituto Nacional de Empleo (INEM).

Aurreko taulari jarraiki, emakumezkoen artean, langabezia tasarik handiena 25 eta 44 urtebitartekoen artean erregistratzen da, hala ere, tasa hau beste lurraldeetan baino baxuagoada. Aldiz, gizonezkoen artean langabezia tasarik altuena 45 edo gehiago dituztenenartean kokatzen da, bestalde, 25 urtetik beherakoen artean langabeturik ez dago.


17

Ondoko grafikan langabeziaren portzentaia aztertzeari ekin diogu sektoreka eta lurraldeakontutan izanik.

Grafika 5. Langabezia sektoreka eta lurraldeka.

Langabeen jarduera ekonomikoaren araberako lurraldekako banaketa. (2004-XII)

0.8%

20.8%

9.1%

58.2%

11.1%

0.8%

17.7%

10.7%

57.1%

13.8%

3.7%

25.7%

8.9%

50.1%

11.6%

0.0%

14.3%

28.6%

57.1%

0.0%

0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

Nekazaritza Industria Eraikuntza Zerbitzuak Aurreko enplegurikgabe

Euskal AE / C,A, de Euskadi (T) Bizkaia

(C) Gernika-Bermeo (M) Ajangiz

Iturria: Instituto Nacional de Empleo (INEM).

Honela, Ajangizen dagoen langabezia, zerbitzuen sektorean kontzentratzen da gehienbat,gainerako lurraldeetan gertatzen den bezala, eraikuntza delarik bigarren postu bateankokatzen dena.

Nekazaritzan erregistratzen den langabezia tasa zero da.


18

Ondoko grafikan, langabeziak azken urteetan jasan duen eboluzioa lurralde ezberdinetanerakusten da.

Grafika 6. Langabeziaren eboluzioa urtez-urte lurralde ezberdinetan.

Langabeziaren tasaren eboluzioa lurraldeka. 1997-2004

0.00%

2.00%

4.00%

6.00%

8.00%

10.00%

12.00%

14.00%

16.00%

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Ajangiz Urdaibai-Busturialdea

E.A.E Bizkaia

Iturria: Instituto Nacional de Empleo (INEM).

Grafika honetatik ondorioztatzen dugu Ajangizko langabezia tasaren eboluzioa osoaldakorra izan dela. Aldiz, eskualdearen langabezia tasak probintzia eta erkidegomailakoaren joera bera jarraitu du.

Gainerako lurraldeekin alderatuaz, Ajangizko langabezia tasa baxuagoa den arren,eskualde mailako tasaren antzekoa izatera iritsi da, hau da, azken bi urteetan goruntzaegin duela alegia. 2004. urteko bigarren hiruhilabetean %5,13an kokatzen zelarik.


19

3. GIZARTE EKINTZA, ELKARBIZITZA ETA ELKARTASUNA

3.1. Gizarte ongizatea, zerbitzuak eta laguntza

Udalerri batean eskainitako gizarte zerbitzuak bertan dauden azpiegitura sozialen menpedaude. Ajangizen kasuan, ez dugu jakin zein azpiegitura duten, hala ere, Udaletxeakhainbat datu interesgarri eskaini dizkigu:

▪ Azken urteetan gizarteratzeko gutxieneko diru laguntza (IMI) jaso duten biztanlekopurua honako hau izan da:

Taula 14. Gizartzeratzeko gutxieneko diru laguntza jaso duten pertsonen kopurua.

2001 2002 2003 20045 4 3 3

Iturria: Ajangizko udala.

Badirudi laguntza hau jasotzen duten pertsonen kopuruak urtez urte gorantza txikibat egin duela.

▪ Gizarte beharrizan Larrietarako dirulaguntza (AES) jaso duten pertsonen kopuruaazken urte hauetan honakoa izan da:

Taula 15. Gizarte beharrizan Larrietarako dirulaguntza jaso duten pertsonen kopurua.

2001 2002 2003 20040 1 1 1


▪ Telealarma zerbitzua erabili duten pertsonen kopura azken bost urteetan ondokotaulan adierazten dena izan da:

Taula 16. Telealarma zerbitzua eskatu duten pertsonen kopuruak.

2000 2001 2002 2003 20040 0 0 1 3


2004. urtean zerbitzu honen erabiltzaileen kopuruak gora egin zuen.


20

▪ Azken urteetan etxez-etxeko laguntza zerbitzua behar izan duten pertsonen kopuruahonako hau izan da:

Taula 17.Etxez-etxeko laguntza zerbitzua jaso duten pertsonen kopurua.

2000 2001 2002 2003 20043 5 3 3 3


▪ Bestalde, aipagarria da UEMA-k inmigranteen euskeraren ikastea bultzatzen duela.Ajangizko Udalak bere aldetik, euskaltegian izen ematen duten Ajangiztarrei, hauekUdaletxean eskatu ezkero, ordaindu beharreko matrikulatze tasaren portzentaia batordaintzen diete.

▪ Azkenik aipatu, Udalak ez duela ekarpenik egiten nazioarteko elkartasunera.

3.2. Osasun zerbitzuak eta biztanleriaren osasuna

EUSTATen esanari jarraiki, Ajangizen ez dago kokaturik inongo osasun-azpiegiturarik.

Taula 18. Ospitalez kanpoko zentro publikoak. Ajangiz. 2002.

GuztiraAnbulatorioakKontsultategiakOsasun-zentroak

Larrialdietakozerbitzuak

Zentroperiferikoak

Osasunmentaleko

zentroak

Mutuetakolaguntza-

zentroa BesteakGernika-Bermeo 26 1 7 2 2 10 2 2 -Ajangiz - - - - - - - - -Iturria: EUSTATeko datuetatik abiatuaz egina.

Atentzio hospitalarioa non?

Biztanleriaren osasun maila neurtzeko indikadore on bat heriotzen zergatia aztertzea izanohi da.

Taula 19. Heriotzak Ajangizen. 2002.

Heriotz arrazoiak

Guztira Gizonezkoak Emakumezkoak NeoplasiakZirkulazio-aparatua

Arnasaparatua

Txegoste-aparatua

IstripuakBestelakogaixotasunak

Bizkaia10.430 5.524 4.906 3.126 3.402 1.069 533 406 1.894

Ajangiz4 1 3 - - - - - -

Iturria: EUSTAT. Heriotzen estatistika.


21

EUSTATeko datuetan oinarrituaz, 2002. urtean 4 hildako izan ziren udalerrian, hala ere,ez zaigu zehazten heriotz horien zergaitia. Esan genezakeen bakarra, hildakoengehiengoa emakumezkoak izan zirela.

3.3. Hezkuntza eta Kultura

Hurrengo grafikan ikus daitekeen modura Ajangizko batez besteko eskolatze mailaeskualdeko mailarena baino altuagoa da eta Bizkaia eta EAEko mailaren antzekoa. Izanere, ikasketarik gabekoen eta eskolaurrea eta lehen mailako ikasketak dituztenen kopuruaeskualde mailan altuagoa da, aldiz, erdi-goi mailako eta goi mailako ikasketak dituztenenkopurua Ajangizen altuagoa da. Hala ere, ikus daitekeen bezala, diferentziak ez diraesanguratsuak.

Grafika 7. 10 urte baino gehiago dituzten biztanleen ikasketa maila. Ajangiz.

10 urte eta gehiagoko biztanleria, lurralde-eremuaren eta ikasketa-mailaren arabera.2001.

0.00%

10.00%

20.00%

30.00%

40.00%

50.00%

Alfabetatugabeak Ikasketarikgabeak

Eskolaurrea etalehen mailakoak

Lanbide-heziketakoak

Bigarrenmailakoak

Erdi-/goi-mailakoak

Goi-mailakoak

Ajangiz Gernika-Bermeo Bizkaia E.A.E.

Iturria: EUSTAT. Biztanleriaren eta etxebizitzen zentsuak.


22

Azken urteetako datuen analisia eginez gero (1996-2001), goi-mailako eta erdi-goi mailakoikasketak dituztenen biztanleriak gora egin duela ageri da, era berean, lehen mailakoikasketak dituztenen kopuruak behera egin du.

Grafika 8. Eskolatze mailaren eboluzioa. Ajangiz.

10 edo gehigo dituzten biztanleria eskolatze mailaren arabera. Ajangiz.1996-2001

0

50

100

150

200

250

Alfabetatugabeak Ikasketarik

gabeak

Lehen mailakoak Lanbide-

heziketakoak

Bigarren

mailakoak

Erdi-/goi-

mailakoak

Goi-mailakoak

1996 2001

Iturria: EUSTAT.


23

3.4. Euskara

Euskal Herriko udalerri baten diagnostikoa egitean kontutan izan beharreko bestefaktoretako bat, euskararen ezagutza-erabilera maila da. Ondoko grafikari jarraiki,euskararen ezagutzaren eboluzioa 1981 eta 2001. urteen bitartean gora beherez beteaizan da. Euskaldun direnen kopuruak gorakada jasan du, bestalde, euskaldunalfabetatuen kopuruak ere goruntza egin du eta euskaldun erdi-alfabetatuen kopuruakberriz, behera egin du. Bestalde, azken bi hamarkadetan erdaldunen kopuruak erebeherakada ahul bat jasan du.

Grafika 9. Euskara mailaren eboluzioa. Ajangiz.

>=2 urteko biztanleria euskara-mailaren arabera. 1981-2001

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

1981 1986 1991 1996 2001

Euskaldunak

EuskaldunalfabetatuakEuskaldun erdi-alfabetatuakEuskaldun alfabetatugabeakIa-euskaldunak

Ia-euskaldunalfabetatuakIa-euskaldun alfabetugabeak Ia-euskaldunhartzaileakErdaldunak

Iturria: EUSTAT.


24

Gainerako lurraldeen mailarekin alderatuz gero, Ajangizen euskaldun alfabetatuenkopurua esanguratsua dela. Bestalde, erdaldunen kopurua ia ezereza da, ordea,gainerako lurraldeetan altuagoa da, batez ere, diferentzia hau nabarmenagoa da Bizkaiaeta Euskal Autonomia Erkidegoarekiko. Aipagarria da ia-euskaldun alfabetatuen kopuruahandia dela.

Grafika 10. Euskara maila lurraldeen arabera.

2 urteko eta gehiagoko biztanleria euskara-maila orokorraren arabera. 2001.

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

Euskal AE /C.A. deEuskadi

Bizkaia Gernika-Bermeo

Ajangiz

Erdaldunak

Ia- EuskaldunPasiboak

Ia- EuskaldunAlfabetatugabeak

Ia- EuskaldunAlfabetatuak

EuskaldunAlfabetatugabeak

Euskaldun Erdizkaalfabetatuak

EuskaldunAlfabetatuak

Iturria: EUSTAT. Biztanleriaren eta etxebizitzen zentsuak. 2001


25

Eustateko datuei jarraiki, Ajangizko biztanleriaren gehiengoak etxean erabilitako hizkuntzaeuskara da, gainera, euskararen erabilerak azken hamarkadan goruntza egin du. Aldiz,gaztelaniaren erabilerak beherantz egin du eta bi hizkuntzak erabiltzeak berriz, gorakadajasan du.

Grafika 11. Etxean hitzegiten den hizkuntza. Ajangiz.

Biztanleria etxean hitzegiten den hizkuntzaren arabera. 1981-2001

050

100150200250300350400

1991 1996 2001

Euskara

Gaztelania

Biak

Beste bat

Iturria: EUSTAT


26

4. LURRALDEA, ANTOLAMENDUA ETA HIRIGINTZA4.1. Ingurune Fisiko eta Naturala

4.1.1.Geologia, klima eta Hidrologia

Geologia

Urdaibai lurrazalak milioika urtetan jasan dituen tolestura eta hausturen adibide garbia da;tolestura eta haustura hauek Lurraren barrualdean oraindik jardunean dauden aktibitatemagmatikoek eragindako indarrek sortutakoak dira. Atmosferako agenteek eragindakohigadurak eta gainazaleko beste fenomeno batzuek ere lagundu dute biosfera-erreserbaren gaur egungo paisaiaren itxuratzean. Urdaibairen historia geologikoakorapilatsua eta aberatsa da. Esate baterako, eskualde honetan aurki ditzakegu BizkaikoJurasiko garaiko azaleratze bakarrak.

Mundakako itsasadarraren estuarioa Gernikatik kostaraino iristen da eta hobekienkontserbaturik dagoenetarikoa da. Triasetik Behe Kretazeorainoko gertaera-segida osoaikusteko aukera eskaintzen du, eta, ondorioz, Bizkaian Jurasikoa azaleratu zen lekubakarra da.

Itsasadarraren ibilgua ibarra betetzen duten materialen gainean dago, eta itsasorakobidean zabaldu egiten da pixkanaka. Estuarioaren dinamikaren eraginez, kanalabarrualdetik bertaratutako materialekin bete da, ondoren, itsasaldiek zabaltzeko.

Ingurune desberdina duten hiru gune sedimentario bereiz daitezke: hondartsua, mistoa etalohitsua. Gune generiko hauez gain, Laidako hondartza, lokaztiak, padurak, ofitenazaleramendu azpibolkanikoa eta uhartetxoak ere aipagarriak dira. Handiena eta ezagunenaIzaro uhartea delarik.

Litologia eta geomorfologia

Busturialdeko Eskualdea Euskadiko Arro Kantabriarreko Euskal Mendien egiturarenbarruan sartuta egoteak bertako ezaugarri geomorfologikoak zehazten ditu. Horrenbestez,eremu alpetarraren ezaugarriak ditu, besteak beste, malda handiko egitura, alde horrekjasan zuen tektonika intentsiboaren eta horren osteko bilakaeratik ondorioztaturikoa.

Iparreko antiklinorioak eta Bizkaiko sinklinorioak eskualde ia osoa okupatzen dute, eta,horien ondorioz, materialak eta lerrokadurak IM-HE norabideko zerrendetan antolaturikdaude. Hala eta guztiz ere, jarraibide nagusiarekiko zeiharrak diren faila askoreninterferentziaren eraginez, eta HHM-IIEko norabide orokorrean gogor txertaturiko ibaisarea gainjarrita egotearen ondorioz (horrek bigarren mailako gorabeheren presentziaaprobetxatzen du), egituraren lerrokadura nagusiak ez dira hain nabariak. Horren


27

eraginezko lurraldea menditsua da, ez dauka egiturazko mendi nabaririk eta irakurkeratopografiko konplexua du.

Barruko eta kanpoko agente geodinamikoen arteko jokabide desberdinak dituen eraguztietako litologien presentziak areagotu egiten du lurraldearen konplexutasuntopografikoa. Lotura argia dago faktore litologiakoren eta topografiaren artean, esatebaterako, Akorda-Markinako lerrokadurak (kareharrizko materialen gainean landuak),Sollube-Etxebarria (hare-harrien gainean), Aretxabalaga-Oiz (sinklinorioaren ardatzean)edo Meakaur-Barinaga bezalako korridoreak (higadurarekiko iraunkortasun txikiagokomaterialen gainean garatuta).

Hidrologia

Ajangizko udalerria Okaren arro hidrologikoan kokatzen da. Honela, ibai hau eta bereisurkiak aztertzera pasako gara.

Deskripzio orokorra eta arroaren lurzoruaren erabilera

Oka ibaiaren arroaren azalera 132 km.2 ingurukoa da. Batez beste hegoaldetikiparralderanzko norabidean doa. Ubide nagusiak 14 bat kilometrotako luzera du etabertara isurtzen diren errekak Oiz (1.029 m), Arburu (552 m) eta Bizkargi (564 m)mendietatik datoz. Zugaztieta ondoan hirurek bat egiten dute ubide nagusian. Honekhondo harritsuaren gainetik egiten du Muxikara arteko bidea, urjauzi txikiak eginez.Muxikatik aurrera malda leundu egiten da eta ibaia geldoagoa da eta zeharguneak egitenditu. Gernikatik hurbil, ibaiadar nagusia elkartzen zaio, Oizen jaio eta 9 km inguru dituenBerrekondo errekastoa, alegia. Ezkerraldetik ibaiadar garrantzizkoenak Muxikako Ugarteerrekastoa eta Mikiene izenekoa dira. Ugaranera zuzenean isurtzen diren errekakondokoak dira: Mape, Sollubetik (686 m) datorrena, eta Golako, Oka bezalaxe 15 km-koa,ibaiburua Oizen duena.

Illuntzarren (727 m) sortzen dira Golako ibaiaren adar batzuk, Huarka eta Gaztiburu,besteak beste, baita Oma ibaia ere. Berau ezkutatu egiten da Basondoko lur karstikoenazpian, ibai-tarte txikiak agerian uzten dituzten dolina edo lutoguneetan izan ezik.Ereñozarren berriro azaleratzen da, eta ugaranera isuri arte lurrazalaren gainetik jarraitzendu etenik gabe.

