Ortzadar

ortzadarLarunbata, 2012ko abenduaren 8a. 286 zenbakia

WILLISDRUMMOND

Baionako taldea musikapanoraman egonkortuzdoa ‘A ala B’ diskoarekin

-- 4-5. orrialdeak --

-- 2 orrialdea --

ITXASO ARAQUE“Inoiz ez izandakoaren

falta sentitzen dugumaiz”, dio idazleak

noticiasdegipuzkoa.com

euskal kulturaren kolore guztiak

02 // Ortzadar Larunbata, 2012ko abenduaren 8a

D

LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA ·MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA ·ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK ·

D AMUTZEN ez direnak Itxaso Araque(Donostia, 1988) idazle gaztearenaurreneko lana dugu. Joan denurteko Augustin Zubikarai Sariaren

fruitua da. Urtebete izan du saria jaso zuenetikliburu hau idatzi eta argitaratzeko. Araquekitzulpengintza ikasketak burutu zituen Gas-teizen eta Londresen master bat egin zuen. O-rain, frantses irakaslea da Ingalaterrako hiri-buruko institutu batean.

‘Damutzen ez direnak’. Zergatik izenburu hori?Maiz errua eta damua nahasi egiten ditugulauste dut. Errua morala eta etikarekin lotutadago, konbentzio sozialekin. Damutzeak izan ezdenarenarekin jolastea dakar, beste erabaki bathartu izatekotan jazo zitekeenarekin fantasianaritzea. Ni fantasia horretaz damutzen ez dire-nei buruz ari naiz.

Zerk eraman zintuen proiektu hau sortzera etaAugustin Zubikarai sarietara aurkeztera?Iaz Londreseko institutu arazotsu batean ira-kasle nenbilela hasi nintzen idazten. Etorkinakziren gehienak, familia xume eta desegitura-tuetan hezitakoak. Jatorri, fede eta emozio ani-tzen topagunea zen institutua eta egunero orekabaketsu bat lortzeko borrokan aritzen nintzen.Oso urte zaila izan zen niretzat, emozionalki osoinplikatuta egon bainintzen ikasle, guraso etairakasleekin. Ordura arte arrotza zitzaidan ingu-rune horrek emozio kontrajarri asko sortu zizki-dan: amorrua, mirespena, anabasa, etab. Emoziohoriek guztiak eleberria idazten hasteko katali-zatzaile izan zirela uste dut. Institutura bidean,jolas orduetan eta asteburuetako kafeekin bate-ra idatzi nituen eleberriaren lehenengo orrial-deak. Anaiari bidali nizkion, iritzi eske. Hamaregunen buruan erantzun zidan, Agustin Zubi-karai lehiaketara bidali zuela esanez.

Urtebete izan duzu liburua idazteko. Zermoduzko esperientzia izan da?

Lanean eta idazten igaro dut urtea, errea-litate gordina eta fikzioa banatzen etauztartzen saiatuz. Maiz zaila egiten zi-tzaidan fikzioa zein zen identifikatzea.Bitarte horretan idatzi dut liburuaren zatihandiena. Azken bi hilabeteak berrizDonostian igaro ditut idazten eta gureerrealitate/fikzio honetan murgiltzen saia-tzen. Prozesu konplexua izan da niretzat,fikziotik fikziora aritzeak gauzak behin etaberriz zalantzan jartzera eraman bainau.Asko gozatu dut ezbai iraunkor horretaz.

Liburuan hainbat hiri aipatzen dituzu, Bar-tzelona, Milan, Berlin, Londres eta Donostiabera ere. Zer harreman daukazu guztiekin?Hiri horiek guztiak ezagutzeko zortea izandut, batzuk nahita, beste batzuk nahigabe.Garrantzi handia eman izan diet, baina bestebatzuetan hutsalak iruditu zaizkit. Horregatikeleberrian bigarren plano batean irudikatuditut, istorioaren attrezzo gisa, hiriek dutengarrantzia eta irrelebantzia azpimarratzeko.

Lehenengo, bigarren eta hirugarren pertsonaerabili dituzu istorioaren arabera.Istorioak ondo bereizten direla iruditzen zait,bai edukiaren aldetik baita ortotipografikokiere. Baina pertsonaia bakoitzaren bizipenakkontatzeko narratzaile egokiaren bila ibili naizeta nahi gabe hiru pertsona ezberdin erabiliditut. Narratzaile mota bakoitzak gauza ezber-dinak iradokitzen zizkidan; lehenengo pertso-na hurbilagoa da, intimoagoa; bigarrena zuze-nagoa, bortitzagoa agian; eta hirugarrena buru-askeagoa. Ez nion protagonismo berezirikeman nahi narratzaileari, istorio bakoitzarekinmimetizatzea zen nire asmoa.

Nostalgia kutsua islatzen da liburuan, oroime-nek paper garrantzitsua jokatzen dutela ema-ten du. Hala uste duzu?Nik uste pertsona orok noizbait sentitu izan due-la nostalgia. Herri-mina sentitzean, ikastolakopasadizoei buruz aritzean, galdutako pertsonabat oroitzean, etab. Horietan guztietan nostalgiada eragile eta ondorio. Nik uste nostalgia saihes-tezina dela, izan ere, nahiz eta ezer galdu ez, zer-baiten falta sentitzen dugu maiz. Nostalgia inoizizan ez dugunarengatik, inoiz galdu ez duguna-rengatik. Zentzu horretan idealizazio bat da, geu-re burua engainatzeko sortzen dugun fantasiabat. Eta fantasia den heinean, zirraragarria iru-ditzen zait.

Naroa, Andreas eta Stu, denak gazteak dira, berenjaioterritik kilometrotara bizi dira, zu bezala. Itxa-so Araqueren nortasun pixka bat al dute?Ez nuke inongo zertzelada autobiografikorik ira-doki nahi, hori ez da-eta nire asmoa. Baina nikuste etxetik urrun bizitze horrek bizileku eta etxekontzeptuak indartzeaz gain, esanahi berriaesleitzen diela. Ez dut uste inor etxean edo atze-rrian sentitzen denik 24 orduz. Ni ere ez. Libu-ruko pertsonaiak jaioterritik urrun bizi dira, bai-na hala nahi izan dutelako. Geografiak baino, sen-timenduak nonbait sustraitzeak larritzen ditu.

Nortasun handiko pertsonaiak direla esan daiteke.Fantasia, idealizazio eta errealitatearen artekonahasketa bat izan dela esango nuke. Norbaitekjazotako pasadizo bat kontatzen digunean beza-laxe. Pertsonaiei buruz pentsatzean benetakopertsonak balira bezala tratatu ditut, fikzioaerrealitate eginez. Pertsonaia bakoitza irudika-tu ostean, haien fizkiozko mundua naturaltasunosoz irudikatu nuen.