Oro har, arro honetara isurtzen diren errekak kareharri haretsuz osatutako lurretan sortzendira. Gero karezko substratuetan eta alubioi-lurretan sartzen dira, tartekaturik daudenbuztina, igeltsu eta basaltozko lurrez inguratuta.

Goiko tarteetan substratua harritsua da eta harri ama agerian dago; erdiko tarteetan,bloketzarrak eta errekarriak ikusten dira; eta Gernika inguruko ibarretan, berriz, jalgikinleuna, batez ere.


28

Arroa birlandatutako pinudiez eta larre eta soroez estalita dago. Gehienbat abelur etabaso erabilerako lurrak badira ere, bada garrantzizko industri jarduera ere (metalurgia,untzigintza, industria kimikoa eta kontserba industria, besteak beste). Arroan zeharbarreiaturik harizti txikiren batzuk gorde dira. Ereño, Atxarre eta Murueta-Foruko lurkarstikoetan artadi kantauriarrak ere iraun du.

Arro hau Urdaibaiko Biosferaren Erreserba kalifikatu zuten 1984.ean. Kalifikazio horriesker, natur ondasunak (baita arte eta histori ondasunak eta abarrekoak ere) zaindu ahalizango dira, lurzoruaren erabilera tradizionala baztertu gabe. Arreta bereziz babestuko diraugarana, itsasertza eta irlak, artadi kantauriarrak eta alde karstikoak.

Ibaien ezaugarri fisiko-kimikoak eta biologikoak

Ura

Disolbatutako gatzen kopurua handia da ibaibide nagusian. Bertan, eroamen baloreak 400µS/cm baino gehiagokoak izan ohi dira. Oma ibaiaren eroamena ere altua da, aipaturikoenpareko baloreak hartzen baititu. Golako ibaira eskuinaldetik urak isurtzen dituztenGaztiburu eta Huarka errekastoetan, berriz, eroamen baloreak baxuagoak dira, haitzenosagaiak desberdinak direlako: arroaren zati handienean kararrizkoak dira, baina Oizinguruetan harearria nagusitzen zaio kararriari.

Uretan oxigeno asko dago, baina udan urritu egiten da, tenperatura igo eta ur-emaria etakorrontearen abiadura jaistearekin batera.

Organismoak

Oka ibaiaren ubidearen ertzak nahiko narriaturik agertzen dira ibaiburutik bertatik. Hemenhaltz sakabanatu batzuk baino ez dira geratzen. Sasia (Rubus fruticosus) eta belarnitrofiloak, Urtica dioica eta Sambucus ebulus, besteak beste, dira landare ugarienakAutzagane aldean nahiz Ibarrurin. Zugaztietatik behera, Oka ibaiak estugune batzeharkatzen du, gaztainondo, haritz eta lizar baso txikiez inguratuta. Urbazterretakolandaretza haltzadi berria da. Beherago, Gernikara heldu baino lehentxoago, haltz etasahats multzoak soiluneekin tartekaturik aurkitzen ditugu. Ibaiertzean bizi diren belar etazuhaiskak espezie nitrofiloak dira.

Berrekondo eta Golako ibaien ibilguetan ere ibaiertzak nahiko eraldatuta daude, batez eresoro eta zelaiez inguratuta dauden lekuetan, baldintza horietan haltzadia gutxitangordetzen baita. Oro har, errekastoen bazterrak zuhaitz gabe geratu dira, eta landa, soroeta pinudiak ubidearen mugaraino hedatu dira.

Uretako landaretza oso ugaria da, bereziki Oka ibaiaren ibilguaren beheko aldean.


29

Arro honetan, harritsuak diren substratuetan bereziki bizi ohi diren makroornogabeenkomunitateak aurkitzen dira: anfipodo, plekoptero, efemeroptero, trikoptero etasimuliidoak. Horiez gain, oligoketoak eta kironomidoak ere badira, batez ere tartebeherenetan. Udazkenean gehikuntza nabarmena izaten dute Potamopyrgus jenkinsimoluskuaren eta koleoptero eta trikopteroen populazioek.

Oka eta Mape ibaietan, uraren kalitatea ertaina edo kaskarra dela adierazten dutenmakroornodun komunitateak aurkitu dira, eta Berrekondo, Golako, Huarka eta Oma ibaiek,orokorrean, kalitate oneko urak dituzte, adierazgarri bera kontutan hartuta.

Golako ibaian amuarraina bizi da; arroko gainerako ibaietan, batez ere ziprinidoaknagusitzen dira. Itsasadarrean itsas-amuarraina aurkitu izanaren aipamena bada.

Muxikatik gora amuarrain arrunta, foxinoa, haitzetako lotza, zarboa, loina eta aingira bizidira. Amuarraina udaberrian Gernikaraino heltzen da, zarbo eta loinarekin batera; hemenplatuxa eta korrokoia ere batzen zaizkie.

Azterguneak

Oka ibaia bisitatzeko, ibaiaren parean doan Zornotza-Gernika errepidea hartuko dugu.Zugaztietara heltzean Oka ibaiaren goi ibilguari jarraitu ahal zaio, ezkerraldetik, edobestela Ibarrurirantz jo, bertan ibaiaren hasierako adarretariko beste bat ikusteko.Zugaztietatik Gernikara arte, ubide nagusiari jarraitzen zaio. Ezkerraldetik, Vista Alegreraheldu baino lehentxoago, Ugarte errekastoarekiko elkargunera iristen gara. Muxikarakoerrepidea hartuta errekasto horren albotik joango gara.

Berrakondo erreka eskuinaldetik dator. Erreka honi jarraitzen dion basabide bat dagoKanpantxu aldean, Gernikatik hurbil.

Ugaranera bertara isurtzen dituzte urak, ezkerraldetik Mape edo Sollube errekak, Altanizinguruan, eta eskuinaldetik Golako eta Oma errekek. Golako errekak Oiz mendiarenhegalean du iturburua, Bizkaiko Balkoitik hurrean. Bertara iristeko Zugaztietatik Munitibar-Gerrikaitzera doan errepidea hartu behar da. Ibai honen ondotik doan ibilbidearenabiapuntua. Huarka izango da. Ibartxuraino joan eta basabide batetik jarraitu behar daibaiaren goiko ibilgura heltzeko. Oma ibaira Kortezubitik abiatuta irits daiteke.

Arro honetan nahiko egoera onean artaturiko ubide batzuk daude, Huarka-Golako, Omaeta Berrekondo, besteak beste, nahiz eta batzuek ertzetako zuhaiztiak galdu dituzten,ibarrak nekazaritza eta basogintzarako erabiltzen direlako, neurri handi batean. Okaibaian, erabilera horiez gainera, Gernika aldeko industri jarduera ere nabari da, ubidearennarriadura larriagoa baita. Gernikako hirigunearen eraginez ugaranaren hasierako tarteakjasaten du kalterik gehien, bai hiri bai industri erabileren ondorioz.


30

Oka ibaia

Ibai honen goi ibilgua –bi ibaiadar nagusiek Zugaztietan bat egiten duten gunea bainogoragokoa, oso malda pikea duena– landare nitrofiloez estalita dago ibaiertzeetan, han-hemenka haltzen batzuk ikusten badira ere. Uretako helofitoak ugari izateko lekuaproposa da. Ingurunea larre, ortu, birlandatutako baso eta baserri-multzo txikiez osatutadago.

Zugaztieta atzean utzi ondoren, haitz handiak eta azaleratutako harri ama bera ageri diraibaiaren hondoan. Ibaiertzak ez daude erabat oihangabeturik: haltz batzuk eta bertokobasoak gorde dira ertz batean. Uretako landaretza, arrabak, goroldio eta irek osatzen dutegehienbat, baita zenbait fanerogamo ere, azken hauek haitzen arteko zuloetan sustraituta.

Oka ibaiaren behe ibilgua Zubi Barri aldean bisita daiteke, bertan ubidera jaisteko bideerosoa baitago. Ibai-hondoa errekarri eta legarrez osatuta dago eta ur azalaren gaineannahiz uraren baitan landareak erruz hazten dira.

Hiru ibaitarteetako makroornogabe komunitateen arteko erkaketa egin daiteke, tartebakoitzean lurzoruak duen erabilerari eta substratuak dituen ezaugarriei lotuta daudelaikusteko.

Golako eta Berrekondo ibaiak

Ibai hauek makroornogabe komunitate oso anitzak dituzte. Gainera, komunitate horiekuraren kalitate bikaina adierazten dutenetarikoak dira.

Ubideari jarraitzen dion ibilbidea eginez, baso birlandaketek ibaiertzetan utzi dituztenondorioak ikus daitezke, eta substratuaren izaera aldatu ahala uretako landaretzangertatzen diren aldaketak ere bai. Hain zuzen ere, ibaiaren hasierako tarteetan haitzezkosubstratua, eta amaieran jalkigin bigunez osatutakoa aurkituko ditugu.

Oma eta Huarka ibaiak

Oma ibaiaren ibilgua interesgarria da zenbait lekutan lurpean ezkutatzen delako, lurkarstikoak zeharkatzeko. Basondo aldeko kararrizko lurrak lutogunez josita daude, etazulo horietako batzuetan ibaia berriro azaleratzen da tarte labur batez.

Huarka ibaiaren ertzetan, zenbait lekutan, jatorrizko egoeran ondo gordetako landaretzaikus daiteke. Ibai honek makroornogabe komunitate anitz eta ugaria du.


31

Okaren estuarioaren kalitatea

Udalerria Okaren Unitate Hidrologiko barruan dago eta bertan estaziorik ez izan arren,hurbilean Okaren estuarioari dagozkion hiru estazio daude; E-OK5, E.OK10 eta E-OK20.Okaren estuarioko barrualdean, E-OK5 izeneko estazioan, egoera ekologiko txarraagertzen da, komunitate bentonikoen eta algen egoerak islatzen duenez. Gernikainguruan kokatutako araztegiaren isurketa asko jasotzen dira eremu horretan. Bertanondoko ezaugarri hauek biltzen dira: mantenugaien kontzentrazio altuak, eutrofia-mailahandia eta ertaineko poluzioa sedimentuetan. Oka ibaian gora ikus daitekeen egoeraktarte horretako errealitatea baldintzatzen du; eta soilik hobetuko da, eskualde mailakosaneamendu-plana garatuz gero.

E-OK10 estazioan, estuarioaren erdialdean kokatutakoa, egoera ekologiko eskasaagertzen da. Azken urte hauetan egin diren dragatzeak direla medio, egoera hori ohikoabihurtu da. Hala ere, industriako jarduerek eta hurbileko ibaien isurketek ere beren eraginaizan dute.

Azkenik, estaurioaren kanpoaldean dagoen estazioa, E-OK20, egoera ekologikoa ona da, etakomunitate bentonikoek hobera egin dute, aurreko urteekin alderatuz gero.

Taula 20. 2003an Okaren estuarioan kokatutako estazioen egoera ekologikoa eta biologikoa.

Artika ibaiaArteztarauaren elementuak E-OK05 E-OK10 E-OK20Fitobentosa (IBD)/Fitoplanktona - Oso ona Oso onaMakrofitoak/Makroalgak Txarra Ona OnargarriaMakroornogabe bentonikoak Txarra Eskasa Ona

Adierazlebiologikoak

Fauna iktiologikoa - - -EGOERA BIOLOGIKOA Txarra Eskasa Ona

Baldintza orokorrak Ona Ona OnaPoluitzaile espezifikoak(> Detekzio Muga) Bai Bai Bai

Adierazlefisikokimikoak

Poluitzaile espezifikoak(< Kalitate Araua) Ez Ez EzIbarbasoa (QBR)Adierazle

hidromorfologikoak Aldaketa morfológicobereizleak Onargarria Onargarria Onargarria

EGOERA EKOLOGIKOA Txarra Eskasa OnaIturria. Eusko Jaularitzako Ingurumen Saila, 2004.


32

Okaren estuarioko uren bilakaera

1995. eta 1996. urteetan egindako laginketetan poluzio txikia detektatu bazen ere, ordutikhona poluzio ertaineko urak izan dira E-OK10 estazioan.

1998an laginak hartu ziren lehendabizikoz E-OK20 estazioan, Mundakatik gertu, eta urtehartako emaitzak ondorengoak izan ziren: indize biotikoa = 1, I. Multzoko urak nagusiizanik eta III. Multzokoak, hein txikiago batean. 1999tik aurrera, III. Multzoko uraknagusitzen hasi ziren (poluzio txikiko urak). 2000. urtean, aldiz, III. Multzoko urak gailenduziren eta V. Multzokoak hazi ziren (poluzio ertaina; indize biotikoa = 3). 2001ean, berriz,poluzio txikia atzeman zen, eta 2002an, poluzio ertaina. 2003an espezie toleranteenaniztasun erlatiboa berriro ere hasi zen, ondorengoa ekarriz: koefiziente biotikoak beherajotzen du eta laginketa eremua poluzio ertaineko gune moduan sailkatuta geratzen da(indize biotikoa = 3).

Taula 21. Okaren estuario-uretan urteko kalifikazioa indize biotikoaren arabera 1995-2002 epean.

UnitateHidrologikoa Estazioa 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

E-OK10 Poluziotxikia

Poluziotxikia

Poluzioertaina

Poluzioertaina

Poluzioertaina

Poluzioertaina

Poluzioertaina

PoluzioertainaOka

E-OK20 - - - Poluitugabea

Poluziotxikia

Poluzioertaina

Poluziotxikia

Poluzioertaina

Iturria. Eusko Jaularitzako Ingurumen Saila, 2004.

Klima

Busturialdea eskualdea Isurialde atlantikoan sartzen da oso-osorik, klima mesotermikoadu, tenperaturei dagokienean nahikoa moderatua, eta prezipitazio aldetik oso euritsua.Urtaro lehorrik gabeko klima epel hezea edo klima atlantikoa deitzen zaio. Klima horretanozeano Atlantikoak eragin nabarmena du, jakina. Aire-masak, ozeanoko ur epelen gainetikigarotzean epelduta iristen dira itsasertzera, eta, hortaz, gaueko eta eguneko tenperatura-bitarteak edo-eta udako eta negukoak ez dira oso handiak. Eta euri kopuru handia, ostera,urteko batez besteko prezipitazioa 1.200 mm eta 2.000 mm artekoa baita, Euskal Herrikoisurialde atlantikoko orografiak eragiten du.


33

Tenperaturei dagokienez, azpimarratu beharra dago nahiko moderatuak direla, eta horibatez ere neguan ikusten da, tenperaturak nahiko goxoak baitira. Horrela, bada, udak osoberoak ez diren arren, itsasertzean erregistratu ohi dira Euskal Herriko urteko batezbesteko tenperaturarik altuenak, 14ºC inguru. Udak freskoak diren arren, inoiz berozakarreko gertaera laburrak ere izaten dira, eta tenperatura 40ºC-ra ere iristen da.

Taula 22. 2003. urtean Busturialdeko estazioetan neurtutako aldagai klimatologiko nagusiak

Bermeo Muxika OizGuztizko prezipitazioak l/m² 1.270,1 1.243,6 980,4Batez besteko tenperatura 15,3 14,5 9,3Gehieneko tenperatura absolutua 38,2 41,5 33,5Gutxieneko tenperatura absolutua -1,0 -3,5 -9,8Batez besteko temperatura maximoa 18,9 19,8 12,4Batez besteko tenperatura minimoa 12,2 9,5 6,6Eguneko baztez besteko hezetasuna 73,7Batez besteko abiadura 12,6 29,2Haizekadaren puntako abaidaura 123,1 141,5Iturria: Euskalmet.net web orrialdetik lortutako datuak.

4.1.2. Flora eta Fauna

Flora

Urdaibaiko landaretza potentziala, hots, gizakiaren eragina egongo ez balitz izangogenukeena, kareharrizko arrezife gainetiko artadi kantauriarrez osatua izango litzateke,halaber haranetako zoru azidoen gainetiko haritzez; haltzadiez eta baso mistoez, beti ereibaiak inguratzen eta sakanek eta hauek dituzten bejetazioen lursail lohitsu eta hareatsuengainean egongo liratekeenak. Hauek marea influentzia dute, hau da, gatzadun uraksartzen diren lekuak dira.

Egoera ideal hau, egun dugun landarediarekin alderatzen badugu, oso erraz ikusi daitekeurteetan zehar influentzia antropikoak izan duen eragina. Haritzak aldatuak izan dira, iabere osotasunean, landazabal eta Insignis edo Monterrey pinua edo eukaliptolandaketengatik, eta padurak erabilera ezberdinak pairatu ditu, honek espezieen aspektueta konposaketa aldatu duelarik. Itsasertzeko ekosistema nagusienak ondokoak dira:itsasertza, estuario eta padura, artadi kantauriarrak, baso masa eta landazabal atlantiarra,koniferen landaketa basotiarrak, ur bazterreko basoak eta gune urbanoak.