Durangoko Azoka honetan ikusiko duzu aurre-nekoz zuk idatzitako lan bat. Jendearen aurreanikusgai, salgai... Zer suposatzen du horrekzuretzat?Aukera ezinhobea da liburua aurkeztu eta jen-dearekin literaturaz aritzeko. Durango bezala-ko kultur jaialdi baten parte izateak biziki poz-ten nau. Mirespen handia diet Azoka urteroantolatu eta bisitatzen dutenei eta hortaz, ez dutnire lehenengo obra jendeari aurkezteko toki etaparada hoberik ikusten.

Etorkizunari begira, gehiagotan ikusiko alditugu Itxaso Araqueren lanak DurangokoAzokan eta gainontzeko Euskal Herriko libu-ru dendetan?Etorkizunari begira sortzen jarraituko dut,dudarik gabe. Etengabe sortzen ditugu ideak,iritziak, fantasiak, eta nire pasioa horiek isla-tzea da. Horiek geldiaraztea ezinezkoa dudanez,idazten jarraituko dut. Durangoko Azokari etaEuskal Herriko liburu dendei dagokienez, idaz-le nahiz irakurle gisa han egotea espero dut.

literatura

Urtebete idazten igaro ostean, Durango-ko Azokara dakar bere lana. AINARA OTXOAAINHOA LORES “

Londreseko institutu batean irakasle gisazegoela hasi zen bere lehen nobelaidazten Itxaso Araque gaztea, iazkoAugustin Zubikarai Sariaren irabazlea

Durango bezalako kultur jaialdi baten parte izateak biziki poztennau, ez dut nire lehenengo obra aurkezteko parada hoberik ikusten”

“Nostalgiasaihestezinada, eta inoiz ezizandakoarenfalta sentitzendugu maiz”

ITXASO ARAQUEIDAZLEA

‘HELDU DEN IRAGANA’, DATORREN NOBELA

Garbiñe Ubeda tolosarrakeraman du aurtengo Augus-tin Zubikarai Saria ‘Heldu deniragana’ nobela-proiektua-rekin. Orain, kazetariak urteoso bat aurretik dauka bereegitasmoa ontzeko eta liburugisara argitaratzeko. Onda-

rroako Udalak eta Elkar argitaletxeak antolatzenduten lehiaketa honetan 17 lan aurkeztu dira aur-ten. Leire Bilbaok, Xabier Mendigurenek eta AnaUrkizak osatu dute epaimahaia.

DURANGO

03Ortzadar //Larunbata, 2012ko abenduaren 8a

H


saski-naski

Aipatu behar al da editorea?

H AU irakurtzen duzunean DurangokoAzokan egongo naiz ni, eta zuetakoasko ere handik pasako zarete egu-notan. Urteurren pertsonal bat bai-

mentzen badidazue, 25. urtea beteko dut aurtenbertara lanera joaten hasi nintzenetik. Denadela, ez dut azokaz hitz egiteko asmorik (zailada ezer berririk esatea), ezta oroitzapenak kon-tatzekorik ere. Abiapuntua hor hartu dut, edi-tore-lanbideaz gogoetatxo bat egiteko, eta libu-ru batean parte hartzen duten guztiez ere bai,neurri batean. Erdi Aroan, askotan aipatu izandenez, ez zeukaten gaurko egiletzaren ideiarik:sarri ez zen ezagutzen nor zen literatur lan batenidazlea, eta eskuizkribu batean izena agerizenean, sortzailearena nahiz kopiatzailearenaizan zitekeen, bereizi gabe. Errenazimentua-rekin aldatuz joan zen egoera, eta inprenta sor-tuz geroztik dudaezinezkoa da autoretzarenfuntsa, horri loturiko eskubide ekonomikoakmaiz ukatu izan zaizkion arren.

Antzeko prozesua gertatu da marrazkilari etaitzultzaileekin. XX. mendea ondo sartua egonarte ez da aitortu izan haien lanaren garrantzia;ondo edo txarto ordaindu arren, aipatu ere ez

zen egiten sarritan haien izena liburu barruan,artistaren kategoriarik merezi ez balute bezala.Zorionez, hori ere aldatu da.

Ildo berean, berriki irakurri dut, editorearenizena ere aipatu egin beharko litzatekeela libu-ruetan. Zein da, baina, editore baten lana? Hauere ogibide berria da: Gutenberg-ez geroztik,inprimatzailea beste inor ez zen behar idazlea-ren lana plazaratzeko; XX. mendean argita-letxearen figura sortu zen, gehienetan bitar-tekari lanez arduratzen zen enpresa besterik iza-ten ez zena; azken 40 urteotako berrikuntza izanda editorea: zer liburu atera erabakitzen duena,neurri batean, eta, batez ere, liburu horritxukuntze bat ematen diona, hizkuntzaren alde-tik, bestetik, eta ikuspegi literariotik, bestetik(aipatu ditudan hiru lanak –testuak onartzea,hizkuntza zuzentzea, eta literarioki hobetzenlaguntzea– pertsona diferenteek ere egin ditza-ketete). Lanaren ardura dela-eta, ez da erokeriaez egolatria, hori nork egin duen aipatzea. Halaere, ez naiz ni aipu hori sartzen lehena izango:maite dut bigarren maila diskretu batean gel-ditzea, eta ez apaltasun hutsagatik: editoreakirizpide garbiak eduki behar ditu literaturaz,

idazleari aholkua emateko eta batzuetan kontraegiteko ere bai, baina beti idazlearen alde jar-dunez; testuaren azken emaitzan editoreak zen-baterainoko eragina izan duen (hutsaren hurre-na batzuetan, handia besteetan) isilpean geratubehar du, aitortza-sekretuaren antzeko zerbaitbalitz bezala, idazlearen eta bien artekoa etahaiei bakarrik dagokiena.

Bestalde, ez nago ziur editorearen ogibideakluzaroan iraungo duen. Edizio elektronikoaknagusitzen badira, argitaletxeen funtzioa kolo-kan gera liteke, eta editorearena ere bai, horren-bestez. Azken batean, behin baino gehiagotanesan dudanez, literaturaren funtsezko elemen-tuak testua, haren sortzailea eta hartzailea dira;gainerako agenteak (argitaletxe, banatzaile, den-dari, kazetari, kritikari, liburuzain…) bitar-tekari hutsak gara, prozesuaren laguntzaile one-nean eta bizkarroiak txarrenean. Nik, obra ede-rren lehen irakurlea izateko zortea izan dut,idazle bikainak ezagutzeko plazerra, eta haienlanak neurri txiki batean hobetzen laguntzekopribilegioa. Aipamenarekin nahiz gabe, ez nukealdatuko 25 urtez izan dudan lanbidea, aurre-rantzean ere egiten jarraitu nahiko nukeena.