Urdaibaiko gainazal begetalak unitate askotariko begetazioak aurkezten dizkigu, etahauek bi motatan bereizi daitezke: komunitate espontaneoak ( baso hostozabalak, sasi etalandak, ur begetazioa eta kostako zoru hareatsuak) eta beren mantenurako gizaaktibitatea behar dutenak ( konifera landaketak, belardi eta laborantzak). Era berean,komunitate zoologiko aberats bat dago.


34

- Padura:

Ingurune bereizi batean aurkitzen da: estuarioa, eta ur gaziak ur gezarekin bat egiten duengunea, non sustratu eta gazitasun mota ezberdinek komunitate begetal askorenestablezimendua ahalbidetzen duten.

Itsasoak influentzi handiena duen gunean, hareazko edo limo-hareazko geruzen gaineandauden materia organiko eskasean, pH altua eta itsasoko gazitasun antzekoan, ia betimurgildua bizi da Noltiko Zostera, hosto luzekoa eta marearen oldarrari eusten diona.Itasgora dela-eta urez betetzen den gunean, materia organikoa eta pH baxuagoa dutenzoru lohitsuetan, itsas Espartina garatzen da. Urez betetzen ez diren guneak edo itasgoramaila altuetan soilik egiten dutenetan, bai eta itsasoaren eraginaz aldentzen garenlekuetan, non sustratua egonkortuagoa den; beti ere gatzetan aberatsagoa eta nahikoaeutrofizatua, ihitzak azaltzen dira, itsas ihitzak, ihi arruntak, eta lezkadiak. Lehenakpaduraren barne sakonuneko erdi-goikaldean aurkitzen dira, non marearen gainezkatzeaesporadikoa den normalean urez betetzen diren zoruetan; eta gainera pH azidoagoakdituzte. Marea ia iristen ez den lekuetan , eta uraren gazitasuna euriaren urek garbitzenduten tokietan, ihitzak Elymusagatik ordezkatuak azaltzen dira, hauek belardiak eratzendituzten gramineoak izaki. Lezkadiek masa homogeneoak eratzen dituzte urez beterikoguneetan eta goruntz joaten dira itsasertzetik. Eta gazitasuna desagertuta, haltzadiekinkontaktuan ipintzen dira.

Urdaibaiko padura nekazal-abeltzaintzarako ibili izan da XVIII mende bukaeran , etagazitasunak labore tradizionalak galerazten zituela-eta lehortze masiboak egin ziren, lezoieta munak, baita kanalak ere, itsasberan lurrak drenatu ahal izateko. Hortik egunkontserbatzen diren belardi eta baratzak.

- Kosta-itsaslabar landak:

Itsasasertzetik hasi eta begetazioaren goi parterarte zonifikazio bat sortzen da, hiru bandaezberdintzen direlarik: aurrenengoan gainazal arrokatsuek dute nagusitasuna, eta hauenarrakaletan itsas mihilu eta itsas plantaina bezalako espezieak bizi dira; bigarrena zelaizestalia dago, eta hemen Arraukak du nagusitasuna. Azkenik, sasi eta zuhaixka txikiezosaturiko banda bat dugu.

Urdaibaiko itsaslabarrak margez eta kalizez osaturiko sustratuez daude osatuak nagusiki,eta honek zuhaixka formako eraketetatik pre-txilardien nagusitasuna ahalbidetzen du,nahiz eta tokiko artadi eta gorbizti urri batzuk ere azaldu.


35

Eraketak txilardiez, otadiez, eta iratzediez osaturik daude nagusiki; eta hauek batzuetanartadi eta hariztiei bidea ematen diete; itsasertzetik hurbil daudelako, ia kostakoitsaslabarren gainean. Gune pobrea da faunarentzat, garatzen den gune gogorra dela-eta,non gune irekien espezieak hartzen dituen.

- Hareatzak:

Duna eta hareatzen begetazio naturalari landaredi psamolfiloa deritzaio, eta bere bizitzabaldintzak oso gogorrak dira; zoruaren tenperaturak aldaketa handiak ditu, izan ereeguzkiarekin giro-tenperatura baino askoz ere gehiago berotzen baita. Harearen testuralodia dela-eta, euriaren ura ez da egonkortzen eta zorupekoa ez da igotzen kapilaritatebidez ere; horrela, zoruko ur eskasa haizearen etengabeko eraginaz lurrundu egiten da,eta, era berean, hondarra mugitu egiten du etengabean, landareak lurperatuz etaberaiengan akzio urratzaile bat eraginaz. Landare egokituak modu azkarrean hazten diraharean zehar , eta bere erraiak estoloi indartsuak izan ohi dira. Gainera landare xerofitoakdira, hau da, transpirazioa murrizten dituzten mekanismoak dituzte. Hazteko behardituzten jakiak itsasoak ematen dizkie, izan ere marea bizietako itsasgoren mailan,udaberri eta udazkenean, arraste orlak eratzen dira animali eta begetal hondakinekin,usteldu eta zorua simaurtzen duten materia organikoak direlarik.

Kosta hareatza baten egitura itsasoarekiko distantziak definitzen du. Lehen bandahondartza da, gune hareatsua, hezea, gazia eta orokorki itsasoaren emariekineutrofizatua. Bigarren planu batean hare higikordun tontor hasiberriak azaltzen dira,begetazio eskasarekin , haizeak etengabe aldatzen baititu, eta gazitasuna oraindik handiadelako. Atzean benetako dunak daude, altuagoak eta harea irmotzen duen begetazioekin.Duna atzeko gunean, gazitasuna gutxitu egiten da eta hareazko zorua ez da baterehigikorra, ondorioz begetazioa hobekiago irmotzen da; banda eten hauen ondoren sasitalde ezberdinak azaltzen dira.

Urdaibain oso garrantzitsuak dira, nahiz eta azalera gutxi eduki, izan ere azaltzen direnlandareak bereziak dira, bakarrak; kostako zerrendan kokatzen dira eta oso hondatuakdaude gizakiaren presioa dela-eta.Ingurugiro balditzak oso gogorrak dira: aldaketa termiko gogorrak, lehorte handiak etahaizearen ekintza etengabeak; eta itsasoarekiko distantziak bere egitura baldintzatzen du.Fauna oso eskasa da, oinarrian ornogabeei mugatua.

- Artadiak:

Artadi kantauriarra, eite eta hedaduragatik Errigoitin dagoen baso handiena da. Behinbaso atlantiko handiak desagerturik, artadi kantauriarrak baso gune handiak hartzen ditu.Karearrizko haitzebaki zoruetan asentatzen da, zoru errakitikoak direlarik, drainatze


36

onarekin. Baso mota hau , hosto iraunkorrezko izaera duena, intentsiboki esplotatua egonzen ikatz begetalaren produkziorako XX. Mendeko lehen herenean.

Bere aberastasun botanikoaren zati handi bat, nekazal edo baso interes gutxi dutenzoruetan kontserbatzen diren ezaugarrietan bilatu behar da. Hala ere, bizitza basatiarenkontserbazio funtzio oso garrantzitsu bat betetzen dute, nola zoruaren hobekuntzarenaere, uraren xurgatze hobe eta ekilibratuago bati lagunduaz, zeina lurrazpiko akuiferoetanjalkitzen den, eta era berean, bere egitura iragaezinak, fauna dibertso bat izateaahalbidetzen duen.

- Galeria-basoa:

Galeria-basoa ur laster ertzetik garatzen da, bai ibaiaren ibilgua nola inguratzen duenbegetazio bandetan lursail hezeak hartuaz, eta batzuetan etengabeki urez beteak. Lursaillauez ari garenean, homogeneoak eta urez beteak, haltza da nagusitzen den zuhaitza,eta normalean lizarrez, eta haritzekin batera azaltzen dira. Eta baita antzeko zuhaixkekin,hurritza, zume, zuhandor eta ena zuria kasu.

Galeria-basoak, baita ere haltzadia bezala deitua, ibai ekosistemaren funtizonamendurakofuntsezko diren funtzio batzuk betetzen ditu. Begetazio honek ur sistemaren energiasarrera kontrolatzen du, eta beraz bere beroketa; bestalde, hondakin begetalak ematenditu, eta hauek bigarren mailako produkzio iturriak dira. Sustraiek ekintza garbitzaile batbetetzen dute, elikagaiak xurgatuz, eta honela, urertzeko higaduratik babestuz, korronteakarrastatzen dituen elementu finen sedimentazioari laguntzen dietelarik. Sustraiek, etalandareek orokorrean, ingurunea dibertsifikatzen dute eta babes bezala balio diete ibai etaubideetan bizi diren espezie faunistiko ezberdinei.

Urdaibaiko arroaren ibaietako zati baxu eta erdi partean ibaiertzeko basoak galdu diralarre eta laborantzengatik, lursailen drainatzera jo delarik beharrezkoa suertatu denean.

- Baso-landaketak :

Gehienak koniferoak eta eukaliptuak dira, eta Erreserbaren azalera gehiena hartzen dute.Ingurunearen uniformitateak eta pairatzen duten ziklo laburreko mozketek, espeziekopurua urria izatera eramaten gaituzte; halaber begetazio estraturik ez izatera bultzatzendu eta mikro-habitat eskasia izatera.Hori dela eta bere interes ekologikoa eskasa da.

- Landazabala:

Baserriaren ustiapenera lotua dagoen gunea da. Dibertsitate ekologiko handia aurkeztendu, baso masa txiki eta larre eta laborantzak dituzten zakardien alternantzia dela-eta.


37

Hauek, noizbehinka heskaiz mugatuak aurkitzen dira. Lehen sekotorearen atzerakadarenondorioz, landazabalak homogenizazio eta pobretze prozesu bat jasan du, pinudiennagusitasuna eman delarik.

Fauna

Itsasadarrak eta bere inguruneak osatzen duen eremu murriztuan, fauna dibertsitategarrantzitsua biltzen da. Aberastasun natural hau hainbat txosten eta ikerketetannabarmendu da, honela euskal geografiako eremu hau kantabriar erlatzeko lekurikbakarrenetakoa eta interesgarrienetarikoa dugularik.

Europako Iparraldeko tenperatura hotzetatik ihesi aldegiten duten hegaztiek atseden lekudute Urdaibai, beren lurralde epeletarako ibilbidean. Honela, espezie arraroen presentziaohikoa da, baita Iberiar Penintsulan ezezagunak diren hainbat espezierenak ere, besteakbeste, branta, eiderra edota zerrak aurki genitzake. Ikus daitezke ere, koartza hauskarak,txenadak, mokozabalak, antxetak, antzara hankagorriztak, ahatebeltz arrunta, ubarroiak,txirriak, txirritxoak, itsas mika, istingorrak, kurlinta edo hegaberak, baita arronoarrantzaleak ere, zeinak noizean behin Urdaibai bisitatzen duten.

Habiak egiten dituztenak ordea gutxiago dira, hala ere, Ogoñoko labarretan eta Izarokouhartean aurki genitzake Euskal Herriko kaio hankahorien ugaltoki garrantzitsuenak. Nahizeta, maila apalago batean izan, ubarroi mottodunen ugaltokiak ere dira aipaturikoeremuak.

Arrainak ere naturgune honen onuradun suertatzen dira. Aingirak, urraburua, lubinak,muxarrak, korrokoiak eta platuxak dira estuarioan aurki genitzaken espezie arruntenak,baina goruntza joan ezkero, amuarrainen eta barboen presentzia nabari da, azken hauekkantauriar arroan urriak direlarik. Anfibio eta narrastien bizigune ere bada naturgune hau,denetan aipagarriena baso-igel iberiarra da, izan ere, Euskadiko beste lekuren batean ezinaurki genezaken espeziea dugulako.

Bestalde, ingurunearen kalitateak eta giro ezberdinen barietateak, haragijale askorenpresentzia onuratzen du, zeinak artadietan eta erreken ibilbideetan aurkitzen dituztenbeharrezko errekurtsoak. Espezie batzu babestuak aurkitzen dira, horien artean, ur-ipurtatsa eta muxar grisa daude, bestalde, ipurtatsa eta basakatua interes berezikoespezietzat jotzen dira. Baso eta artadi kantauriarretan, habitat hauetan ohiko den faunaaurki genezake: katagineta, lepazuria, azeria, trikua, birigarroa eta zozoa. Azkonarra etabasurdeak ere aurki genitzake.

Urdaibain presentzia duten mikrougaztunen artean batzuk intsektiboroak dira: satorra,satitsu arrunta, baratze-satitsua, milleta satitsua eta satitsu txikia, ur-satitsu hankazuria,Cabrera ur-satitsua. Ordea, mikrougaztunen artean marruskariak direnak ere aurki


38

genitzake: sator gorria, larre-lursagua, ur-arratoia, arratoi-beltza, arratoi arrunta,basasagua, etxe-sagua, uzta-sagua eta muxar grisa. Basa espezie bezala azpimarratukogenituzke: satitsua, larra-lursagua eta sator gorria. Aldiz, lurrazpiko ohiturak dituztenak:satorrak eta lursaguak dira. Bestalde, gizakia bizi den eremuetan bizi direnak arratoi etasaguak dira. Erreka hertzetan, uraren ingurura lotuta bizi diren espezieak honakoak dira:ur-satitsua eta ur-arratoia. Artadietan berriz, apenas aurki genitzaken mikrougaztunik, izanere, lur txiroak eta lehorrak direlako, gauza bera gertatzen da landa eta pinudietan.

4.1.3. Ekologia eta Paisaiaren intereseko guneak

Eusko Jaurlaritzako Lurralde Antolamendu eta Ingurumen Sailaren arabera, Natura 2000Sarearen barne aurkitzen diren udalerriaren azalerak honako hauek dira:

Taula 23. Ajangizen Natura 2000 Sareko guneek hartutako udal azalera.

Udalerria Udalazalera GKL GKL+BBE BBE Natura

2000 %

Ajangiz 721 42 - - 42 5,77Iturria: Eusko Jaurlaritrzako Lurralde Antolamendu eta Ingurumen Saila.

BBE: Babes Bereziko EremuakGKL: Garrantzi Komunitarioko Lekuak

4.2. Lurralde antolaketa eta planifikazioa

4.2.1. Lurraldearen Antolamenduko Artezpideak

Lurraldearen Antolamendurako Artezpideak (LAAk, Otsailaren 11ko 28/1997 Dekretua,12/2/97an B.O.P.V.-n argitaratuak) Euskal Autonomia Erkidegoko antolamenduagaratzeko dauden lanabesak dira. Euskal Autonomi Erkidegoko lurraldea Nukleo anitzekometropoli guneen bitartez egituratzen dute eta berau 15 Eremu Funtzionaletan banatu.Ajangiz, Gernika-Markina jardute eremuaren barnean kokatzen da, eta ondoko udalerriakbarneratzen dira:

Ajangizi konkretuki eragiten dizkioten ekintzen aipamena ez da egiten, baina adibidezUrdaibai Biosfera Erreserbaren inguruan hainbat ekintza aurrikusten dira eta kontutan izanbehar da Ajangiz Biosfera Erreserbaren barnean kokatzen dela.

Honela, Lurraldearen Antolamendurako Artezpideetan (LAA) planteatzen den lurraldeereduaren arabera, Espazio Naturalen tratamenduak garrantzi berezia izan du InguruneFisikoa antolatzerakoan eta Urdaibai Biosfera Erreserbaren aipamena egiten da.


39

4.2.2.Lurraldearen Zatikako Planaren aurrikuspena eta Lurraldearen AntolamendurakoArloko Plana

Lurraldearen Zatikako Plana

Lurraldearen Zatiko Planek (LZP) Lurraldearen Antolamendurako Artezpideak (LAA)garatzen dituzte, azken honek ezartzen dituen ordenazio irizpide espezifikoetatik abiatuaz,eta beti ere, LZP-k udalerri ezberdinek osatzen duten eremu edo area espezifiko baterazuzenduak izaten dira. Lehenago esan bezala, Ajangiz, Gernika-Markinako eskualdeegituraren barnean sartzen da, beraz, Gernika-Markinako Eskualde Egituraren LurraldekoZatikako Plana aztertzeari ekingo diogu.

Egun, Gernika-Markinako LZP-aren 2002-ko Aurrerapena dugu eskuartean. Bizkaiko ForuAldundiaren Hirigintza Sailak kontratatu duen aholkularitza teknikoak emandakoa da,baina horrek ez du esan nahi Sailak bertan adierazitako guztia onesten duenik.