XABIER MENDIGUREN ELIZEGI

Testuaren azkenemaitzan editoreak

zenbaterainokoeragina izan duen

(hutsaren hurrengoabatzuetan, handiabesteetan) isilpeangeratu behar du

IRITZIA

1. Ez naiz niKarmele Jaio. Elkar.

2. Urak dakarrenaToti Martinez de Lezea. Ttarttalo.

3. AtzerriMikel Antza. Susa.

4. Esku hori!Askoren artean. Txalaparta.

5. Gaur zortziCarmen Gisasola. Alberdania.

6. Ni, VeraItxaso Martín Zapirain. Elkar.SA

LDU

ENA

K

Fikzioa

ERAKUSLEIHOA

1. Paper-festa. MinimaliaAnjel Lertxundi. Alberdania.

2. AldamenekoaAinara Gorostitzu. Elkar.

3. Independentziaren paperakPako Aristi. Erein.

4. Angelita Alfaroren sukaldeaAngelita Alfaro. Ttarttalo.

5. Barkamena, kondena, torturaJoxe Azurmendi. Elkar.

6. Kolonbian bahituta...Asier Huegun eta Gari Udabe. Txalaparta.

Ez Fikzioa

LIBURU DENDAK: Elkar, Casa del libro (Bilbo), Auzolan (Iruñea).

POESIA

‘Sinplistak’Hedoi Etxarte.Susa. 106 orr.15 euro.

Sinpletasunarenzorroztasuna

“Hau ez da aliantza taktikoa,talde bera dugu osatzen.Zelula bakoitzean haragitzenditugu abangoardia eta erre-tagoardia: koadroak gara,liderrak eta argiak; domina-tzaileak eta dominatuak (...).Zerrendan zaudete, hiperkla-setarrak eta 3.000-euristak!”.‘Sinplistak’ poema liburuak ezdauka antzik batere euskarazidatzitako beste ezerekin.Poema zuzenak eta zorrotzakdira, artifiziorik gabeak etazakarrak ere bai batzuetan.Oso gaurko poemak, konpro-metituak, sozialak, salake-tazkoak eta amodiozkoak.

IPUIN BILDUMA

‘Esku hori!’Askoren artean.Txalaparta. 184 orr.17 euro.

Esku bakarrarekinirakurtzeko

Basauriko Euskarabila elkartea1996an hasi zen ipuin eroti-koen lehiaketa antolatzen.Geroztik, ehunka ipuin pasatudira elkartearen eta hark izen-datutako epaimahaien eskue-tatik. Oraingoan, ‘Esku hori!’bilduma dakar Txalapartak,“esku ugariren artean idatzi-tako ipuinen bilduma, eskurikesku ibiliko delako itxarope-nez. Gizakiok plazera bila-tzeko eskubidea dugulako, etabizitzak sarri ukatzen digunaliteraturan bilatu ohi dugula-ko, zure esku uzten duguliburu hau, aukeran, eskubakarrarekin irakurtzeko”...

HAURLITERATURA

‘Maitenauzuoraindik?’Catherine Leblanc.Ttarttalo. 32 orr.13 euro.

Amaren maitasu-na betiko da

Zer da maitasuna, gauzaikusezin hori? Martinkezkatuta dago: amak betimaiteko du? Amak galderaguztiei erantzungo die, etaMartin txikia lasaituko du:amaren maitasuna ez dainoiz desagertuko. Catheri-ne Leblancen istorio haueuskaratzeaz Aztiri ItzulpenZerbitzuak arduratu da etaÈve Tharleten ilustrazioekinhornitu da ipuina. Ttarttaloargitaletxeko Album ilustra-tuak bildumako ale berrihau 4 urtetik gorako haurreizuzenduta dago.

ZALDI EROA

Zuzendaria: Bingen Zupiria

Ardura: Iñaki Mendizabal Elordi([email protected])

Koordinazio lana: Amaia Santana([email protected])

Diseinua: Jesús Santamaría

Maketazioa: Naroa Etxebarria

Portadako argazkia: Iban Gorriti

Lege Gordailua: BI 1720-06

Editorial Iparraguirre S.A.


H


saski-naski

Aipatu behar al da editorea?

H AU irakurtzen duzunean DurangokoAzokan egongo naiz ni, eta zuetakoasko ere handik pasako zarete egu-notan. Urteurren pertsonal bat bai-

mentzen badidazue, 25. urtea beteko dut aurtenbertara lanera joaten hasi nintzenetik. Denadela, ez dut azokaz hitz egiteko asmorik (zailada ezer berririk esatea), ezta oroitzapenak kon-tatzekorik ere. Abiapuntua hor hartu dut, edi-tore-lanbideaz gogoetatxo bat egiteko, eta libu-ru batean parte hartzen duten guztiez ere bai,neurri batean. Erdi Aroan, askotan aipatu izandenez, ez zeukaten gaurko egiletzaren ideiarik:sarri ez zen ezagutzen nor zen literatur lan batenidazlea, eta eskuizkribu batean izena agerizenean, sortzailearena nahiz kopiatzailearenaizan zitekeen, bereizi gabe. Errenazimentua-rekin aldatuz joan zen egoera, eta inprenta sor-tuz geroztik dudaezinezkoa da autoretzarenfuntsa, horri loturiko eskubide ekonomikoakmaiz ukatu izan zaizkion arren.

Antzeko prozesua gertatu da marrazkilari etaitzultzaileekin. XX. mendea ondo sartua egonarte ez da aitortu izan haien lanaren garrantzia;ondo edo txarto ordaindu arren, aipatu ere ez

zen egiten sarritan haien izena liburu barruan,artistaren kategoriarik merezi ez balute bezala.Zorionez, hori ere aldatu da.

Ildo berean, berriki irakurri dut, editorearenizena ere aipatu egin beharko litzatekeela libu-ruetan. Zein da, baina, editore baten lana? Hauere ogibide berria da: Gutenberg-ez geroztik,inprimatzailea beste inor ez zen behar idazlea-ren lana plazaratzeko; XX. mendean argita-letxearen figura sortu zen, gehienetan bitar-tekari lanez arduratzen zen enpresa besterik iza-ten ez zena; azken 40 urteotako berrikuntza izanda editorea: zer liburu atera erabakitzen duena,neurri batean, eta, batez ere, liburu horritxukuntze bat ematen diona, hizkuntzaren alde-tik, bestetik, eta ikuspegi literariotik, bestetik(aipatu ditudan hiru lanak –testuak onartzea,hizkuntza zuzentzea, eta literarioki hobetzenlaguntzea– pertsona diferenteek ere egin ditza-ketete). Lanaren ardura dela-eta, ez da erokeriaez egolatria, hori nork egin duen aipatzea. Halaere, ez naiz ni aipu hori sartzen lehena izango:maite dut bigarren maila diskretu batean gel-ditzea, eta ez apaltasun hutsagatik: editoreakirizpide garbiak eduki behar ditu literaturaz,

idazleari aholkua emateko eta batzuetan kontraegiteko ere bai, baina beti idazlearen alde jar-dunez; testuaren azken emaitzan editoreak zen-baterainoko eragina izan duen (hutsaren hurre-na batzuetan, handia besteetan) isilpean geratubehar du, aitortza-sekretuaren antzeko zerbaitbalitz bezala, idazlearen eta bien artekoa etahaiei bakarrik dagokiena.

Bestalde, ez nago ziur editorearen ogibideakluzaroan iraungo duen. Edizio elektronikoaknagusitzen badira, argitaletxeen funtzioa kolo-kan gera liteke, eta editorearena ere bai, horren-bestez. Azken batean, behin baino gehiagotanesan dudanez, literaturaren funtsezko elemen-tuak testua, haren sortzailea eta hartzailea dira;gainerako agenteak (argitaletxe, banatzaile, den-dari, kazetari, kritikari, liburuzain…) bitar-tekari hutsak gara, prozesuaren laguntzaile one-nean eta bizkarroiak txarrenean. Nik, obra ede-rren lehen irakurlea izateko zortea izan dut,idazle bikainak ezagutzeko plazerra, eta haienlanak neurri txiki batean hobetzen laguntzekopribilegioa. Aipamenarekin nahiz gabe, ez nukealdatuko 25 urtez izan dudan lanbidea, aurre-rantzean ere egiten jarraitu nahiko nukeena.

XABIER MENDIGUREN ELIZEGI

Testuaren azkenemaitzan editoreak

zenbaterainokoeragina izan duen

(hutsaren hurrengoabatzuetan, handiabesteetan) isilpeangeratu behar du

IRITZIA

1. Ez naiz niKarmele Jaio. Elkar.

2. Urak dakarrenaToti Martinez de Lezea. Ttarttalo.

3. AtzerriMikel Antza. Susa.

4. Esku hori!Askoren artean. Txalaparta.

5. Gaur zortziCarmen Gisasola. Alberdania.

6. Ni, VeraItxaso Martín Zapirain. Elkar.SA

LDU

ENA

K

Fikzioa

ERAKUSLEIHOA

1. Paper-festa. MinimaliaAnjel Lertxundi. Alberdania.

2. AldamenekoaAinara Gorostitzu. Elkar.

3. Independentziaren paperakPako Aristi. Erein.

4. Angelita Alfaroren sukaldeaAngelita Alfaro. Ttarttalo.

5. Barkamena, kondena, torturaJoxe Azurmendi. Elkar.

6. Kolonbian bahituta...Asier Huegun eta Gari Udabe. Txalaparta.

Ez Fikzioa

LIBURU DENDAK: Elkar, Casa del libro (Bilbo), Auzolan (Iruñea).

POESIA

‘Sinplistak’Hedoi Etxarte.Susa. 106 orr.15 euro.

Sinpletasunarenzorroztasuna

“Hau ez da aliantza taktikoa,talde bera dugu osatzen.Zelula bakoitzean haragitzenditugu abangoardia eta erre-tagoardia: koadroak gara,liderrak eta argiak; domina-tzaileak eta dominatuak (...).Zerrendan zaudete, hiperkla-setarrak eta 3.000-euristak!”.‘Sinplistak’ poema liburuak ezdauka antzik batere euskarazidatzitako beste ezerekin.Poema zuzenak eta zorrotzakdira, artifiziorik gabeak etazakarrak ere bai batzuetan.Oso gaurko poemak, konpro-metituak, sozialak, salake-tazkoak eta amodiozkoak.

Gehigarri honekBizkaiko ForuAldundiarenlaguntza jaso du

IPUIN BILDUMA

‘Esku hori!’Askoren artean.Txalaparta. 184 orr.17 euro.

Esku bakarrarekinirakurtzeko

Basauriko Euskarabila elkartea1996an hasi zen ipuin eroti-koen lehiaketa antolatzen.Geroztik, ehunka ipuin pasatudira elkartearen eta hark izen-datutako epaimahaien eskue-tatik. Oraingoan, ‘Esku hori!’bilduma dakar Txalapartak,“esku ugariren artean idatzi-tako ipuinen bilduma, eskurikesku ibiliko delako itxarope-nez. Gizakiok plazera bila-tzeko eskubidea dugulako, etabizitzak sarri ukatzen digunaliteraturan bilatu ohi dugula-ko, zure esku uzten duguliburu hau, aukeran, eskubakarrarekin irakurtzeko”...

HAURLITERATURA

‘Maitenauzuoraindik?’Catherine Leblanc.Ttarttalo. 32 orr.13 euro.

Amaren maitasu-na betiko da

Zer da maitasuna, gauzaikusezin hori? Martinkezkatuta dago: amak betimaiteko du? Amak galderaguztiei erantzungo die, etaMartin txikia lasaituko du:amaren maitasuna ez dainoiz desagertuko. Catheri-ne Leblancen istorio haueuskaratzeaz Aztiri ItzulpenZerbitzuak arduratu da etaÈve Tharleten ilustrazioekinhornitu da ipuina. Ttarttaloargitaletxeko Album ilustra-tuak bildumako ale berrihau 4 urtetik gorako haurreizuzenduta dago.

Editorial Iparraguirre S.A.Zuzendaria: Bingen ZupiriaArdura: Iñaki Mendizabal Elordi ([email protected])Koordinazio lana: Amaia Santana ([email protected])Diseinua: Jesús SantamaríaMaketazioa: Naroa EtxebarriaPortadako argazkia: Iban GorritiLege Gordailua: BI 1720-06

ZALDI EROA

Larunbata, 2012ko abenduaren 8a04 // Ortzadar


WW ILLIS Drummond talde lapurta-rrak bosgarren lana kaleratu berridu. Abisu batekin datoz, mandatubatekin, A ala B, eta aukeratu egin

behar; izen bereko abestian dioten moduan, hel-dutasunean ez baita askotan hirugarren biderikizaten, aurrera ala atzera, zuria ala beltza. Jur-gi Ekiza (ahotsa eta gitarra), Xan Bidegain(baxua eta koruak), Rafa Rodrigo (gitarra etakoruak) eta Felix Buff-ek (bateria, perkusioa etakoruak) pauso handiak egiten dituzte lan bakoi-tzarekin, aurrera, beti aurrera.