Ordea, ez dugu ahaztu behar Ajangiz Urdaibai Biosfera Erreserbaren barnean geratzendela, hori dela eta, LZP-ak, aurrerago aipatuko dugun Erreserba Erabili eta Kudeatzeariburuzko Egitamu Gidaria (PRUG gisa ezagutua), Eusko Jaurlaritzak abuztuaren 3anemandako 242/1993 Dekretuaren bidez onetsia izan zena errespetatu behar duela.

Honela LZP-aren Aurrerapenean barneratzen diren oinarrizko printzipioak honako hauekdira:

Gernika-Markinako eskualde egitura garrantzi handiko elementua da Euskal-Herriaren ingurugiro eta nekazal munduaren orekarako.

Kalitate Paisajistikoaren berme diren errekurtso naturalen eta baserriarenbabesa segurtatzeko beharra.

Hirigintza eredua lurraldearen zuhurtziazko kudeaketan oinarritua izan beharda.o Gune tradizionalen nortasunaren eta ondare kulturalaren mantentzea

beharrezko da. Hala ere, Ajangizek, Gernika-Lumo eta Muxikarekin bateraetxebizitza eskaintza integratua eratuko den area osatzen dute, beti ere,Gernika-Lumoren eraginpean dauden udalerriak ditugu Muxika eta Ajangiz.

o Etxebizitza babestuak eraikitzea bultzatzea aurrikusten da.o Bigarren egongura zuzenduriko enklabeei mugak ezartzea.o Gune hiritarrera lotuak dauden industriaguneen modernizazioa eta

zabaltzea.o Hiri eredu polizentrikoa bultzatzea, ekipamenduen antolaketa

mankomunatua bultzatzeko, efikazia eta lurralde kohesioaren estrategia


40

bezala. Honela, Ajangiz Gernika-Lumoren eragin eremuaren barneansartzen da ekipamenduei dagokienez.

o Garraio azpiegituraren armonizazioa Bilbao Metropolitanoarekin,Ibaizabaleko ibilgu industrialarekin eta Debarekin.

Ajangizen kasuan hirigintzaren inguruan egiten den aipamenetakoa da, Okaibaia eta bere isurkien ondoan kokatuak dauden udalerrietan arriskuakdaudela uholdeak gertatzeko euri asko egiten duenean. Arrisku hori batikbat Gernika eta bere inguruko udalerrietan kontzentratzen da, horien arteanAjangizen. Honela, eremu hauetan uholdeen aurkako obrak egitealehentasunezkotzat jotzen da eta gainera, garrantzitsua da eraikin berriaktoki egokietan kokatzea.

Eskualde egituraren barnean, lurralde kohesioa bultzatzen duten azpiegiturenhobekuntza.

Euskotren, eskualde egituraren elementu lotzailea. Eskualde egituraren ekonomia konpetitibitatea bultzatzeko beharrezko diren

elementuen indartzea.o Nekazal aktibitate mistoaren bultzatzea baserriaren modernizazioaren

eskutik.o Kalitatezko turismoa, ostatuen eskaintza handituaz kostaldeko guneetan

eta agroturismoen bultzatzea.

Urdaibai Biosfera Erreserba

Urdaibai, biosfera-erreserba izendatu zuen UNESCOk 1984an eta, bost urte geroago,Eusko Legebiltzarrak 5/1989 Legea onartu zuen, gunearen garapen jasangarrirako inguruegokia sortu eta eremu hau babestu eta antolatzeko. Lege horren garapenerako etaaplikaziorako, Erreserba Erabili eta Kudeatzeari buruzko Egitamu Gidaria (PRUG gisaezagutua) dauka, Eusko Jaurlaritzak abuztuaren 3an emandako 242/1993 Dekretuarenbidez onetsita.

Honela, Urdaibaik 220 km2-ko azalera du eta 45.000 biztanle bizi dira bertan. Barruan 22udalerri ditu, eta horietako 11 oso-osorik daude erreserban. Mugei dagokienez,iparraldean kostaldea du, eta estuarioko sarrera Matxitxako eta Ogoño lurmuturrek etaIzaro uharteak zaintzen dute. Gainerako muga geografikoak Oka ibaiaren arroenbanalerroak definitzen ditu, eta hamabi kilometroko zabalerako eta hogeiko luzerakolurraldea inguratzen duten altitude ezberdinek markatuta daude. Honela, Biosferaerreserbak eragiten dituen udalerriak honako hauek dira: Amorebieta-Etxano, Ajangiz,Arratzu, Arrieta, Bermeo, Busturia, Elantxobe, Ereño, Errigoiti, Forua, Gautegiz-Arteaga,Gernika-Lumo, Ibarrangelu, Kortezubi, Mendata, Morga, Mundaka, Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz, Murueta, Muxika, Nabarniz eta Sukarrieta.


41

Lehenago aipaturiko Erreserba Erabili eta Kudeatzeari buruzko Egitamu gidariarenhelburua, biosfera-erreserbaren ekosistema babestu eta errekuperatzea da, bereziki,gainazaleko eta lurpeko urak eta bertako landaretza errekuperatzea; horrez gain,urbanizaezinak diren lurrak behar bezala erabili daitezen bermatzeko helburua ere badu.Lurra erabiltzeko aukerak Erabilpenerako eta kudeaketarako egitamuan daude.

Honela, Erreserba Erabili eta Kudeatzeari buruzko Egitamu Gidariaren helburu orokorrakdira:

Itsasbazterreko, estuarioko eta sistema karstikoko ekosistema berezienbabespena bermatzea. Aniztasun biologikoari, baliabide genetikoei eta ingurunearen arauketari eustea. Multzo paisajistiko baliotsuak babestea. Garrantzi historiko-artistiko eta kulturaleko ondasunak Urdaibaik BiosferaErreserbaren Sisteman sartzea. Ondare naturalaren eta kulturalaren inguruneari buruzko ikerketa, interpretazioaeta heziketa suztatzea. Aisialdiko erabilpena eta turismoa artez bultzatzea. Landa-garapena, biztanlegoaren bizikalitatearen hobekuntza eta baliabidenaturalen erabilpen zentzuduna bultzatzea. Uraren eta geologiaren zikloei eustea eta higadura ekiditea.

Egitamu honetan, Ajangizen inguruan hainbat aipamen egiten dira, horien arteanazpimarratuko genuke, naturaren kontserbaziorako lehentasunezkotzat jotzen da, Golakoerrekak eta bere sakanek osaturiko multzo ekologikoak.

Lurraldearen Arloko Plana

Lurraldearen Antolamendurako Arloko Planei dagokionez, egun egikaritza faseezberdinetan aurkitzen dira eta Ajangizko udalerriarekiko aurrikuspenak urriak dira.Garrantzitsuenen erreferentzia bat egingo dugu jarraian:

EAEko Hezeguneen Lurralde Arloko Plana (LAP):

EAEko Hezeguneen Sektorekako Lurralde Planaren hasierako onarpena 2001ekoapirilaren 23an izan zen, oraindik behin betiko onarpenaren zain egonik. EuskalAutonomia Erkidegoko hezegune guztien deskribapena eta analisia edukiteaz gainera,beren egoera eta balorazioari buruzko Diagnostiko orokorra eta espezifikoa biltzen ditu.Urdaibai, Itsasaldeko Hezegune Naturala Itsasadar/Padura sistemak barneratzen dirabertan.


42

EAEko Ibaien eta Erreken ertzak Antolatzeko Lurraldearen Arloko Plana (LAP):

415/1998 Dekretuaren, abenduaren 22koaren, bidez, behin betiko onartu zen EuskalAutonomia Erkidegoko Ibaien eta Erreken Ertzak Antolatzeko Lurraldearen Arloko Plana(Isurialde Kantauriarra).

Oka ibaiaren arro osoa Urdaibaiko Biosferaren Erreserbari dagokio bete-betean.Horrenbestez, bertako ertz guztiak, ibaibide nagusiarenak zein adarrenak, Akategoriakoak izango dira (lehentasunezko interes naturalistikoko zonetako ertzak).Gainera, Natura 2000 sarearen barruan honako espazio hauek ere bereizi dira:

• Urdaibaiko artadi kantauriarrak.• Urdaibaiko itsasertzeko zonak eta padurak.

Hidraulika-osagaiari dagokionez, Oka ibaiaren arroko ubide nagusiak ekarpen-azalerarenarabera zein ibaitartetan banatzen diren zehaztuko dugu.

• III. Maila (100<A<200 km2). Oka, 0 - 4 km (Golakorekiko elkargunea)Urdaibaiko Biosferaren Erreserba Erabiltzeko eta Kudeatzeko Plan Zuzentzaileakgutxienez bi ertzetako 20 metroko akuiferoen babesa definitzen du.

EAEko Nekazaritza eta Basogintza Antolatzeko Lurraldearen Arloko Plana(LAP):

EAEko Nekazaritza eta Basogitza eta Ingurune Naturala Antolatzeko Lurraldearen ArlokoPlanaren Aurrerapena, Lurraldearen Antolamenduko Gidalerroen Ingurune FisikoarenArtezpidetik abiatuta, nekazaritza eta basogintzako erabileren antolaketa etakudeaketarako jarduerak bideratzeko oinarriak finkatzen ditu. Horregatik, aipatu jardueraklurraldearen planeamendu orokorrerako esparru batean hartu eta nekazaritzakosektorearen interesak beste erabilera batzuen aurrean defendatzen dira.

• Antolamendurako kategoriak

- Nekazaritza, Abelzaintza eta Landazabala kategoria: Gaitasun agrologikougariko lurzoruak biltzen dira eta ondoko bi azpikategoria hauek hartzen dirabarne:

▪ Garrantzi Estrategiko Handiko nekazaritza eta abeltzaintza.Eremu hauek ikuspegi estrategiko batetik dira garrantzitsuaknekazaritza sektorearentzat eta, horrenbestez, bestelako erabilerengainetik kontserbatzea lehentasunezkoa da. Gaitasun agrologikohandiena duten lurzoru guztiak sartzen dira hemen.


43

▪ Trantsizioko Landa-Paisaia. Aurreko azpikategoriak (maldahandiagoak) baino ekoizpen-gaitasun txikiagoa duten soroak, edolarrez eta baso-unadez estalitako landazabal eremuak, haiekinmosaikoan daudenak, dira. Garrantzi Estrategiko handiko nekazaritzaeta abeltzaintza eremuen edo baso zabalen ondoan daude eta horienerabilera bi zentzu horietako batera zuzenduta egon ohi da.

- Mendi: “Mendi” definitzeko erabili ohi diren definizioak erabiliz, zuhaitz,zuhaixka, sastraka edo belar espezieak dituzten landa lurrak dira,nekazaritzaren ezaugarri ez badira eta hirietako parke edo lorategietan ezbadaude. Definizio horren barnean sartu ohi dira, halaber, etze, utzitako labore,basoko pista eta bideak bezalako lurrak.

▪ Baso. Egungo erabileragatik batik bat, eta erabilera-bokazioagatikbatzuetan (arriskuak, arroen babesa eta abar), zuhaitz estalduramantentzeko joera duten lurrak hartzen ditu barnean. Natur baliohandiko baso autoktonoak nahiz espezie aloktonoen landaketaksartzen dira hemen; hala, hedadura dela-eta, intsinis pinuaazpimarratu behar da bertan.

▪ Ingurumenaren hobekuntza. Lur eskaseko edo higadura handikoeremu degradatuak dira, eta ekosistema hobetzeko eta birgaitzekolanak egin behar dira horietan lehenbailehen, baliabidearen galeraareagotu ez dadin. Azpikategoria honetan sartzen dira, halaber,EAEko harrobiak, lanean nahiz utzita daudenak; horien antolamenduahorri buruzko araudiak zehaztu beharko du.

• Natur Gune Babestuak eta Urdaibaiko Biosferaren Erreserba: Ajangizko lurraldeaErreserbaren barnean kokatzen da.

EAEko Ekonomi-Jardueretarako lurzoru publikoa eta Merkatariza-ekipamenduak sortzeko Lurraldearen Arloko Plana (LAP):

LAP honetan azpimarratzen da eskualde honek industriaren ikuspegitik dinamismo urriaduela, honen arrazoia oinarrizko komunikabide-saretik kanpo egotea litzateke. Gainera,kostaldeko herriek joera turistiko eta bizitoki-joera argia dutela aipatzen da. Bestalde,barneko komunikabideen sarea oso nahasia eta desegokia dela azpimarratzen da -batezere industria-garraiorako- eta sakabanatuta dauden udalerri gehienek landa-izaera dutela.Honek guztiak eraginda, bertan dagoen industria-jardueraren eskari bakarra eskualdeegituraren endogenoa baino ez da. Honela, azpimarratzen da eskari endogeno honierantzun behar zaiola baina, eskaintza gune jakin batzuetan metatuaz, gehiegizkosakabanatzea saihestearren. Izan ere, gehiegizko sakabanatzeak ez ditu udalerri txikiengarapen-arazoak ebazten eta, gainera, lurraldearen degradazioa eragiten du.


44

Taula 24. Industria lurzoruaren egoera.

Udalerria Okupatua (ha) Librea (ha) Guztira (ha)Ajangiz 8,32 1,50 9,82

Iturria: EAEko Ekonomi-Jardueretarako lurzoru publikoa eta Merkatariza-ekipamenduak sortzekoLurraldearen Arloko Plana.

Bestalde, ekonomia-jardueretako lurzoru publikoaren aurrikuspena egiten da, honela,Urdaibaiko eskualde-mailako poligono berria proposatzen da, zeina Gernikakohegoaldean kokatuko litzateke, Ajangiz eta Muxikako udalmugarteetan, eta BI-638errepidetik sarbidea izatea gomendatzen da. Azalerari dagokionez 25/50 ha-koalitzatzeke.

Merkataritza-ekipamendu handien kokapena eta dimentsionamendua arautzeko, EuskalAutonomia Erkidegoko udalerrien sailkapen bat ezartzen da hainbat alderdi kontuanhartuta: komunikabideen sareekiko kokapen estrategikoa, biztanleriaren pisua, espazioerabilgarritasuna eta mota honetako zentroak hartzeko hirigintza-egokitasuna.Merkataritza-ekipamendu berrien gehienezko dimentsionamendua kasuan-kasuankokatzen den udalerriaren arabera araututa geratzen da. Ajangizko udalerriari dagokionez,“B Kategoriaren” barne sartzen da, hau da, Eskualde-zentraltasuneko udalerritzat jotzenda, honela, udalerri honetan merkataritza ekipamendurik eraikitzekotan honako bibaldintza hauek errespetatu beharko lituzke: Plataforma zelaituaren gehienezko azaleragarbia 40.000 m²–takoa izatea eta eraikitako gehienezko sabai-azalera 13.000 m² izatea.

Bestalde, Bizkaiko errepideei buruzko Lurralde Egitamu Sektorialean oinarrituz,Urdaibaiko Biosfera Erreserbako bide sarearen agiri zehatza eta laburbilduaegingo da. Horrela, udalerrizgaindiko eremua duten garapen proposamenhauek planteatzen dira:

▪ Mungia eta Bermeo lotzen dituen bidea eta Bermeoko ingurabidea hobetzea.▪ Autzagane eta Oka hobetzea.▪ Gernikaren eta Muxikaren arteko saihesbidea egitea; oraingo proiektuaren ukipenak

murriztea.▪ Gernikatik Bermeorako bideak dituen bihurguneen trazatua hobetzea.▪ Nabarniz-Aulestia lotunea.▪ Bideen sare hierarkizatua aztertu eta sortzea; horrek errepide eta bide nagusiak bildu

beharko ditu.▪ Aparkalekua antolatzea, hondartzara doazenentzat.▪ Gernikatik Bermeorako bidearen ondoan dagoen oinezkoentzako trazatua bukatzea.


45

EAEko Etxebizitzen Sustapen Publikorako Lurzorua Antolatzeko LurraldeArloko Plana (LAP):

Etxebizitzen Sustapen Publikorako Lurzorua Antolatzeko Lurraldearen Arloko Planarenasmoa, berezkoak dituen helburuez gain, Lurraldearen Antolamendurako Artezpideekproposatutako eta Lurraldearen Zatiko Planek EAEko lurraldea zatitzen deneko eskualde-egitura bakoitzean garatutako lurralde-eredua lortzen laguntzea denez eta horiek epeluzeko (16 urte) lurralde-antolamendurako eredua barne hartzen dutenez, lau urteanbehingo jarraipenarekin, egokia dirudi antzeko aldia ezartzeak Lurraldearen ArlokoPlanerako.

Ajangizi izaera erdi-hiritarra edo landatarra eta populatze barreiatua edo dentsitate txikikoaaitortzen zaio, horregatik, lehendik dagoen parkea hobetzeko eta berreskuratzeko,oinarrizko birgaitze politika isolatuaren bidez egingo dela aurreikusi da. Dena dela, ez dirabaztertu eskari antolatua oinarritzat duten jarduerak.