Istanteak (bIDEhUTS, 2011) diskoarekin jauzihandia eman zuen taldeak, zale asko irabazidute iaztik hona, zaleak inoiz falta izan ezzaizkion arren. Istanteak-en kontzertu zikloarietenik eman gabe ondu dute hamar abestiz osa-tutako A ala B hau. Inoizko ahots xuxurlarie-nak (A ala B, Berantegi, Komedia), rock & rollklasikoko riff pisutsuak (Anai, Ate ttipia) etaWillis Drummonden ohiko bizkortasun urduria(Menperatzen dut, Tresna, Aginduaren zain)nahasten dituzte, baita popera hurbiltzen direnpasarte dantzagarriagoak ere (Ilegala, Mun-duari Kondenatua).

Euren “benetako lehen estudioko lana” dela dio-te, orain arte denek elkarrekin joz grabatu bai-tituzte diskoak. Istanteak, esaterako, bi egun eta

erditan grabatu zuten, Angelun, zuzeneko for-matu horretan, ahotsak azkenerako utziz. “O-raingoan dena beste zentzu batean egin dugu–azaltzen du Ekizak–. Grabaketa luzea izan da,pistaz pista detaile guztiak landuz. Grabazio ai-tzinean ere hiru edo lau maketa grabatu geni-tuen. Nahi genuena zen estudiora joatea jakinezzein zen gure helburua eta zer nahi genuen hor-tik ateratzea”.

Argi zeukaten emaitza hobetu nahi bazuten,beharrezkoa zela metodoa aldatzea, eta espe-rientzia oso ona izan bada ere, “ez da dena goxoaeta plazera izan”, estudioan hilabeteko epea iza-nik, gauzak lasai egiteko astia izango zutela ustebaitzuten hasieran. Baina, bai zera, izan dirakonplikazioak ere: “Lehen egunetan anplifika-dore bat erre zen eta aldatu egin behar izangenuen. Abestitik abestira ere nahi genituen soi-nu desberdinak lortu; gero helburua izan zen bianplifikadorerekin grabatzea momentu berean,baina bazegoen arazo elektriko bat edo, biakbatera jartzean batek ez zuela ondo funtziona-tzen. Beraz dena jo dugu bi aldiz, lehenengobatekin eta gero bestearekin”.

Grabaketa uztailaren 30a eta abuztuaren 28abitartean egin zuten Bonberenea estudioan(Tolosa), Karlos Osinaga eta Iñigo Irazokirengidaritzapean. Nahasketak Burke Reid-ek

musika

OLATZ PRAT

Willis Drummond taldeak erabaki bat hartzera behartzen duentzulea. ‘A ala B’ izenburupean, bere azken diskoa aurkeztendabil egunotan. Tolosako Bonberenea estudioan grabatuta,nahasketak eta ukituak Kanadan eta AEBetan gauzatu dira

“Disko honetako kan-tuak errazagoak diraentzuteko, beharba-da; helburua bazenabesti zuzenagoakegitea”, dio Ekizak

Datorrenostiralean TolosakoBonberenean arikodira. Euskal Herriazgain, Frantzian etaLondresen ereaurkeztukodute berelana

IBILBIDE BETEA

Willis Drummond taldea Baio-nan sortu zen. 2007an, ‘Antho-logy’ lan auto-ekoitziarekinestreinatu ziren. 2009an sartuziren Bidehuts kolektiboan etahaiekin ateratako laugarrenlana da ‘A ala B’. 2009an ‘willis-drummond’ atera zuten,2010ean Hondarribiko Psi-locybenean grabatutako zuze-nekoa kaleratu zuten eta 2011niritsi zen ‘Istanteak’. 2007tik hona,200 kontzertu baino gehiagoeskaini dituzte, antzoki, jaialdizein gaztetxeetan, EuskalHerrian nahiz atzerrian.

«Musikaz bizitzeaeta merkatuanez sartzeakontraesana da,zaila da erdikobidea topatzea»

JURGI EKIZAWILLIS DRUMMOND TALDEKO ABESLARIA



musika

(BRONCO estudioa) egin ditu Kanadan eta,azkenik, masterizazioa John Goldenek egindu (Golden Mastering) AEBetan.

Grabazioarekin oso gustura gelditu baziren,are gusturago gelditu ziren Reid-ek emanzion biribiltasunarekin: “Kalitatea eta espe-rientzia du eta badaki disko bati soinu onaematen. Bera oso gustura zegoen eramangenizkion grabazioekin, egia esan Karlo-sek eta Iñigok lan ederra egin dute pistakkalitatezkoak izan zitezen. Sobera hitz egingabe hartu du Reidek nahi genuen nora-bidea eta aski modu naturalean elkartugara diskoaren soinuaren ideian”, dioabeslariak. Harekin lan egitea plazerra

izan da taldekideentzat, “bera biziki jato-rra da eta hori inportantea da guretzako, eta bes-tetik, maite dugu anitz egin duena eta taldeekin

‘A ala B’ bere bosgarren diskoa bada ere, “benetako” lehen estudio-lana dela diote.IBAN GORRITI

landu duena, batez ere asko entzuten dituguntalde australiar zenbaitekin egin duena”.

ZUZENAGO IRISTEA XEDE Metodo aldaketa ez ezik,jarrera aldaketa bat ere nabari da aurreko disko-

tik hona: “Istanteak diskoan baziren abes-ti batzuk barneratzen zailagoak zirenak eta

beharrezkoa zen diskoa lauzpabost aldiz en-tzutea hartaz gozatzen hasteko. Disko hone-

tako kantuak errazagoak dira entzuteko,beharbada; helburua bazen abesti zuzenagoak

egitea”. Horrek ez du esan nahi, ordea, ezdenik aurrekoa bezain landua, “lan asko egin

baitugu disko honetan”.

Musika zuzenagoa egiteaz gain, testuak erezuzenagoak dira. “Kantuak zuzenkiago joatendira jendearengana, hari bati jarraitzen diote-lako usu. Beharbada ez dira beste diskoetanbezain nahasiak. Orain arte beti gauzak apun-tatzen nituen ezker-eskuin edozein momentutaneta gero testuak idaztean hartzen nituen horieketa batzen nituen”. Disko hau prestatzerakoanmaketak grabatzen joan direnez, bigarren make-ta egiterako hitz guztiak behar zituztela eraba-ki zuten. “Beraz hartu nituen hilabete eta erdiedo bi hilabete eta hitz guztiak kolpe batez eginnituen, apuntatuta nituen gauza horietatik askourrundu gabe eta gauza konplikaturik egin gabe.Gai zehatzagoz. Errazagoa izan da eta aldiberean testu bat amaitzeak sortzen duen aska-pena sortu dit”, azaltzen du Ekizak.

Testuak idazteko moduak gero kantatzekomoduan eragina izan duela dio, “testu gehienekhari bat jarraitzen dutenez, hasten zara istorioakontatzen eta agian ahotsari uzten diozu haztenkantuak eskatzen dizunean, kantu osoanintentsitate bera mantendu beharrik izan gabe”.Gaiei dagokienez, alde pertsonalak eta sozialaknahasten dira. “Nire ustez bereizi ezinekoak diragehienetan, horiek dira bizitzaren bi parteak.Pertsona bezala mundu batean bizi gara. Mun-dua aldatu nahi baduzu hasi behar zara zuremundu hurbila aldatzetik, eta horretarako zeu-re burua aldatzetik hasi behar duzu”.