4.3. Hiri Egitura eta Planeamendua

4.3.1. Hiri planeamenduaren analisia

2001. urteko Urriaren 10ean Ajangizko Arau Subsidiarioen Testu Bateginari Bizkaiko ForuAldundiko Hirigintza Sailak behin betiko onarpena eman zion.

Kontutan izatekoa da Ajangiz nekazal eremuko udalerria dugula eta bere azalera 7 km2-takoa dela. Esanguratsua da nekazal mundua jasaten ari den egoera, honela, ArauSubsidiarioen esanean oinarrituaz, ez da berauen zeregina nekazal mundua berpizteabaina bai ingurua baldintza egokitan mantentzea etorkizunean sor daitezkeen esplotazioposibleentzat eta batez ere, etxeen sakabanaketa udalerriko lurzoruan zehar ebitatu nahida.

Etxebizitzaren piolitikari dagokionez, hiru helburu lortzea nahi da:

▪ Udalerrian jaiotakoak, bertan bizitzen geratzea bultzatzea.▪ Egun udalerrian etxebizitza behar dutenei etxebizitzak eskaintzea,

nolabait, herriko hiru gunetan zehar etxebizitza publikoak progresibokieraikiaz.

▪ Lurzoru erreserba egitea etorkizuneko ekintzetan pentsatuaz.


46

4.3.2. Lurzoruaren erabilera eta hiri egitura

Ajangizen lurraren sailkapena, lur hiritarra eta hiritarrezinaren artean gauzatzen da. ArauSubsidiarioek planteatzen dituzten aldaketak honako hauek dira:

▪ Biztanleria guneen birdefinitzea.▪ Biztanleria guneen eraikitze arau eta parametroen egokitzea Arau

Subsidiarioek ezarritako etxebizitza estrategiara.

Lur Hiritarra

Lur hiritarraren barnean beste azpi-sailkapen bat egikaritzen da egoitzara dedikaturikolurra eta industriara dedikaturiko lurraren artean.

▪ Egoitzara dedikaturiko lur hiritarra

Egoitzak kokatzen diren lur hiritarra gehienbat Ajangizko herrigunean kokatzen da.Proposatzen diren aldaketak honako hauek dira: Iparraldean kokaturik zegoen lur hiritargisa sailkaturiko eremua lur hiritarrezin bihurtuko da, bestalde, Ekialde eta Hegoaldekomugetan lur hiritarraren zabalkundea emango litzateke, Ekialdeko eremuan udaletxebizitzen promozioa egingo litzatekeelarik.

Bestalde, lur hiritarraren barnean bi exekuzio eremu bereizten dira Arau Subsidiarioetan,U.E. 1 eta U.E.2. erreferentziarekin ezagutzen direnak, biak ere ekimen pribatuaren bidezegikarituko direnak, bestalde, ekintza asistematikoa ere aurrikusten da, hau ere ekimenpribatuaren eskutik.

Honela, U.E.1 ekintza unitatea herrigunean kokatzen da Gernika-Mendata errepidearenalde batean eta 24 etxebizitza egitea aurrikusten da bertan. Bestalde, U.E.2-a garaibateko Gorgana baserriaren lurretan kokatzen da eta kasu honetan, 6 etxebizitzeneraikiera aurrikusten da. Azkenik, unitate asistematikoan bi etxebizitza egingo dira.

▪ Lur hiritar industriala

Egun Maier S.Coop. eta zerra kokatuak dauden eremuak lirateke eta Maier S.Coop. etaUdaletxeak firmaturiko hitzarmenetik ondorioztatzen dena.

Lur hiritarrezina

Lur hiritarrezina, lur hiritarra gisa sailkatua ez dagoen beste lur guztia litzateke. Lur honenantolaketa, sailkapena eta erabileren kontrola Erreserba Erabili eta Kudeatzeari buruzkoEgitamu gidariaren (PRUG) bidez egingo litzateke.


47

Sistema Orokorrak

Aipagarria da Foru Aldundiak duen proiektua egungo errepidearen trazadura hobetzeko.

Bestalde, egungo hilerriaren zabaltzea proposatzen da.

4.3.3. Ingurugiroan eragin nabarmena izan dezaketen proposamenak planeamenduan

Atal honen informazioa falta da.

4.4. Ondare Historiko, Arkitektoniko eta Arkeologikoa

1997. urteko Maiatzaren 5ean Eusko Jaurlaritzako Kultura, Gazteria eta KirolenKontseilariordeak emaniko Ajangizen Presuntzio arkeologikoa duten eremuen zerrendahonako hau da:

▪ Ybinarriaga dorretxea (Baserria).

▪ Bizkerra dorrea (Baserria).

▪ Jasokundeko Amaren Eleiza.

▪ Goikoerrota burniola.

▪ Santa Marina ermita.

▪ Mezeta dorrea (egun jauregia).

4.5. Mugikortasuna eta garraioa

4.5.1. Errepide Sarea eta Garraio azpiegiturak: ezaugarriak eta proiektuak

Ajangizko errepide sarea honako errepideez osatua dago:

▪ BI-635, oinarrizko sareko errepidea da eta Lemoatik Gernikara doa.▪ BI-2224 Gernikatik Markinara doan eskualde mailako errepidea da.▪ BI-3224 Gernikatik Ibartxura doan herri mailako errepidea da.


48

Zirkulazio intentsitateak

Bizkaiko Foru Aldundiko Herri Lan eta Garraio Sailaren arabera, 2003an BI-635errepidean neurtutako zirkulazio-intentsitatea handia izan zen; batez besteko 12.532ibilgailu egunean, horietatik %11,5 ibilgailu astunak izanik. Hala ere, errepide-tarteenaraberako banaketa aztertuz gero, ondoko ondorioa atera dezakegu: Vista-AlegretikGernikara bitartean zirkulazio-maila handiak atzematen dira (Ajangiztik iragaten den zatia)beste tarteekin alderatuaz.

1998-2003 epean, errepide horretako zirkulazio-intentsitatea, oro har, handitzen joan da.

Taula 25.1998-2003 epean BI-635 errepidean atzemandako Eguneko Batez Besteko Intentsitateak(EBI)

Eguneko Batez Besteko Intentsitateak (EBI)2003

Korredorea Errepide-tarteak

Luzera(Km) 1998

EBI1999EBI

2000EBI

2001EBI

2002EBI EBI %

Astunak

Urtekometatze-

tasa(1998-2003)

Lemoa-Amorebieta

3,7 7.284 7.402 7.415 7.557 7.776 7.884 20,0 1,6

Amorebieta-Zugastieta

6,0 11.352 11.827 12.237 12.674 12.948 13.294 10,0 3,2

Zugastieta-Vista Alegre

4,2 11.900 12.902 13.232 13.025 13.078 13.301 10,0 2,3

VistaAlegre-Gernika

3,1 14.335 16.026 16.087 16.025 16.396 15.564 10,7 1,7

BI-635Lemoa-

Amorebieta-Gernika

Guztira 17,0 11.146

11.895

12.135

12.258

12.483

12.532

11,5 2,4

Iturria: Bizkaiko Foru Aldundiko Herri Lan eta Garraio Saila, 2004

BI-2224 errepidean neurtutako zirkulazio-intentsitateari dagokionez berriz, ingurukoerrepide batzuekin alderatuaz ez da handia izan; batez besteko 752 ibilgailu egunean,horietatik %6a ibilgailu astunak izanik. Hala ere, errepide-tarteen araberako banaketaaztertuz gero, ondoko ondorioa atera dezakegu: Bolibar-Int. BI-663 bitartean zirkulazio-maila handiagoak atzematen dira beste tarteekin alderatuaz, beraz, Ajangiztik iragatenden errepide zatian (Gernika-Marmiz-Ibartxu) intentsitatea baxuagoa da.


49

Hala ere, 1998-2003 epean, errepide horretako zirkulazio-intentsitatea, oro har, handitzenjoan da.

Taula 26.1998-2003 epean BI-2224 errepidean atzemandako Eguneko Batez Besteko Intentsitateak(EBI)

Eguneko Batez Besteko Intentsitateak (EBI)2003

Korredorea Errepide-tarteak

Luzera(Km) 1998

EBI1999EBI

2000EBI

2001EBI

2002EBI EBI %

Astunak

Urtekometatze-

tasa(1998-2003)

Gernika-Marmiz-Ibartxu

8,2 514 538 595 605 626 710 6,0 6,7

Ibartxu-Arbatzegi

5,4 713 736 704 710 740 793 6,0 2,1

Arbatzegi-Bolibar

5,8 594 686 629 631 626 619 6,0 0,8

Bolibar-Int.BI-663

2,0 1.042 1.066 1.102 1.219 1.234 1.197 6,0 2,8

BI-2224Gernika-Markina

Guztira 21,4 635 677 679 696 712 752 6,0 3,4

Iturria: Bizkaiko Foru Aldundiko Herri Lan eta Garraio Saila, 2004.

4.5.2. Udalerri barneko eta udalerrien arteko higikortasuna

Udalerri arteko higikortasuna

Hasteko, esan beharra dago udalerri mailan ez dela mugikortasunari buruzko analisi edoikerketarik egin. Hala ere, 2004. urtean Eusko Jaurlaritzako Garraio eta Herri Lan Sailakargitaratutako ”Euskal Autonomi Erkidegoko Mugikortasunaren Artezlana 2003” azterketanEuskal Autonomia Erkidegoko biztanleriaren joan-etorriei buruzko ohiturak aurkezten dira,eta baita Urdaibai-Busturialdea eskualdeari buruzko ondorio garrantzitsuak azaltzen dituenegungo garraio-sistemaren diagnosia.

Azpimarratu behar da ”Euskal Autonomi Erkidegoko Mugikortasunaren Artezlana 2003an”egiten den eskualde-mugaketa (Gernika-Bermeo zonaldea, hain zuzen ere) bat datorrelaUrdaibai-Busturialdeko karakterizazioarekin.

Euskal Autonomia Erkidegoan bizi direnek, batez besteko lanegun batean, 5.464.160joan-etorri egiten dituzte. Horietatik, %97 lurralde bakoitzaren barrukoak dira, %2 lurraldeartekoak; eta %1 EAEko zonekikoak. Gernika-Bermeo zonaldea EAEan egindako joan-etorri guztien %2ren helmuga da; 90.199 bidaia, hain zuzen ere.


50

Eskualde barruko joan-etorriei dagokienez, EAEan egindako guztien %97 dira. Gernika-Bermeo eskualdearen barrukoak EAEn egiten direnen %2 dira.

Taula 27. Eskualde barneko desplazamenduak.

Zonak Barruko joan-etorrien kop.

% eskualdekoguztizkoaren

barruan

% EAEkoguztizkoaren

barruanGernika-Bermeo 81.330 81% 2%Iturria: ”Euskal Autonomi Erkidegoko Mugikortasunaren Artezlana 2003”

Eskualde arteko joan-etorriak 479.453 dira (joan-etorri guztien %9). Gernika-Bermeozonalde arteko mugimenduak EAEn egiten direnen %4 dira: 19.175 joan-etorri.

Batez besteko lanegun batean Euskal Autonomia Erkidegoan bizi direnek ibilgailupribatuan eginiko joan-etorriak 1.894.295 dira, hots, guztizkoaren %35. Ibilgailu pribatuaerabiltzeko arrazoi nagusia lana da, %70; aisiagatik, %10; erosketengatik, %8; bestelakoarrazoiengatik, %8; eta ikasketengatik, %4.

Taula 28. Ibilgailu pribatuz eginiko desplazamenduak.

Helmuga Joan-etorrikop.

Joan-etorrikop.,%

%, helmugakoguztizkoaren

barruanBarruko joan-

etorriak, %

Gernika-Bermeo 25.726 1% 29% 80%Iturria: ”Euskal Autonomi Erkidegoko Mugikortasunaren Artezlana 2003”

Gernika-Bermeo eskualdea mota horretako joan-etorrien %1eko helmuga da.


51

Garraio publikoan egindako joan-etorriak 762.358 dira, bai osorik garraiobide horretaneginak eta bai ibilgailu pribatua ere erabiliz eginak kontuan hartuta. Garraio publikoaneginiko bidaien arrazoiak honako hauek dira: lanarengatik, %38; ikasketengatik, %27;aisiagatik, %15; erosketengatik, %10 eta bestelako arrazoiengatik, %10.

Taula 29. Garraio publiko bidez eginiko desplazamenduak.

Helmuga Joan-etorrikop.

Joan-etorrikop.%

%, helmugakoguztizkoaren

barruanBarruko joan-

etorriak, %

Gernika-Bermeo 5.432 1% 6% 52%Iturria: ”Euskal Autonomi Erkidegoko Mugikortasunaren Artezlana 2003”

Eskualde mailan, Gernika-Bermeo da EAEko garraio publikoan egindako joan-etorrien%1eko helmuga. Bestalde, Gernika-Bermeo helmuga duten joan-etorrien %6 garraiopublikoan egiten dira.

Landunen eta ikasleen mugikortasuna

Lanagatik mugitzen direnen taldean sartzen da bizitokia eta lana udalerri berean duenbiztanleria landuna. Ajangizko kasuari dagokionez, bertako langileen %67,74 EAEko besteudalerri batera mugitzen da.

Taula 30. Landunen mugikortasuna 2001.

Beste udalerri batean

Norberarenetxean

Bizi denudalerrian

Zenbaitudalerritan EAE Beste

lurraldeak

Atzerria Guztira

EAE 16.845 402.469 59.253 364.987 15.817 3.036 862.407Bizkaia 7.832 164.593 34.147 226.247 7.681 1.467 441.967Gernika-Bermeo 524 7.411 1.362 7.577 196 223 17.293

Ajangiz 5 34 16 126 2 3 186Iturria: EUSTAT. Biztanleriaren eta Etxebizitzen Zentsua.


52

Ikasketa-arrazoiengatik mugitzen diren ikasleekin antzeko zerbait ere gertatzen da.Honela, Ajangiztik EAEko beste udalerri batera mugitzen diren ikasleen kopurua oso altuada, hain zuzen ere, %87,87.

Taula 31.Ikasleen mugikortasuna 2001.

Beste udalerri batean Guztira

Norberarenetxean

Bizi denudalerrian

Zenbaitudalerritan EAE Beste

lurraldeak

Atzerria

EAE 2.263 72.284 1.023 86.228 6.649 1.370 169.817Bizkaia 1.282 35.036 660 52.892 2.544 686 93.100Gernika-Bermeo 44 849 15 2.541 94 25 3.568

Ajangiz - - - 29 3 1 33Iturria: EUSTAT. Biztanleriaren eta Etxebizitzen Zentsua.

Garraio publiko zerbitzuak

Bizkaibusek eskainiriko zerbitzuak honako hauek dira Ajangizi dagokionez:

▪ Mendata-Ajangiz-Gernika-Lumo: Ajangizen 5 geltoki ditu (Sartzola,Ispizua, Elexalde, Obieta eta Burgoan ).

Linearen maiztasunari dagokionez: Astelehenetik Ostiralera 3 zerbitzueskaintzen ditu.

Trenbide sareari dagokionez, Bermeo-Amorebieta tren lineak Urdaibaiko erreserbatransbertsalki gurutzatzen du, nahiz eta, Ajangiztik iragaten ez den, Gernika-Lumorengatikduen gertutasuna medio, eragina duela esan genezake.

Bizikletazko mugikortasuna

Bizkaian zehar, bizikletaz erraz mugitzeko moduko 9 bizikleta ardatz daude, eta horietakobat Urdaibaikoa da. Bizikleta ardatz hori Bermeo, Mundaka, Sukarrieta, Busturia, Murueta,Forua, Gernika-Lumo eta Muxikako hiri nukleoetan zehar iragaiten da nagusiki., beraz,Ajangiz kanpo geratzen da.


53

Parke mugikorra

Ondoko taulan azken urteetan Ajangizen erregistratu den ibilgailu kopuruaren eboluzioaadierazten dugu. Honela, 2003. urtean, 1000 biztanleko 604 ibilgailu zeuden. Taulan ikusdaitekeen bezala, azken urteotan ibiligailu kopurua handitzen joan da, baina igoera horikonstantea den arren ez da esanguratsua, gainera, kontutan izan behar da, biztanlekopuruak ere gorantza egin duela.

Taula 32. Ajangizko Parke mugikorra.

Ibilgailuak 2004 2003 2002 2001 2000

Autoak 197 191 195 191 188Autobusak 0 0 0 0 0Kamioiak 11 13 15 14 14Motozikletak 28 29 25 19 11Furgonetak 8 5 5 7 8Motorrak 14 13 12 11 11Traktoreak 1 1 3 2 2Atoiak 5 4 5 5 5Guztira 264 256 260 249 239

Iturria: Udaletxea.

4.5.3. Irisgarritasuna

Atal honen inguruko informazioa falta da.

5. INGURUGIRO SEKTOREAK

5.1. Uraren ziklo osoa

Ajangizko Udalak Busturialdeako Ur Partzuergoan parte hartzen du. Honela, UrPartzuergoak 7 Edateko Uren Araztegi (E.U.A.) ditu, zeinak honako udalerri hauetanaurkitzen diren kokatuak: Ajangizko udalerrian aurkitzen denak Ajangiz, Gernika-Lumo,Muxika, Kortezubi, Gautegiz Arteaga, Kanala, Ibarrangelu, Elantxobe eta Eako Natxituaauzora doazen urak arazten ditu; bigarren bat Foruan aurkitzen da eta honek Forua etaMuruetara doazen urak arazten ditu; hirugarren bat Busturian aurkitzen da eta araztegihau Busturia, Sukarrieta eta Mundakako uretaz arduratzen da; laugarren bat BusturiakoParesi auzunean dago kokatua eta bertako uretaz arduratzen da; bestalde, Eakoudalerrian ere udalerri propiorako aurkitzen da araztegi bat; Mendatak eta Bermeok ereberen propioa dute.


54

5.1.1. Uraren hornikuntza, kalitatea eta kontsumoa

Uraren kontsumoari dagokionez, Busturialdeako Ur partzuergoak eskainiriko datuakhonako hauek izan dira:

Taula 33. Bajako Sarearen kontsumoa.

Urtea Bajako Sarea Kontsumoa, m3-tan2.001 23.5282.002 29.9642.003 29.679 Iturria: Busturialdeako Ur Partzuergoa.

Honela, bajako sarearen kontsumoan esan genezake, 2.002. urtetik 2.003. urterakontsumoak jeitsiera ahul bat izan duela.

Taula 34. Altako horniduraren kontsumoa.

Urtea Altako horniduraren Kontsumoa, m3-tan2.001 23.5282.002 38.4662.003 43.217 Iturria: Busturialdeako Ur Partzuergoa.

Aldiz, altako horniduraren kasuan, kontsumoa urtez-urte gorantzako handia jasan du,honela, 2001. urtetik 2003. urtera ia bikoiztu egin delarik kopurua.

5.1.2. Uraren saneamendua eta arazketa

Hondakin uren arazketari dagokionez, Ajangiz Busturialdeako Ur Partzuergoaren barneanaurkitzen da. Busturialdeako Ur Partzuergoak Hondakin uren 8 araztegi ditu (H.U.A.)honako udalerrietan kokatuak: lehenengoa Gernikan kokatzen da eta Gernika etaForuaren zati baten hondakin urak arazten ditu; Ibarrangelun 3 kokatzen dira; hirugarrenbat Elantxoben dago eta udalerri bertako hondakin uretaz arduratzen da; Eak ere berepropioa du eta azkenengoa, Mundakan kokatzen da Axpe auzunearentzat, Sukarrieta etaMundakako Kanpinarentzat.

Gaur egun Urdaibai Eskualdeko Saneamenduko Lurralde Ekintza Plana idazten ari da.Busturialdeko Uren Partzuergoa ari da plan hori garatzen.

Plan horretan, bukatutako azpiegitura guztiak ez ezik, oraindik egiteke daudenak zehaztendira. Azken horien artean, Muxika-Bermeo Kolektore Nagusia dago. Kolektore honekMuxika, Murueta, Gernika, Forua, Busturia, Mundaka, Sukarrieta eta Bermeo udalerrietako


55

isuriak biltzen ditu eta Bermeoko Lamiarango Ur Zikinen Araztegi berriraino eramaten ditu.Arteaga-Gernika kolektorea da egin beharreko beste azpiegitura bat: Arteaga, Kortezubi,Arratzu eta Ajangiz zati bateko isuriak biltzen ditu eta Muxika-Bermeo sare nagusira lotzenditu.

Aurreikusi zen bezala, Laida, Laga, Ibarrangelu, Elantxobe eta Ean funtzionatzen ari direnUr Zikinen Araztegiei Lamiarango Ur Zikinen Araztegia gehitu behar zaie, eskualdekogainerako udalerri guztien araztegi bakarra izango baita.

Bizkaiko Foru Aldundiak, 37 milioi eurotik gorako inbertsioarekin, 2004-2007 denboraldianhonako jarduketei ekingo die:

Muxika-Bermeo kolektorea. Gernika eta Bermeo arteko hiriko tartea: Planaren araberaGernika eta Bermeo udal mugarteen artean egin behar diren obren zatia burutuko dualdundiak. Proiektu handia da eta honako lan hauek hartzen ditu bere baitan:

San Martin eta San Andres errekastoak Bermeon desbideratzea, Bermeon uholderik ezdadin gerta. Oraingo galeriak Bermeoko saneamendu-sare berrirako erabiltzeko aukera.

Bermeoko Saneamenduko Proiektuko Obrak. Hemen sartuko da parkingeko eta portukoponpaketetan isuriak kontzentratzeko obrak burutzea (ekaitz-tankea barne), eta Bermeokour zikin guztiak Lamiarango Ur Zikinen Araztegira eramatea.

Gernikako Ur Zikinen Araztegia hobetzea. Gaur egun araztegi hau funtzionatzen ari da.Hobekuntza lan hauen bidez, araztu ondoren itsasadarrera itzultzen den uraren kalitateahobetuko da.

Gernikako Saneamendu Proiektuaren obrak: Udalerriko kolektore nagusien instalazioa etaMuxika-Bermeo kolektorearen hiriko tartearen instalazioa sartzen dira hemen. Azken horifase bitan egingo da:

1.fasea: Muxikarekiko muga-Ibarraren ponpaketa.

2.fasea: Ibarraren ponpaketa-Ur Zikinen Araztegiaren ponpaketa. Azken hori Bermeoko UrZikinen Araztegi berria martxan jartzen denean hasiko da funtzionatzen.

Arteaga-Gernika kolektorea: Itsasadarraren eskuinaldean zehar doa. Arteaga, Kortezubi,Arratzu, Ajangiz zati bateko eta Gernikako isuriak biltzen ditu, eta Muxika-Bermeokokolektore nagusira eramaten ditu.

Bestalde, denboraldi berean, Iparraldeko Konfederazio Hidrografikoak BermeonLamiaraingo Ur Zikinen Araztegia eta bere hustubidea egingo ditu, interes orokorreko obragisa.


56

Azkenik, Eusko Jaurlaritzak, Busturialdeko Ur Partzuergoaren bidez, Muxika-Bermeokolektorea egiteko asmoa du, aldundiak egin ez duen tartean. Forua, Murueta, Busturia,Sukarrieta eta Mundakako saneamenduak sare nagusiari lotuko dizkio.

Obra hauek bukatzean, Europak ur zikinak saneatzeko eta arazteko gaietan ezarritakojarraibideetako helburuak beteko dira Busturialdean.

5.1.3. Uraren ziklo osoaren kudeaketa

Atal honen datuak falta dira.

5.2. Atmosferaren eta Akustikaren kalitatea

5.2.1. Igorpen atmosferikoak eta airearen kalitatea

Airearen kalitatea eta kutsadura atmosferikoa hiriguneen iraunkortasunaren analisiaberebiziko garrantzia duten gaiak dira, bai osasunean eta bizi kalitatean duteneraginagatik, kutsadura igorpenek lurreko ingurune arazoak areagotzen dituztelako.Kutsadura atmosferikoaren kutsagune nagusiak honakoak dira:

Industria jarduerak (atmosferako kutsatzaile potentzialak bezala katalogatuak). Ibilgailuen iragaitea. Etxeko iturriak eta zerbitzuak.

EAEko Airearen Kalitatea Kontrolatu eta Zaintzeko Sarea osatuta geratu da; guztirahurruneko 53 estazio ditu, eta estazio horiek Eusko Jaurlaritzako Lurralde Antolamendu,Etxebizitza eta Ingurugiro Sailaren Bizkaiko Lurralde Ordezkaritzan dagoen estazio zentralbatekin konektatuta daude. Ajangizen ez dago EAEko Airearen kontrola eta zaintzekoSareko Estaziorik. Mundakakoa da sare horretako estazio hurbilena.

IPPC Legean barneraturiko jarduketak Ajangizen

Lurralde Antolamendu eta Ingurumen Sailak EPER Euskadi izeneko erregistroa martxanjarri du. EPER Euskadiren helburua, Uztailaren 1eko 16/2002 Legea (IPPC izenezezagutzen dena) I. Eranskinean bildutako jarduerak garatzen dituzten euskal entitateekegiten dituzten emisioei eta emisioen fokuei buruzko ingurumen-informazioa modunormalizatuan eskaintzea da. Honela, EPER Euskadiren inbentarioari jarraiki, IPPCLegean barneratzen diren aktibitateak garatzen dituen zentru bat erregistratzen daAjangizen. Enpresa hori Maier S.Coop. da.


57

Ondoko taulan agertzen dira egiten dituen igorpenen datuak:

Taula 35. Igorpenak 2003. urtean.

Igorpenak Metodoa Kantitatea(Kg/urtean)

Muga urteko(Kg/urtean)

KROMO ETA BERE KONPOSAKETAK Kalkulatua 0,795 100KARBONO DIOXIDOA Kalkulatua 1.940.000 100.000.000METANOA Kalkulatua 48,6 100.000KARBONO MONOXIDOA Kalkulatua 347 500.000NIKELA ETA BERE KONPOSAKETAK Kalkulatua 11,611 50NMVOC (COMPUESTOS ORGÁNICOSVOLÁTILES NO METÁNICOS)

Kalkulatua 174 100.000

OXIDO NITROSO (N2O) Kalkulatua 34,7 10.000NITROGENO OXIDOAK Kalkulatua 2.154 100.000Iturria: EPER Euskadiko erregistroak eskainiriko datuetatik egina.

Enpresa berak egiten dituen isurketak honako hauek dira:

Taula 36. Isurketak 2003. urtean.

Isurketak Metodoa Kantitatea(Kg/urteko)

Muga urteko(Kg/urteko)

ARSENIKOA ETA BERE KONPOSAKETAK Neurtua 1,688 5KARBONO ORGANIKO TOTALA (TOC) Neurtua 8.625 50.000KLORUROAK Neurtua 120.000 2.000.000KOBREA ETA BERE KONPOSAKETAK Neurtua 24,375 50KONPOSAKETA ORGANOHALOGENADOS ETASUSTANTZIAK

Neurtua 33,75 1.000

KROMOA ETA BERE KONPOSAKETAK Neurtua 112,5 50FLUORUROSA Neurtua 251,25 2.000FOSFORO TOTAL Neurtua 6.750 5.000NIQUELA ETA BERE KONPOSAKETAK Neurtua 63,75 20NITROGENOA TOTAL Neurtua 12.165 50.000ZINC-A ETA BERE KONPOSAKETAK Neurtua 3,375 100Iturria: EPER Euskadiko erregistroak eskainiriko datuetatik egina.

Aurreko taulan kolore gorriz azpimarratu ditugu hiru substantzien isurketak, izan ere,urteko isurketa kopuruak altuagoak dira urtean ezartzen zaien muga baino, hau da, beharbaino kopuru handiagoak isuri dituztela.

Udalerriaren Kalitate Atmosferikoa

Lehenago esan bezala, Ajangizen ez dago EAEko Airearen kontrola eta zaintzeko SarekoEstaziorik. Hala ere, egoeraren hurbilketa bat egin asmoz, Eusko Jaurlaritzakplazaratutako E.A.E-ko Ingurugiro Indikadoreen Sistemara jo dugu. Dokumentu honetan,lurralde eremu bakoitzean urtean zehar zenbat egunetan den airearen kalitatea “txarra”edo “oso txarra” adierazten da. Publikazio honen arabera, 2003. urtean Busturialdeako


58

airearen kalitatea okertzen joan da, izan ere, 2001 eta 2002. urteetan ez zen egunikerregistratu airearen kalitatea “txarra” edo “oso txarra” zuenik, 2003. urtean ordea, kopuruhau 3 egunetara igo ziren. Hala ere, E.A.E-ko 9,9 egunetako batez bestekoarekin azpitikgeratzen da.

Taula 37. EAE-ko eremu ezberdinen airearen kalitatearen eboluzioa.

E.A.E.-ko lurralde eremuak 2001 2002 2003Erribera 4 0 0Kostaldea 0 0 3Donostialdea 1 2 10Goierri 3 2 13Debagoiena Ibaizabal 6 4 19Nerbioi Garaia Enkarterriak 2 3 5Arabar lautada 2 6 14Nerbioi Behera 5 4 115

Egunen Batez Bestekoa 2,9 2,6 9,9 Iturria: E.A.E-ko Ingurugiro Indikadoreen Sisteman oinarrituaz egina

5.2.2. Hotsak eta kalitate akustikoa

Euskal Autonomia Erkidegoak, inguruko erkidego gehienek bezala, zaratei buruzkolegeriaren gabezia du, eta azken urteotan gabezia hori konpontzen saiatu da. Ildohorretatik, inpaktu akustikoak karakterizatu eta kuantifikatzeko azterketa garrantzitsuakegin dira; horietan 2000. urtean Eusko Jaurlaritzak eginiko Euskal AutonomiaErkidegoaren zarata-mapa azpimarratu behar da. Lan horretan trafikoa eta industria, bizarata-iturri nagusienen eraginak baloratu dira Euskal Autonomia Erkidegoko ingurudesberdinetan.

Lurzoruaren orografiak, hiriguneen banaketak eta komunikazio-bideen ibilbidekorapilatsuak zarata, Euskal Autonomia Erkidegoko ingurugiroko faktoreeragingarrienetakoa bihurtzen dute. Euskal Autonomia Erkidegoko zarata mapari esker,70 dBA baino inpaktu akustiko handiagoa duten inguru ugari identifikatu dira, etazarataren errudun nagusia trafikoa da. Azterketa horren barruan zarata murrizteko politikabat proposatu da, foku igorleen eta hartzaileen sentikortasunaren arabera onar daitezkeengehienezko zarata-mailak finkatzeko.

Honela, aipatu behar da Ajangizen industrigune bat kokatzen da, zeina nolabaitekoinpaktu akustikoa duten industria-eremuen artean aurkitzen den Euskal AutonomiaErkidegoaren zarata-maparen arabera.


59

Bestalde, hots-maila 70 dBA (errepidetik 10 m-ra) baino handiagoa sortzen duten garraio-sareetan egindako azterketek, inpaktu akustikoa duten tarte batzuk erakutsi dituzte.Honela, Ajangiz, udalerri horien artean kokatzen da BI-635 errepidea dela eta.

Gainera, BI-2224 errepide tartean 60-65 dBa-ko zarata erregistratzen da, halaber,errepide honen hertzean sentsibleak diren eraikinak aurkitzen direlarik.

5.3. Energia

5.3.1. Egitura energetikoa: azpiegiturak eta energia kontsumoa

Urdaibaiko Biosfera Erreserbaren energia-ingurumen plan gidaria 2003-2010-ena oinarritujarraian azalduko diren datu hauek lortzeko.

Energia produzitu eta hornitzeko sistemak Elektrizitate azpiegiturak

Urdaibaiko Biosfera Erreserbarako energia elektrikoaren hornidura, funtsean, zirkuitubikoitzeko airetiko linearen bidez egiten da, Mungia-Euba (30 kV) izenekoa. Alde batetik,Mungiako eraldaketa azpiestaziora (EA) konektatuta dagoena, eta, bestetik, Eubako Eara,Bermeo eta Gernikatik zeharkatzen duena eta zirkuitu bakuneko deribazio batekinGernikatik Lekeitioraino.

Energia hau 30 kV-etik 13 kV-era eraldatzen da Gernika eta Bermeo izenekobanaketarako eraldaketa azpiestazioetan (BEA), Urdaibaiko aipatutako udalerrietankokatuta biak. Banaketarako eraldaketa azpiestazio hauetatik (BEA) 13 kV-eko tentsioertaineko (TE) elektrizitatearen banaketarako sareak irteten dira. Hauek zonaldeazeharkatzen dute eta tentsio ertaineko bezeroak zein eraldaketa eta eragiketa zentroak(EEZ) energia elektrikoaz hornitzen dituzte.

Aipatutako zentroetan (EEZ) 13 kV-eko energia elektrikoa behe-tentsioan erabiltzekotentsiora eraldatzen da (380/220 volt). Zentro hauetatik azken erabiltzailearenganainoheltzen diren behe-tentsioko elektrizitate-sareak ateratzen dira. Urdaibain ere badiragarraio-sareko linea elektrikoak, 132 kV-eko linea bat eta 400 kV-eko linea bi. Inguruazeharkatzen duten linea hauek ez dute inolako instalazio elektrikorik edo bezerorikelikatzen zonalde honetan.