Duela bi urte inguru egin zuten, beraiek, tal-deari bultzada handiena eman dion aldaketa etahautua: musikatik bizitzea. Horrek, ezinbes-tean, musika eta inguruko guztia landu beha-rra dakar: “Badira bi urte topera gabiltzala etahorri esker hartu ahal izan dugu denbora diskoaegiteko, komunikazioa gehiago lantzeko eta kon-taktuak sortzeko”. Fruituak eman ditu, hasteko,gero eta jende gehiago joaten delako kontzer-tuetara. Baina, musikatik bizi baino gehiago,bizirauten dutela onartzen dute: “Prekarietateahandia da, hilabetez hilabete joaten gara eta ezdakigu zenbat denbora iraungo dugun horrela,zeren eta krisiak gogor jo du musika munduaere, eta ez dago duela hamar urte zegoen dirua”.Euren apustua bikoitza da, gainera: “Apustuegin dugu musikaz bizitzeko eta aldi bereanzirkulu komertzial batean ez sartzeko; hori kon-traesan handia da eta zaila da erdiko bideatopatzea”.

BADA NON ENTZUNIK Dagoeneko hasi dira diskoa-ren aurkezpen birarekin, Galizian eta Madrilenizan ondoren, Durangoko Plateruenan izan zirenjoan den larunbatean. Datorren ostiralean Tolo-sako Bonberenean ariko dira. “Gogotsu gaudeBonberenean jotzeko, hura ere badelako gureetxea”. Ondarrun izango dira hilaren 29an, Gas-teizen urtarrilaren 4an, Iruñean 5ean eta 10eanBilbon. Gero Frantzian zehar aurkeztuko dutelana, eta tartean Mantxako kanala zeharkatukodute Londresen jotzeko urtarrilaren 12an. Aur-kezpen bira urtarrilaren 18an amaituko duteMiarritzen. “Baionan egin nahi genuen, gu han-goak baikara jatorriz, baina bertako politikakez du hori posible bihurtzen, ez baitago lokaliketa ez da baimenik lortzen; oso konplikatua izanda eta azkenean Miarritzen egitea erabaki dugu.Gero bistan da, jotzen jarraituko dugula etanahiko genuke kanpora joan, Alemaniara etabeste toki batzuetara”.

Gai pertsonalak eta sozialak nahasten dira lapurtarren letretan. WILLIS DRUMMOND

BAIONA

06 // Ortzadar Larunbata, 2012ko abenduaren 8a


euskara

UXUE RAZKIN

Euskararen Nazioarteko Eguna ospakizunaren harira (abenduaren 3an izan dena), euskalhizkuntzak ikur propioa izateko eskatu dio Eusko Ikaskuntzak Google interneteko bilatzaileari

EE USKARAREN Nazioarteko Egunari(hilaren 3an ospatutakoa) bultzadaematearren, ekimen ugari martxanjartzen ditu urtero Eusko Ikaskuntzak.

Aurten, euskal hizkuntzarekiko gogoa berpizteahelburu izanik, euskarazko doodle edo ikur pro-pioa eskatu dio Google-i. Jakina da, nazioartemailan, interneteko bilatzaileak protagonismohandia duela. Horren kariaz, euskarak bere ikurpropioa eduki dezan kanpaina bat abian jar-tzeari iritzi diote, euskarari ikusgarritasunaemateko asmoz. Eskaera horrek, baina, nola-baiteko babesa behar du. Horretarako, jendea-ren parte-hartzea eskatu dute. “Kanpaina gureideia izan da, baina ez da Google-ek doodle-a jar-tzeko eskatzen duen zerbait. Gure asmoa eskae-rari indar gehigarri bat ematea izan da”,azaltzen du Leire Gaceok, Eusko Ikaskuntzakoekimenaren arduradunak.

Euskararen Nazioarteko Eguna 1949an EuskoIkaskuntzaren baitan sortutako ekimena da eta,urtero, abenduaren 3an, euskal hizkuntzaren uni-bertsaltasuna aldarrikatzea du xede. FrantziskoXabier Deunaren egunean Euskararen Nazioar-teko Eguna ospatzearen ideia 1948an sortu zen.“Ospakizunaren xedea euskararekiko gogoa ber-piztea da, bai gizarteko alderdi berrietan zein XXI.mende hasiera honen komunikazio plataformamenderatzaileen artean”, argitzen du Gaceok.

Oro har, Eusko Ikaskuntzak bideratu du ekime-na, baina urtero hainbat kolaboratzaile dituztebidelagun. Aurten, IBerba Euskara Zerbitzua-rekin eta HABEren Euskara Munduarekin ibi-li da elkarlanean. Aurtengo ekimenari dagokio-nez, IBerba Euskara Zerbitzuaren eskutik hel-du zaio ideia bat garatzearen eskaera. Iraileanhasi ziren zirriborroak presta-tzen eta aipatu kanpaina era-kargarria iruditu zitzaienhasieratik: ekimena bideratuahal izateko baliabide adinazituztela eta, batez ere, emaitzagarrantzitsuak lortzeko gai zire-la konturatu ziren.

na bizia dela aldarrikatu nahi dugu (sareko tekno-logia berrietan ere) eta jendeak ematen dion babe-sa islatzea ere nahi dugu”, azaltzen du.

Gaceok dio bere esku zegoen guztia egin dutelajada: eskaera hilabete batzuk lehenago egin, di-seinu proposamenak egin, babes kanpaina abianjarri, etab. Horrekin guztiarekin, orain Google-eneskuetan dago erabakia. Sareko bilatzaile arra-kastatsuenean euskararen ikurra agertuz gero,“harrotasuna” sentituko luke, euskarak duengarrantziaren isla izango litzatekeelako. “Lorpenhandia” izango litzatekeela dio eta gaineratzendu: “Euskara bizirik dagoela munduan zehar etakomunikazio tresna bizia dela adierazikogenuke”. Dena den, etorkizunean ekimen gehia-go proposatuko dituztela aurreratu du: “Gauzaberriak egingo ditugu, une bakoitzean zer izandaitekeen eraginkorrena aztertuz eta euskararenaldeko bultzada hori sortzeko asmoarekin”.

EUSKARARI BULTZADA Ekimen ugari aurkeztuditu Eusko Ikaskuntzak Euskararen NazioartekoEguna ospatzeko. Horiek guztiek euskararen nor-malizazio prozesuan laguntzen dutela irizten duGaceok: “Euskara milioika pantailetan ikusteazgain, jendearen artean erabiltzeko eta horrenalde lan egiteko gura hori pizteko balioko duela-koan gaude”. Euskarazko ikur propioa lortzeaez da izango bideratuko duten ekintza bakarra.Ekimen honekin euskarak ez duela babes nahi-koa izango aitortzen du. Ardura hori bakoitzakberegain hartu behar duela ohartarazten du,euskara bizirik mantentzeko lanak bideratubehar direla, alegia. Ekimen hau lagungarriaizan daiteke, baina lanean jarraitu behar deladio. “Euskaragatik, euskaraz”.

Euskarazko ‘doodle’-aren bila

‘Doodle’-ak bide, euskararekikogrina piztea bilatzen dute eki-men honen sustatzaileek.

Halere, euskarazko ikurra bilatze lanetan, ara-zoekin topo egin zuten. Diseinatze prozesuan zeinden euskararen ikurra erabakitzea eta hori beraislatzea “oso zaila” izan dela aitortzen du Gaceok.Izan ere, bakoitzak hizkuntza bere erara irudi-katzen duelako: batzuk ikurrinaren koloreekin,besteek ikur folklorikoekin. Gainera, edonorkulertzeko moduko ikurra izatea zen haien asmoaeta horrek are zailago bihurtu du diseinatzaileenlana. “Azkenean, bere modura eta sentitzen zutenbezala irudikatzera animatu genituen eta osopozik geratu gara”, baieztatzen du.

Ildo horretatik, aurkeztutako proposamenakEusko Ikaskuntzako bi kolaboratzailek diseina-tu dituztela aipatu du. Bi dira aurkeztu dituztendoodle-ak: Lehenik, Jokin Mitxelenak egindakoa,animaliak eta Google izena osatzen duten hitzakbatuz, euskal ukitua txapelen bitartez islatzenduena. Bigarrenik, Belen Morenoren ikur dina-mikoa. Honetan, esaldi batez lagunduta agertukoda ikurra: “Geurea oroituz, oztopoak gaindituz,loturak eraikiz”. Ikurrinaren koloreak Google-en koloreekin tartekatuta agertzen dira.

Horretaz gain, Google bilatzailearen garrantziaazpimarratu du. Plataforma hori erabiliko zutelaargi zeukan hasieratik Gaceok: “Egun, internet-en dabilen edonork, une batean edo bestean, era-biltzen du. Erreferente bat da askorentzat, etaeuskarririk aproposena izan zitekeela uste izandugu biderkatzeko duen gaitasunarengatik”. Eki-men honen bidez, martxan jarritako helburu behi-nenak hauek izan dira: jendearen babesa euska-rarekiko eta erabilerari bultzada ematea, jendeainplikatuz eta proposatutako ekimenetan partehartzea sustatuz. “Euskara komunikaziorako tres-



bertsolaritza

Besteak beste, Peio Arondo, Peru Vidal,Arrate Illaro eta Imanol Uria bertsolariekaipatu ekimenean parte hartzen dute. ALBE

DABI PIEDRA

Emakumeen eskubideez ohartarazteko,bertso-paper lehiaketa antolatu du MedicusMundi elkarteak, Bizkaiko Sopela herrian

EE MAKUMEZKOEK eskubidea duteberen sexu eta ugalketa jardunaz aska-tasunez erabakitzeko. Ideia horrenalde lan handia egin dute azkenaldian

gizarte arloko taldeek. Bizkaiko Medicus Mun-di elkarteak, baina, orain arte kontuan hartu ezden komunikazio tresna batera jo du, bertsola-ritzara hain zuzen. Algortako Bertso Eskolako(ALBE) kideen laguntzaz, bertso-paper lehia-keta antolatu dute Sopelan bizi edo lan egitendutenentzat, Nire gorputza, nire erabakia goi-burupean. Partehartzaileek nahi beste bertsosorta aurkeztu ahal izan dituzte eta ekimenabiribiltzearren, hilaren 14rako bertso-afaria era-tu dute herriko frontoian, irabazleen berri ema-teko. Gainera, bertsolaritza lantzeko tailerrakere egin dituzte.

Lehenengo aldiz antolatu du bertsolaritza etaemakumeen eskubideak lotzeko jarduera batMedicus Mundi Bizkaiak. Joana Lopez de Gue-reñu elkarteko garapenerako hezkuntza etasentsibilizazio saileko arduradunak azaldu digu-nez, “bertsoen bidez gizarteko ardurak lantzendira, zergatik ez landu emakumeok gure gor-putzaren eta sexualitatearen inguruan askata-sunez erabakitzeko dugun eskubidea?”. Medi-cus Mundikoek nabaritu izan dute beren sentsi-bilizazio kanpainak ez direla euskal hiztunen-gana hain erraz heltzen, hutsunea sumatu duteohiko komunikazio jardunean, eta, hortaz,bertsoari lotutako lehiaketa bat eginda, euskal-dunengana ere iritsi nahi izan dutela aipatudigute. Lehiaketa Sopelan egin dutenez, hangoUdalaren laguntzarekin, euskaldunak erakar-tzeko bertsoetara jotzea zentzuzko ideia irudituzaie, “Uribe Kostan bertsoak gero eta oihartzunhandiagoa dauka”, dio Lopez de Guereñuk.

Doinua eta neurria libreak dira, Joana Lopez deGuereñuren esanetan, “doinua zein den argiadierazteko eskatu dugu baina, bestela, ez dugumugarik jarri”. Gaiaren aldetik bai, lehiaketa-ren helburuarekin bat eginaz, ondo zehaztu dutegaia: emakumeek beren gorputzaren eta sexua-litatearen inguruan askatasunez erabakitzekoeskubidea eta indarkeria matxistaren arazoa,gure inguruan zein Hegoaldeko herrietan. Ira-bazleen izenak hilaren 14an jakinaraziko dituz-te, Sopelako pilotalekuko bertso-afarian. Tokiantokiko kontsumo jasangarria bultzatze aldera,afariko jakiak inguruko produktoreei erosikodizkiete eta irabazleentzako sariak produktuekologikoz betetako otzarak izango dira, baitaherriko dendetan erabiltzeko erosketa bonuakere. Horrela, emakumeen eskubideak azalera-tzeko lanari, kontsumo arduratsuaren aldekojarrera gehituko dio Medicus Mundik.

ALBE-REN LAGUNTZA “Jendearen partaidetza sus-tatzeko, derrigorrezkoa da bertsogintza ezagu-tzea”, hori argi daukate antolatzaileek. Horre-gatik, joan den azaroaren amaiera aldera, doa-ko hiru tailer antolatu zituzten bertsoaren oina-rrizko azalpenak eman eta bertsogintzan mur-gildu nahi duenari praktikatzeko aukeraeskaintzeko. Sopelako euskaltegian, Ander Deu-na Ikastolan eta Sekeko gaztetxean izan zirentailerrak, azken hori herritar guztiei irekia.