Azpiegitura hauen ezaugarri nagusiak, labur bilduz, hauetxek dira:

Garraio-sareak sareta metalikozko airetiko lineak dira denak, 132 kV-eko zirkuitubikoitzekoa eta 10 km inguru luze; 400 kV-ekoa, aldiz, zirkuitu bakunekoa eta 28km inguru luze.


60

30 kV-eko banaketa-sarea erabat airetikoa da, sareta metalikozkoa, zatirikgarrantzitsuenak 45 km inguruko luzera du zirkuitu bikoitzean, eta GernikatikLekeitiorantz doan 6 km inguruko deribazio bat du zirkuitu bakunean.

Banaketarako eraldaketa azpiestazio biak intenperie motakoak dira eta izenadaramaten udalerrietan daude kokatuta. Bermeoko BEA-k 30/13 kV-ekotransformadore bi ditu, bakoitzak 10 MVAko potentziarekin.

Bermeoko eta Gernikako banaketarako eraldaketa azpiestazioetatik (BEA) 13kV-eko tentsio ertaineko 5 eta 7 linea ateratzen dira, hurrenez hurren. HauekUrdaibain kokatuta dauden eraldaketa zentroetaraino banatzen dute energiaelektrikoa.

Bermeoko BEAko hiru lineak udalerri hauetako industrialdea eta herria energiaz hornitzenditu; beste linea batek Bermeoren eta Matxitxakoren arteko zonaldea, eta azken lineakBermeoren eta Sukarrietaren arteko zonaldea hornitzen du.

Urdaibain dauden 13 kV-eko lineen luzera guztira 210 kilometro ingurukoa da. Hauetatik,190 kilometro zirkuitu bakuneko airetiko lineak dira, eta 20 kilometro (%10,5) lurpekolineak dira, hiri-zonaldeetan lokatuak. Airetiko linea gehienak hormigoizko zutoinetandaude kokatuta, egurrezko zutoinetan kokatuak badauden arren zenbait tokitan.

Tentsio ertaineko linea hauek beste linea batzuekin lotzeko aukera dute; arazoren batizanez gero, konpontzen laguntzeko. Halaber, arazoen eragina gutxitzeko eta urrutikokontrol-eragiketak errazteko, teleaginte automatikoak dituzte linea hauek.

Urdaibaiko zonalde osoan zehar 369 eraldaketa eta eragiketa zentro (EEZ)inguru daude. Hauetatik, gehienak herrietan daude. Herri handietan, esatebaterako, Bermeon, eraldaketa zentroak barnekoak dira gehienbat.

Behe-tentsioko banaketa-sareak eraldaketa zentroetatik irteten dira eta azkenkontsumitzailearenganaino heltzen dira. Urdaibain behe-tentsioko sareek 425 kilometroinguru hartzen dute. Hauetatik, 50 kilometro lurpeko sareak dira eta herrietan daudekokatuak. Beraz, gainerakoak airetiko lineak edo sareak dira (%88). Airetiko sareak zutoingainekoak dira landa-zonaldeetan eta fatxada gainekoak herrietan. Sareen %61ek kabletxirikordatua dute. Zutoinak hormigoizkoak dira gehienbat, egurrezko zutoinak badira erezenbait zonaldeetan.

Energia-eraginkortasunaren instalazioak

Hainbat urtetan zehar, energia aurrezteko jarduerak garatuz joan dira ekimen pribatutikzein ekimen publikotik. Ekintzarik adierazgarrienak erakunde pribatuetatik sustatu dira etaindustria-sektorean gauzatu dira bereziki.


61

Ildo horretatik, Urdaibain ezarritako baterako sorkuntza-instalazioak aipatzekoak dira.

Txosten hau egiten ari garen unean 3 instalazio daude (Inama, Wartsila eta Salica); 5motor daude (fuel-olioa eta gas naturala) instalazio hauetan eta guztira instalatutakopotentzia 28,5 MW-ekoa da. Honi esker urtean ekoizten dena 160.000 MWh-koa da, hauda, Urdaibaiko Biosfera Erreserba osoan kontsumitzen den elektrizitate guztiaren %90baino gehiago.

Instalazio hauen batez besteko errendimendua %84koa da (%45 elektrikoa eta %39termikoa), zentral termiko konbentzionalena (%35) eta ziklo konbinatuko zentralena (%55-60) baino nabarmen handiagoa dena, hain zuzen ere. Horregatik, instalazio-mota hauenergia-eraginkortasun handiko instalaziotzat jotzen da, eta gero eta gehiago jartzen aridira, betiere kontsumitzaile zentroaren ezaugarriek ahalbidetzen badute.

Aurrikusiriko berrikuntza eta hobekuntzak

Azpiegitura elektrikoak

Urdaibai aldean edo Urdaibaitik kanpo, baina zonaldeko elektrizitatearen hornidurarekinzerikusi zuzena izango duten instalazio berriei dagokienez, garrantzitsuenak hauexek dira:

-Banaketarako eraldaketa-azpiestazio berri bi eraikitzea Ereño eta Eako udalerrietan.

-Diren linea elektrikoak birgaitzea eta linea berriak eraikitzea, Urdaibain sortzen denelektrizitatea bideratzen errazteko eta azken erabiltzaileentzako elektrizitate-hornidurarenkalitatea hobetzeko.

-Gernika-Sukarrieta tentsio ertaineko linea lurperatzea Forua, Murueta eta Busturiakoudalerrietan.

-Hegaztiak elektrokutatzeko arrisku handia dakarten euskarrien ordezkapena edotaegokipena. Lineetan tresnak instalatzea txorien istripuak ekiditeko. Babes berebizikozonaldeak zeharkatzen duten lineei lehentasuna emango zaie (ibai-sarea barne), RedNatura 2000 izenekoan baitaude (ZEPA edo LIC zonalde moduan).

5.3.2. Udalerri mailako energia kudeaketa

Energia elektrikoari buruzko datuak Iberdrola, S.A.k eskaintzen ditu. Datuei begiratuz ikusdaiteke azkeneko laurtekoan Ajangizen %19,46ko energia eskariaren jeitsiera egon dela.Konkretuki 2000. urtean 1.703.802 kWh kontsumitzetik 1.372.085 2003.urtean kWhkontsumitzera pasa da.


62

Ikus daitekeen bezela, industriaren sektorean azken laurteko honetan beherakadagarrantzitsua jazo da. Sailkatugabekoetan ere kontsumoa erdia baino gutxiagora jeitsi da.Aldiz, etxeko kontsumoak eta zerbitzuenak gorakada ahul bat jasan dute.

Esan bezela kontsumoari begira zerbitzuak dira sektorerik garrantzitsuena.

Taula 38. Ajangizen energia kontsumoa.

FAKTURATURIKO ENERGIA (kWh)

Sektore ekonomikoa 2000. urtea 2001. urtea 2002. urtea 2003. urtea 2004 Urt.-Urria

Egoitzak 537.354 514.162 543.786 561.940 470.145

Industria 732.428 108.056 87.931 91.562 73.610

Zerbitzuak 421.384 576.098 623.598 712.634 624.097

Sailkatu gabekokontsumoak

12.635 10.871 8.580 5.949 5.108

URTEKO TOTALA 1.703.802 1.209.187 1.263.894 1.372.085 1.172.960

Iturria: Iberdrola, 2004.

Energia berriztagarriak

Energia berriztagarrien inguruan esan behar da, dira, 2000. urtean, Urdaibain energiaberriztagarrien guztizko aprobetxamendua 8.870 tpb izan zela, zonaldean izandako eskariosoaren %10 inguru. Ia baliabide guztiak biomasa moduan aprobetxatu ziren, industria-eta egoitza-sektorean.

EVE-EEE-k esandakoari jarraiki, ondo taulan Ajangizen energia berriztagarrien erabileraadierazten da, baita zenbat instalazio dauden ere:

Taula 39. Energia berriztagarriak Urdaibai-Busturialdean.

Energia Minihidraulikoa Energia Eolikoa Eguzki Termikoenergia

Eguzki fotoboltaikoenergia

BiomasaUdalerria

Nºistal.

Potentzia(Kw)

Prodk.(kW/urte)

Nºistal.

Potentzia(Kw)

Produk.(kW/urte)

Nºistal.

Azalera(m2)

Produk.(tep/urte)

Nºistal.

Potentzia(Wpico)

Produk.(kW/año) Nº enpresa

Ajangiz 0 0 0 0 0 0 1 15,6 1,01 0 0 0 1Iturria: EVE-EEE. Konbertsio faktorea: 1MWh.0,086 tep.

Aurreko taulari jarraiki, Ajangizen eguzki termiko energia erabiltzen duen instalazio bat etabiomasa erabiltzen duen beste bat daudela esan genezake.


63

5.4. Lurzorua

5.4.1. Potentzialki Politutako lurzoruaren inbentarioa

1998an IHOBEk argitaratutako “EAEko Lurzoruaren Poluzioa eragiten duten JardueraPotentzialak dituzten Guneen Inbentarioa”-ren arabera, Ajangizen potentzialki politua egondaitezkeen guneak ondoko taulan agertzen direnak dira:

Taula 40. Ajangizko lurzoru polituen kokagune eta azalera.

Tokiaren izena Tokiaren helbidea Gune mota Azalera (m2) Oraingo erabilera

Maier Arabieta industrialdea Industriala 16.953Industriala, hondakindegiaktibo legala

Mendieta Auzoa Mendieta Auzoa Industriala 1.158Industriala, hondakindegiaktibo legala

Ajangizera igoera Ajangizera igoera Hondakindegia 4.953Naturala, abelurra ez denekosistema naturala

Izpizua Auzoa Izpizua Auzoa Hondakindegia 587 Etxebizitzak lorategiarekin

Ajangiz abeletxeaGernikatik Munitibarrerakoerrepidea Hondakindegia 1.548 Nekazal lurra

Kanpantzu Kanpantzu Hondakindegia 3.553Naturala, abelurra ez denekosistema naturala

Iturria:IHOBE, Lurzoru Polituen inbentarioa.

Honela, Ajangizen 28.752 m2 egongo lirateke potentzialki polituta.

5.4.2. Ekintzak eta Planak

2000. urtean, lehen aldiz eta esperientzia pilotu gisa, Lurzoru poluituak berreskuratzekoEuskal Autonomia Erkidegoko Udalerri eta Mankomunitateentzako Programa argitaratuzen. Esperientziak arrakasta izan zuen 2000 eta 2002 bitartean, eta, aurreikusi zenbezala, lurzorua babesteko lanean udalek funtsezko zeregina dutela frogatu zen.Horregatik, Eusko Jaurlaritzaren Lurralde Antolamendu eta Ingurumen Sailaren etaudalerrietako agintarien apustua batzeko, udalenak diren lurzoru poluituen ikerketa etaberreskuratzea helburu duen programa honi segida ematea erabaki da.

Programa honetan sartzen diren lurzoruak hauek dira: bai egungo bai etorkizunekoerabileran gizakien osasunerako eta ekosistemetarako arriskutsuak izan daitezkeen orubeindustrialak eta hondakindegiak.

Bestalde, 2005eko otsailaren 4an Eusko Legebiltzarrak Lurzoruaren PoluzioaPrebenitzeko eta Zuzentzeko Legea onartu zuen. Lege horrek ahalbidetuko du,lurzoruaren ingurumen-egoera hobetzeaz gain, iraganean isuriek eta industria-jarduerakeragindako lurzoruen poluzioaren deskontaminazioa areagotzea.


64

Aipatu Legearen xedeak ondorengoak dira:

Lurzoruetan aldaketa berriak agertze prebenitzea.

Kasu larrienei konponbidea ematea.

Epe ertainera eta luzera lurzoru poluitu gisa oinordetzan hartutako pasiboari konponbideematea planifikatzea, une honetan ez baita presazkoa haiek berreskuratzea.

5.5. Hondakinen kudeaketa

5.5.1. Hiri hondakinak

Bizkaiko Foru Aldundiko Hondakinen Behatoki Iraunkorraren arabera, 2004. urteanAjangizen 151.974 kg. hiri hondakin sortu ziren, hau da, 0,96 kg egunean biztanleko, ikusdezakegunez kopuru hau 2003tik 2004ra igo egin da. Ondoko taulan azken urteotanAjangizen hiri hondakinek jasan duten eboluzioa adierazten da.

Taula 41. Ajangizen etxeetako hondakinen eboluzioa azken urteetan.

2000 2001 2002 2003 2004Etxeetako Hondakinak (EH) guztira 119.501 122.814 138.154 144.888 151.974Ehen batez besteko sorrera(kilo/egun/biztanleko) 0,82 0,80 0,91 0,95 0,96

Iturriak: Bizkaiko Foru Aldundiko Ingurumen Sailaren Hondakinen Behatoki Iraunkorra 2005.

Gaikako bilketa

Beiraren gaikako bilketa

Taula 42. Beiraren bilketa Ajangizen.

BeiraAjangizKg. %errekuperatua

2004 9.197 6,052003 6.793 4,692002 8.455 6,122001 7.330 5,972000 8.024 6,71Iturriak: Bizkaiko Foru Aldundiko Ingurumen Sailaren Hondakinen Behatoki Iraunkorra 2005.

Aurreko taulari jarraiki, 2000. urtetik beiraren kopuruak gora beherak jasan ditu, hala ere,esan genezake 2004. urtean jasotako kopurua 2000. urtean jasorikoa baino zertxobaithandiagoa izan zela. Aldiz errekuperatu den kopuruak beherantza egin du. Udalerrianbeira biltzeko 2 ontzi aurkitzen dira, hots, 217 biztanleko ontzi bat.


65

Papera eta kartoiaren gaikako bilketa

Ondoko taularen arabera, papera eta kartoiaren kopuruak beherakada garrantzitsua jasanzuen 2000 eta 2001. urteen artean. Ordea, pixkanaka bada ere azken hiru urte hauetangoruntza joan da. 2004. urtean errekuperatu zen portzentaia %4,43-koa izan zen. Datuhau 2000. urtekoarekin alderatuz gero, ohartzen gara portzentaiak beherantza egin duela.

Taula 43. Papera eta kartoiaren bilketa Ajangizen.

Papera-KartoiaAjangizKg. %errekuperatua


Bestalde kontutan izatekoa da Ajangizen 4 ontzi aurkitzen direla papera eta kartoiabiltzeko, hau da, 109 biztanleko ontzi bat.

Bolumendunen bilketa

Ondoko taulari jarraiki, bolumendunen bilketak ez du gora behera esanguratsurik jasanazken urteotan, honela, 2004. urtean bildutako kopuruak 2000. urtean bildutakoenarenantzekoak ziren. Bestalde, 2004. urtean bolumendunen errekuperazio portzentaia%2,60koa izan zen. Datu hau 2000. urtekoarekin alderatuz gero, ohartzen garaportzentaiak behera egin duela.

Taula 44. Bolumendunen bilketa Ajangizen.

BolumendunakAjangizKg. %errekuperatua



66

Ontzien bilketa

Ontzien bilketari dagokionez berriz, kopuruak azken urteotan goruntza egin duela esangenezake, ia bikoiztu egin delarik. Honela, errekuperazio portzentaiak ere goruntza egindu. Azkenik, aipatu behar da ontziak biltzeko 3 unitate aurkitzen direla udalerrian, hau da,145 biztanleko unitate bat.

Taula 45. Ontzien bilketa Ajangizen.

OntziakAjangizKg. %errekuperatua


Garbiguneak

Garbiguneak zentro bereziak dira eta, zentro horietan, etxeko hondakinen eta antzekoenbilketa selektiboa egiten da; hondakinok berriro erabiliko dira edo, bestela, erreziklatuegingo dira. Edonork erabili dezake zerbitzua, hots, herritarra izan, enpresa txikia izannahiz dendaria izan. Nahikoa da erreziklatzeko moduko hondakin anitz izatea.

Bertan utzi daitezkeen hondakinen zerrenda honako hau da:

Geldoak: eskonbroak, lurrak, kristalak, hautsak...

Metala: erradiadoreak, bizikletak, bonbonak...

Egurra: altzariak, aulkiak, oholak...

Paper eta kartoia: enbalajeak, egunkariak, aldizkariak, karpetak...

Plastikoa: ontziak, botilak, bildukiak orokorrean...

Mota guztietako pilak.

Metagailuak eta bateriak.

Lorazaintza: mozketaren hondakinak.

Karter-eko olioak nahiz etxeko olioak.

Linea zuria: elektrikako tresnak.


67

Linea marroia: telebistak, musika ekipoak, ordenagailuak...

Mota guztietako ehunak.

Botikak.

Fluoreszenteak.

Pneumatikoak.

Tonerrak.