Peio Arondo, Arrate Illaro eta Imanol Uria ibiliziren tailerretan gidari, hirurak ere ALBEko,hau da, Algortako Bertso Eskolako kideak. Joa-na Lopez de Guereñuk nabarmendu egin duALBEk Medicus Mundiren lehiaketari ematendion laguntza, “alde teknikoa gainbegiratu dute,tailerretaz arduratu dira eta epaimahaian ereparte hartuko dute”. Gainera, hilaren 14kobertso afarian, ALBEko Itsaso Paia eta PeruVidal bertsolariak egongo dira.

Medicus Mundi elkarteak sentsibilizazio alo-rrean antolatzen duen lehenengo bertso lehia-keta da Nire gorputza, nire erabakia. Hala ere,ez du ematen azkena izango denik. Joana Lopezde Guereñuk aurreratu digunez, datorrenurtean beste bertso-paper lehiaketa bat egitekoasmoa dute, emakumeen sexu eta ugalketa esku-bideen gaineko sentsibilizazioa zabaltzen jarrai-tzeko. Hori bai, datorren urtekoa Uribe Kostaeskualderako edo, agian, Bizkaia osorako eki-mena izatea nahi lukete.

Berdintasunarendoinuan

BERTSO-AFARIA, 14AN

Sopelako frontoian hilaren 14an(gaueko 21.30ean) egingoduten bertso afaria, saridunenberri emateko ez ezik, lehiake-tari amaiera biribila ematekobaliatuko du Medicus Mundik.Herriko hainbat elkarterekinbatera antolatu dute jaia, adi-bidez, Uribe Kosta Agroasan-blada, Gazte Asanblada etaSeke Gaztetxea. Itsaso Paia etaPeru Vidal bertsolariek abes-tuko dute, Algortako BertsoEskolaren eskutik.

SOPELA

944 480 000 [email protected] www.artez.net

itzulpenak - hizkuntza aholkularitza - papergintza

08 // Ortzadar Larunbata, 2012ko abenduaren 8aazkena

PP OTOSIKO meatzarien auzoan irakurri ditutesaldiok, lokal txiki baten atean. Dozenaka kar-tel daude: “Ganoderma lucidum onddoarekinbetiko konponduko dituzu osasun arazoak”.

“Ezinbestekoak diren 200 elikagai eta 154 antioxida-tzaile ditu”. “Kristok sendotzen nau, harekin dena deza-ket (San Paulok Filipotarrei, 4:13)”.

Gizon zahar bat nire ondoan jarri da kartelak irakur-tzen, meatzari erretiratua dela esan dit. Lokaletik gaztebat atera da eta barrura gonbidatu gaitu. Luis Alejan-dro Choque du izena. Bi aulki eskaini dizkigu eta DXNenpresa malaisiarraren bideoklip bat jarri du musikaozenarekin: “Herensugearen kontzeptua maila anitze-tako marketinean ezartzen duen lehen konpainia dagurea!”, esan du ahots histeriko batek, laborategi sofis-tikatuetako irudiak bonbardatzen dizkiguten bitartean.“Mundu bat, merkatu bat, adimen bakar bat! Etorkizu-neko botikak ekoizten ditugu!”.

Luis Alejandrok azalpen sutsuak eman dizkigu ondoren:“Gure produktuarekin, mediku asko langabeziara joan-go dira, La Pazen botikak ixten hasi dira, ez al duzueegunkarietan irakurri?”. Hormatako kartelek diotenez,onddo honek gorputza oxigenatzen du, energia pizten du,desintoxikazio naturala eragiten du, ezin egokiagoa dalo egiteko, sistema immunologikoa indartzeko, sexuharremanak hobetzeko, menopausia arintzeko, eta bes-te hainbat gaitz sendatzeko: osteoporosia, zirrosia, gri-pea, ziatika, idorreria, artritisa, kolesterola, aknea, asma,presio altua, ultzerak, antzutasuna eta alzheimerra.

Ez du ezer esaten fimosisa edo makarrei buruz, bainaberme sendoak omen ditu: “Osasun Ministerioak onar-tu berri du!”, dio Luis Alejandrok, airean itxura ofizia-leko orri bat astintzen duen bitartean. Sudurra hurbil-du dut paperera. “Orri horretan Católica Televisión jar-tzen du”, esan diot. “Bai, tira, telebistan egingo dugunpublizitatearen kontratua da, gaur bertan emango duteiragarkia!”.

Luis Alejandrok poltsa txiki batzuk erakutsi dizkigu.Meatzariari hitz egin dio: “Ganoderma onddoarekin egin-

BIDAIAKOADERNOA

“Onddoarekinegindako kafea da‘Ganoderma’. Poltsatxiki hauetako bat

hartzea hogei arrainjatea bezalakoa da!”

dako kafea da, jauna. Poltsa txiki hauetako bat hartzeahogei arrain jatea bezalakoa da. Hogei arrain, jauna!”.

“Zenbat diru ordainduko zenuke hogei arrainengatik?”,galdetu dio meatzari zaharrari. Isilik gelditu da. “Ba pol-tsatxo bakoitza soilik 20 pesotan saltzen dugu (bi euro ingu-ru). Eta erosten zoazen heinean, puntuak batzen joangozara, eta 1.800 puntura heltzean, gure konpainiako agenteaditu izendatuko zaitugu. Ondoren agente aditu izarra izanzaitezke, eta gero diamantea, koroa eta exekutiboa. Dia-mante agenteak hilero 8.000 dolar irabaz ditzake”.

“Beste egunean konpainiako zuzendariak etorri ziren,Malasiatik La Pazera. Eta andre bati 8.000 dolarreko txekebat eman zioten, cholita bati, bai, bere kapelua, txirikor-dak eta gona luzea zeramatzan emakume bati! Ez du ikaske-tarik baina hitz egiten badaki, saltzen badaki, gure enpre-saren barruan gora egin du. Eta Errepublikako presiden-teak baino gehiago irabazteko aukera izango du!”. Hilezkor-tasun eta aberastasun neurrigabearen promesekin zora-biatuta, gorputza oxigenatzea erabaki dut. Meatzari zaha-rra nirekin batera atera da lokaletik. Eta kalean, sorbal-dak jasoz, irribarre egin dit: “Egia izango ote da? Interne-ten begiratu beharko dugu”.

ANDERIZAGIRRE

anderiza.com

Medikuak langabeziaraAntzinako Txinan enperadoreaksoilik har zezakeen. Bestenorbaitek eginez gero, heriotzarazigortzen zuten. ‘Ganodermalucidum’ onddoa! Duela laumendeko istorio milenarioa!

Documents

Ortzadar