Bestelakoak: lastairak, somierrak...

Sakeleko telefonoak.

Ajangiz bertan ez da garbigunerik aurkitzen ordea, Ajangizko biztanleei Gernikakogarbiguneak eskaintzen dizkiete bere zerbitzuak. Orokorrean 9 udalerri dira zerbitzuhonetaz baliatzen direnak. 1.075 m2-tako azalera du eta 20.078 biztanle zerbitzatzen ditu.Gernikako Garbigunean dauden ekipamenduak honako hauek dira:

10m3-ko edukiontziak: 6

20m3-ko edukiontziak: 4

Paper eta kartoi edukiontziak: 2

Beira edukiontziak: 2

Ontzi edukiontzia: 1

Bestelakoak (olioa, bateriak, pilak, ...): 11

Taula 46.Gernikako Garbigunean jasotako hondakinak. 2004- 2005-eko Otsailerarte.

Hila Urtea Metala Egurra Paper etakartoia Plastikoa Pilak Lerro

zuriaLerro

marroia Ontzia Eskonbroa Ehuna Fluores

z.Bestea

kPneum

ati. Toner EtxekoOlioa Guztira

1 2004 3.690 10.000 2.690 6.240 0 1.260 1.980 63 0 350 0 7.760 0 0 0 34.933

2 2004 2.400 8.500 400 880 0 1.420 0 59 9.500 75 0 7.640 0 0 0 33.374

3 2004 1.970 15.000 1.100 3.680 277 1.350 3.000 93 26.480 370 94 9.460 2.300 90 40 66.304

4 2004 5.350 15.000 900 5.040 0 2.110 3.160 0 26.380 0 0 10.800 0 0 0 68.740

5 2004 2.300 6.000 1.400 2.640 152 0 0 81 13.200 0 148 6.940 2.300 5 30 35.196

6 2004 3.970 16.920 400 3.940 64 2.070 2.500 129 25.600 0 159 13.080 0 0 50 70.482

7 2004 2.640 7.660 1.330 3.520 0 0 3.980 65 25.600 0 0 5.460 2.460 0 0 52.915

8 2004 3.720 7.780 500 1.760 0 820 3.200 91 12.740 0 0 7.020 0 0 0 41.271

9 2004 4.880 10.720 1.880 3.300 89 2.300 0 78 28.920 0 122 8.040 1.980 12 0 63.601


68

10 2004 1.590 9.720 900 5.440 0 1.580 2.200 63 10.660 0 0 3.300 0 0 0 37.153

11 2004 780 6.440 1.700 2.380 108 1.500 2.760 63 29.580 0 0 7.840 0 20 175 55.346

12 2004 3.360 10.860 400 4.320 94 1.180 0 78 13.440 0 76 7.760 1.980 0 70 44.018

1 2005 1.260 3.680 1.620 7.540 76 0 2.660 58 52.600 0 169 8.260 0 0 0 77.923

2 2005 3.740 10.600 800 7.600 103 1.920 0 61 13.740 0 92 4.820 2.240 0 130 47.546Batez bestekobalioa 2.975 9.920 1.144 4.162 68 1.250 1.817 70 20.602 56 61 7.727 947 9 35 52.050

Metatuak 2004 36.650 124.600 13.600 43.140 784 15.590 22.780 863 222.100 795 599 95.100 11.020 127 365 603.333

Metatuak 2005 5.000 14.280 2.420 15.140 179 1.920 2.660 119 66.340 0 261 13.080 2.240 0 130 125.469

Guztira 41.650 138.880 16.020 58.280 963 17.510 25.440 982 288.440 795 860 108.180 13.260 127 495 728.802

( % ) 5,71 19,06 2,20 8,00 0,13 2,40 3,49 0,13 39,58 0,11 0,12 14,84 1,82 0,02 0,07 100,00

Iturria: Bizkaiko Foru Aldundiako Ingurumen Saileko web orrialdea.

Aurreko taulari jarraiki, guztira 728 tona hondakin bildu ziren garbigune honetan 2004.urtearen eta 2005. urteko lehen bi hilabetetan. 6.233 pertsona izan ziren zerbitzu honenerabilera egin zutenak epealdi honetan.

5.5.2. Hondakin Industrialak eta Arriskutsuak

Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Kalitateko Zuzendaritzaren arabera, azken urteotan ez dagoAjangizen hondakin arriskutsuen ekoizpena aitortzen duen enpresarik edo erakunderik.

Hala eta guztiz ere, udalerrian plastikoaren munduko lantegi bat dugu kokatua, Maier S.COOP hain zuzen ere. Honelako instalazio batek hondakin arriskutsu ugari sortzen ditu.2002an 895 tona hondakin arriskutsu sortu ziren bertan, eta 1998-2002 epean beraiensorrera izugarri handituz joan dela ikus dezakegu hurrengo taulan ageri den moduan:

Taula 47. 1998-2002 epean Ajangizko hondakin arriskutsuen sorrera (tona)

1998 1999 2000 2001 2002177 428 510 873 895

Iturria: Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Kalitateko Zuzendaritza

5.6. Ingurumen arriskuak

5.6.1. Aktibitate industrialen ingurumen arriskuak

Atal honen inguruko datuak falta dira.

5.6.2. Sailkaturiko aktibitateen kudeaketa


5.6.3. Arrisku natural eta industrialak



69

5.6.4. Arrisku kudeaketa: Ekintza Planak

Ez dago Ajangizen Emergentzia Ekintza Planik.


70

6. UDAL EGITURA ETA GIZARTEA

6.1. Gizartea eta herritarren partehartzea

Tokiko Agenda 21 prozesua jartzeko garaian agertzen den erronka handienetako bat,Ingurunerako Ekintza Plan bat burutzeko agente sozial nahiz agente ekonomikoenpartehartzea lortzea da. Kasu horretan, prozesua tokiko komunitateko kide guztieneskuhartzeaz burutzea ziurtatzen da.

Udaletxe bakoitzeko ingurugiroari buruzko informazioa, ingurugiroari buruzko hezkuntzaeta ingurugiroari buruzko partehartze organoak udaletxe bakoitzak definitutakokomunikazio politikari atxikitutako gaiak dira.

Pertzepzio honek eta biztanleriaren eskuhartzeak berebiziko garrantzia du Agenda 21prozesu osoan zehar, diagnostiko fasea barne, ondorioz, Iraunkortasunerako Foro batbilaraztea espero da, non udalerriko elkarte guztiek partehartze aktiboa izan dezaketenAjangizko errealitate sozioekonomikoa eta ingurunearen errealitatea eztabaidatzekogaraian.

6.2. Ingurugiro informazioa eta sentsibilizazioa

6.2.1. Ingurugiroarekiko sentsibilizazioa eta hezkuntza gizartean

6.2.2. Udal eta erakundeen ekintzak


71

6.3. Udalaren egitura

Kapitulu honen helburua Ajangizko udaletxeko organigrama azaltzea da, honela, Eudelenweb orrialdearen arabera, Ajangizko Udaletxea honela egituratzen da:

- Alkatea.- Udalbatza, zeina Alkatea, Alkateordeak eta Zinegotziez osatua dagoen.- Gobernu Batzordea.- Batzorde informatzaileak:

▪ Ekonomia eta Ogasuna.▪ Gizarte Ekintza.▪ Herri-lanak.▪ Hirigintza.▪ Kultura.▪ Nekazaritza.

- Idazkaria.- Kontu- hartzailea.


72

6.4. Herritarrek Iraunkortasunaren inguruan duten pertzepzioa

Ondorengo lerro hauetan, Ajangizko herritarrek Iraunkortasunaren inguruan duten iritzi etapertzepzioen laburpena biltzen da.

Kontsulta hau gauzatzeko jarraituriko prozedimentua “telefono bidezko inkesta”rena izanda, honela, 2004ko Azaroan eta Abenduaren hasieran Ajangizko hainbat biztanlerekinkontaktuan jarri eta Iraunkortasunaren inguruan galdatuak izan dira, honela ba, kontsultahonetatik ondorioztaturiko daturik esanguratsuenak honako hauek izan direlarik.

Eskualdea eta udalerriarekiko poztasun maila bizi eta lan egiteko gune bezala

Udalerriarekiko zer nolako poztasun maila duten herritarrek, bizi eta lan egiteko gunebezala galdetuak izan direnean, ondoko grafikan ikus daitekeenez 1etik (batere gustora)4rako (oso gustora) puntuazio eskala batean, batez bestekoa 2,88koa da. Bestalde,gustora eskualdearekin bizi eta lan egiteko gune bezela agertzen diren Ajangizkoherritarren batez bestekoa ere 2,35ekoa da. Eskualdearekiko poztasun maila baxuagoa daudalerriarekiko baino.

Grafikari jarraiki, eskualdea osatzen duten udalerrien artean eginiko, bai udalerri mailakobatez besteko totalaren baita eskualde mailako batez besteko totalaren azpitik geratzendira Ajangizko batez bestekoak.

Grafika 12. Eskualdea eta udalerriarekiko poztasun maila bizi eta lan egiteko gune bezala.

3.06

3.08

2.88

2.35

2 2.5 3 3.5

Gustora uda le rria re kinbiz i e ta la n e gite ko

gune be za la

Gustorae skua lde a re kin biz i

e ta la n e gite ko gunebe za la

Totala Ajangiz


73

Herritarren artean poztasun maila baxuenak lortu dituzten gaiak

Ondoko taulan Ajangizko herritarrak gehien kezkatu edo arduratzen dituzten gaienzerrandaketa egin dugu lorturiko batez bestekoari jarraiki:

Taula 48. Poztasun maila baxuena duten gaiak.

Poztasun maila baxuena erakusten duten 10gaiak

Batez bestekoa1-4 (eskala)

Arloa

1. Lan aukerak 1 Sozioekonomikoa2. Merkataritzaren egoera 1 Sozioekonomikoa3. Informazio eta komunikazio teknologienegoera

1 Sozioekonomikoa

4. Nekazaritza ekologikoaren egoera 1 Sozioekonomikoa5. Arrantzaren egoera 1 Sozioekonomikoa6. Adinekoekiko atentzio zerbitzuak 1 Soziala7. Etorkinen egoerarekiko atentzioa 1 Soziala8. Emakumearen desberdintasun egoerarekikoatentzioa

1 Soziala

9. Porrot eskolarraren arazoarekiko atentzioa 1 Soziala10. Eskoletako ekipamenduen kalitatea etahornidura

1 Soziala

11. Arrantzaren sektorean lan egiten dutenpertsonen beharrekiko arreta

1 Soziala

Aurreko taulan zerrendatzen diren gaiek lortu dute poztasun mailarik baxuena. Kontutanhartzekoa da gai guztiak alor sozioekonomiko eta alor sozialekoak dira.

Egokia dirudi arlo ezberdinen barnean zein gai konkreturen inguruan planteatu diren kezkaedo poztasun maila baxuenak plazaratzea, honela, arlo soziala, sozioekonomikoa etaingurumenaren arloa aztertzeari ekin diogu.

Ingurumenaren inguruan poztasun maila baxuena lortu dituzten gaiak honako hauek dira:

Taula 49. Ingurumenaren alorrean poztasun maila baxuena lortu dituzten gaiak.

Poztasun maila baxuena erakusten duten 5 gaiak Batez bestekoa1-4 (eskala)

Arloa

1. Mugikortasun arazoak dituztenentzakoakzesibilitatea

1,41 Ingurumena

2. Garraio publikoaren kalitatea/hornidura 1,67 Ingurumena3. Urdaibaiko Biosfera Erreserbaren kalitatea 1,75 Ingurumena4. Oinezkoentzako guneen ekipamendu/hornidura 1,87 Ingurumena5. Eraikitako guneen kalitatea 2,31 Ingurumena


74

Alor sozialaren inguruan, poztasun maila baxuena lortu dituzten gaiak honako hauek dira:

Taula 50. Alor sozialean poztasun maila baxuena lortu dituzten gaiak.


Arloa

1. Adinekoekiko atentzio zerbitzuak 1 Soziala2. Etorkinen egoerarekiko atentzioa 1 Soziala3. Porrot eskolarraren arazoarekiko atentzioa 1 Soziala4. Eskoletako ekipamenduen kalitatea eta hornidura 1 Soziala5. Arrantzaren sektorean lan egiten duten pertsonenbeharrekiko arreta

1 Soziala

Azkenik, alor sozioekonomikoaren inguruan poztasun mailarik baxuena lortu dituztengaiak ondorengo taulan batzen ditugu:

Taula 51. Alor sozioekonomikoan poztasun maila baxuena lortu dituzten gaiak.


Arloa

1. Informazio eta komunikazio teknologienegoera

1 Sozioekonomikoa

2. Merkataritzaren egoera 1 Sozioekonomikoa3. Nekazaritza ekologikoaren egoera 1 Sozioekonomikoa4. Arrantzaren egoera 1 Sozioekonomikoa5. Lan aukerak 1 Sozioekonomikoa


75

Ohiturak aldatzeko prestutasuna

Inkestatuak izan direnei galdetzerakoan zein neurritaraino aldatuko lituzketen berenohiturak, aipaturiko ekintzekin erlazionaturiko erantzunak ondorengo grafika honetan jasoditugu, 1etik (inoiz ez) 3rako (askotan) bitarteko eskala batean.

Grafika 13. Ohiturak aldatzeko prestutasun maila.

Esanguratsua da nola eskualdeko ohiturak aldatzeko prestutasunaren inguruko batezbestekoak askoz ere altuagoak diren Ajangizko batez bestekoekin alderatuaz.

Grafikari jarraiki, Ajangizko herritarrek ohiturak aldatzeko duten prestutasunaren batezbesteko totalaren azpitik geratzen dira, honako aktibitate edo ekintza hauek: garapeniraunkorra lortzeko inbertsioetan tasa/zerga gehiago ordaintzea, kotxe partikularragutxiago erabili, iraunkortasunari buruzko bileretan modu aktiboan parte hartu eta mendieta ibaien garbitze kanpainetan parte hartzea.

1.9

1.94

2.24

2.6

2.25

1.97

2.32

2.01

1.66

2.1

1.06

1.47

1.76

2.24

1.53

1.53

1.88

1.29

1

1.53

1 1.5 2 2.5 3

Kotx e pa rtikula rra gutx ia go e ra bili

Ira unkorta suna ri buruzko bile re ta n m odu a ktiboa n pa rte -ha rtu

Etx e biz itza n e ne rgia e ta ur kontsum oa m urriz tu

Birz ikla pe n se le ktibora ko konta ine rra k e ra bili

Artikulu birz ikla ga rria k e skura tu

Tokikoa k dire n ja na ri/produktu e kologikoa k kontsum itu na hiz e taga re stia goa k sue rta tu

Ingurum e na ri da gozkion e ra soa k sa la tu

M e ndi e ta iba ie n ga rbitze ka npa ine ta n pa rte ha rtu

Ga ra pe n ira unkorra lortze ko inbe rtsioe ta n ta sa /ze rga ge hia goorda indu

Ba te z be ste ko tota la : Ohitura k a lda tze ko pre st

Tota la Aja ngiz


76

Herriko biztanleen mugikortasuna

Ajangizko biztanleriaren mugikortasunaren inguruko datuak aztertzera pasatuz gero,desplazamenduak egiteko moduari dagokionez honelako emaitzak lortu dira:

Grafika 14. Desplazamenduak moduaren arabera.

88.64

11.36

0 0 0 0 0 00

102030405060708090

100

Auto pribatua Oinez Autobusa Trena/metroa Motorra Bizikleta Konbinatua Besterik

Aurreko grafikari jarraiki, Ajangizen egiten diren desplazamendu gehienak auto pribatuaerabiliaz gauzatzen dira (%88,64), gainerakoak berriz, oinez egiten dituzte (%11,36).Beste medioen erabilera ezerezean geratzen da.


77

Jarraian desplazamenduak sortzen dituzten arrazoiak aztertzera pasatuaz, honelakografika lortzen da:

Grafika 15. Desplazamenduak arrazoiaren arabera.

40.91

20.45

1.14 0

31.82

5.68

005

1015202530354045

Lana Aisialdia Ikasketak Egunerokoerosketak

Astekoerosketak

Haurrakeskolaraeraman

Besterik

Honela, Ajangizen desplazamendu gehien sortzen dituen arrazoia lanarena da (%40,91),bestalde, desplazamenduak sortzen dituen bigarren arrazoia asteko erosketarena da(%31,82). Azkenik, aisialdia litzateke hirugarren postuan kokatzen den arrazoia (%20,45).

Documents

Tokiko agenda 21: Iraunkortasunerako Udal prozesua Ajangizen€¦ · Mugikortasuna eta garraioa_____ 47 4.5.1. Errepide Sarea eta Garraio azpiegiturak: ezaugarriak eta proiektuak